ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ (απόσπασμα με δύο παιχνίδια +ολόκληρη η διδακτορική διατριβή της Ειρήνης Βασιλοπούλου)

ΟΣΤΡΑΚΙΝΔΑ ΚΑΙ ΕΦΕΔΡΙΣΜΟΣ

Οστρακίνδα

Η Οστρακίνδα ή οστρακίου περιγραφή, ήταν ένα ομαδικό παιχνίδι για αγόρια. Οι παίχτες χάραζαν μιά γραμμή στο έδαφος και χωρίζονταν σε δύο αντιμέτωπες ομάδες. Κάθε ομάδα είχε κι΄από ένα όστρακο που η μία πλευρά ήταν αλειμμένη με πίσσα. Κάθε ομάδα διάλεγε μέρα ή νύχτα κι΄ανάλογα ποια πλευρά φαινόταν μετά από το ρίξιμο του οστράκου , αυτή η ομάδα κυνηγούσε την άλλη. Οι νικημένοι αναγκάζονταν να παίξουν τον εφεδρισμό και καλούνταν όνοι και οι νικητές βασιλιάδες.

Στον Πλάτωνα υπάρχει αναφορά σ΄αυτό το παχνίδι " οστράκου μεταπεσσόντως ίεται φυγή μεταβαλλών..τούτων πολλάκις ηττώντο ή ενίκων « και « τούτω δη, ως έοικε, ουκ οστράκου περιστροφή, αλλά ψυχής περιαγωγή…ιούσης επάνοδον ¨

Κατά τον Πολυδεύκη «οστρακίνδα δε, όταν γραμμήν ελκύσαντας οι παίδες…επιλέγη νυξ- ημέρα…και όστρακα περιστροφή το είδος τούτο της παιδιάς».

Κατά τον Σουίδα « όστρακον    περιστροφή, παροιμία παροιμία επί των ταχέως τί ποιούντων λεγομένη» , ενώ κατά τον Ησύχιο «παιδιά επί τω οστράκω « και κατά τον Ευστάθιο « παροιμία επί ών όποι τύχη μεταβαλλομένων το οστράκου….ή το πισσηρόν σκοτεινόν».

Στα νεότερα χρόνια και στις μέρες μας παίζεται το ίδιο παιχνίδι με την ονομασία «άσπρο-μαύρο» ,μόνο που αντί για όστρακο, οι παίχτες χρησιμοποιούν βότσαλο, πέτρα ή οποιοδήποτε πλατύ αντικείμενο  κι αντί πίσσα, βάζουν στην μιά πλευρά σάλιο και λένε «βροχή-ξέρα», ΄»άσπρο μαύρο», «φτυστό- άφτυστο» , αντί «νυξ- ημέρα» (Λουκόπουλος, Χρυσάφης Γκαζιάνης κλπ)

Ο Παπασλιώτης αναφέρει ότι αυτό το παιχνίδι διασώζεται στο Μεσολόγγι, με την ονομασία «ψιλό» και ότι στις μέρες μας αυτό το παιχνίδι χρησιμοποιείται περισσότερο σαν λαχνίσματα ( μελωδικά στιχάκια που φτιάχνονται με μιά φανταστική  γλώσσα και πολλές φορές δεν έχουν κάποια σημασία και με τα οποία ορίζεται ποια ομάδα ή ποιο άτομο ξεκινά ένα παιχνίδι.

Εφεδρισμός

Ο εφεδρισμός δεν ήταν κάποιο συγκεκριμένο παιχνίδι, αλλά στην ουσία ένα ιδιαίτερο είδος τιμωρίας που επιβαλλόταν στον χαμένο παίχτη, στο παιχνίδι  «ιππάς» ή «οστρακίνδα» . Στα νεότερα χρόνια το παιχνίδι πήρε τις ονομασίες «καβάλες», «πόσα φύλλα έχει το δεντρί» , τα «σουμάδια» ( Γκαζιάνης)

Το παιχνίδι «ιππάς» έμοιαζε με την παραλλαγή της «ώμιλλας» (αστράγαλοι) μόνο που σ΄αυτό , οι παίχτες προσπαθούσαν να ανατρέψουν από μακριά ένα λιθάρι που ονομαζόταν «δίορος». Εάν ο παίχτης δεν κατόρθωνε να ανατρέψει τον «δίορο» τότε έπρεπε να πάρει στον ώμο του τον νικητή και να τον μεταφέρει μέχρι το σημείο που ήταν ο «δίορος». Συχνά ο νικητής έκλεινε τα μάτια του «ίππου» του με τα χέρια  του ( Βενιζέλος)

 
Απόσπασμα από το διδακτορικό της Ειρήνης Βασιλοπούλου (2003, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), "Το παιδί και το παιχνίδι στην αρχαία ελληνική τέχνη".

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΣΕ ΟΠΟΙΑ ΜΟΡΦΗ ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ 

ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ: "Το παιδί και το παιχνίδι στην αρχαία ελληνική τέχνη "(Διδακτορικό ΑΠΘ, 2003/didaktorika.gr)