Μαθήματα ζωής από τον Ματθαίο Γιωσαφάτ
ΕΥΓΕΝΙΑ ΛΟΥΠΑΚΗ
Όταν το 2005 ήρθε για πρώτη φορά ο Ίρβιν Γιάλομ στην Αθήνα, είχα την τύχη να παρακολουθήσω την ημερίδα με θέμα «Η τέχνη της ομαδικής ψυχοθεραπείας», στην οποία μίλησε ο διάσημος ψυχοθεραπευτής - συγγραφέας. Η είσοδος ήταν περιορισμένη και το κοινό ήταν βασικά ειδικοί της ψυχικής υγείας.Την ημερίδα οργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Ομαδικής Ψυχανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας, την οποία ίδρυσε το 1983 ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, αμέσως μετά την επιστροφή του από την Αγγλία, και ο ίδιος ήταν ο οικοδεσπότης του Γιάλομ. Θυμάμαι ότι η ομιλία και οι απαντήσεις του Γιάλομ ήταν αντιστρόφως ανάλογες της γλαφυρότητας των βιβλίων του και ένιωσα μεγάλη απογοήτευση. Αλλά κυρίως θυμάμαι το παραλήρημα χειροκροτημάτων τόσο όταν τέλειωσε την παρέμβασή του ο Γιωσαφάτ όσο και στη διάρκεια της ομιλίας του. Το χιούμορ και η απίστευτη ικανότητά του να λέει τα πιο σοβαρά πράγματα με τον πιο απλό τρόπο ήταν απαράμιλλα. Και δεν είχε γράψει τότε κανένα βιβλίο, δεν είχε δώσει καμία τηλεοπτική συνέντευξη. Σκέφτηκα, και του το είπα, ότι είναι κρίμα να μην μπορούν να τον ακούσουν περισσότεροι, πολλοί, όλοι οι άνθρωποι.
Το μικρό Εβραιόπουλο της Κατερίνης, που γλίτωσε από το πογκρόμ των Ναζί επειδή ο τηλεγραφητής ειδοποίησε τον πατέρα του και κράτησε για μία ώρα το τηλεγράφημα - διαταγή, το παιδάκι που έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο βουνό με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, είχε γίνει ένας σπουδαίος επιστήμονας, ένας πανεπιστήμονας όπως τον αποκαλούν οι νεότεροι συνάδελφοί του.
Ένα χρόνο αργότερα, το 2006, σχεδόν μόλις είχε δημιουργηθεί ο 105,5 Στο Κόκκινο, μου έκανε την τιμή να έρθει στο στούντιο και να μιλήσει επί δύο ώρες με αφορμή τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Φρόιντ. Καθώς η Αριστερά και η ψυχανάλυση δεν είχαν και δεν έχουν τις καλύτερες σχέσεις, δεν περίμενα την πρωτοφανή ανταπόκριση των ακροατών σε κείνη τη συνέντευξη. Αποτέλεσμα της χαρισματικής προσωπικότητας ενός σοφού ανθρώπου, που μετέδιδε τη σοφία του και τις απίστευτες πολυεπίπεδες γνώσεις του μιλώντας με τον πιο απλό τρόπο και λόγο, χωρίς τσιτάτα, αγγλισμούς και ύφος καρδιναλίου.
Στις διαλέξεις του, που κατά καιρούς παρακολουθούσα, είτε παλιότερα στο ίδρυμα Γουλανδρή- Χορν στην Πλάκα είτε στο Μέγαρο αργότερα, η κοσμοσυρροή ήταν δεδομένη. Καθόμασταν ακόμα και στα σκαλάκια, γυναίκες κατά 95% -διότι «οι άνδρες φοβούνται την ψυχανάλυση, εσείς οι γυναίκες είστε πιο τολμηρές σε όλα»-, και νιώθαμε ένα υπέροχο συναίσθημα συγγένειας μεταξύ μας. Σαν αυτό που περιγράφουν οι νέες φεμινίστριες με τον όρο «αδελφή μου». Νιώθαμε αδελφές και ήμασταν όλες παιδιά του.
Γιατί συνέβαινε αυτό; Γιατί τώρα, με τον θάνατό του, πλημμύρισε αγάπη ο δημόσιος χώρος και τα σόσιαλ μίντια, σε σημείο να μου εκμυστηρεύονται συνεργάτες του ότι κι αυτοί ακόμη εξεπλάγησαν;
Πιστεύω ακράδαντα ότι συνέβη επειδή ακριβώς ο Ματθαίος Γιωσαφάτ αγαπούσε τους ανθρώπους και σε όλη του τη διαδρομή προσπάθησε να τους βοηθήσει να μπορούν ν’ αγαπήσουν κι αυτοί. Που είναι, όπως συνήθιζε συχνά να λέει, «το δυσκολότερο αλλά και το ωραιότερο πράγμα στη ζωή».
Έλεγε συχνά επίσης ότι το να είσαι μητέρα είναι το δυσκολότερο «επάγγελμα χωρίς καμιά προετοιμασία» και το «μόνο εφόδιο που έχει μια μητέρα είναι μια κασέτα στο μυαλό από τη δική της μάνα». Κι επειδή θεωρούσε, σε αντίθεση με τις βολικές εξιδανικεύσεις, ότι η ελληνική οικογένεια είναι εξαιρετικά δυσλειτουργική, είχε το όραμα των Μαθημάτων Ζωής, που ήδη η Εταιρεία του έχει θέσει σε εφαρμογή πιλοτικά. Μαθήματα ζωής με τη δημιουργία, μέσα στα σχολεία, από το νηπιαγωγείο ακόμα, κύκλων με ειδικά εκπαιδευμένους δασκάλους, για να διδάσκονται στην πράξη τα παιδιά τη συνύπαρξη, την αποδοχή του άλλου και την ευλογία της προσφοράς. «Αν η ψυχοθεραπεία ήταν προληπτική ιατρική», έλεγε, «οι κοινωνίες μας θα ήταν απείρως καλύτερες».
«Ο άνθρωπος μόνο όταν προσφέρει είναι ευτυχισμένος» πίστευε ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, «σε αντίθεση με τον ατομισμό και τον καταναλωτισμό που καλλιεργείται τεχνητά και δεν αποτελεί διέξοδο, ούτε φέρνει ευτυχία σε κανέναν. Όταν προσφέρουμε στον άλλο και στο κοινωνικό σύνολο, είμαστε ευτυχισμένοι. Στο σύντομο πέρασμά μας από τη ζωή, αν αφήνουμε ένα ίχνος, τότε έχει νόημα».
Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ άφησε το πολύτιμο ίχνος του όχι μόνο στην ψυχαναλυτική επιστήμη, που την έβγαλε από τα δογματικά της πλαίσια, και στους εκατοντάδες ψυχοθεραπευτές που εκπαίδευσε αλλά κυρίως στους χιλάδες ανθρώπους που βοήθησε να δουν τον εαυτό τους, να τον αναγνωρίσουν και να προχωρήσουν στη ζωή με θάρρος, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της πορείας τους.
Ως μία από αυτούς, θα τον αγαπώ και θα τον ευγνωμονώ πάντα.
Ματθαίος Γιωσαφάτ (1937-2022) - Βικιπαίδεια
__________________ Μαθήματα ζωής από έναν ψυχαναλυτή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου