Προσοχή στο κενό!
Ας πιάσουμε το νήμα από την ακροτελεύτια φράση στο άρθρο του Γιάννη Λούλη στην «Εφημερίδα των Συντακτών» του περασμένου Σαββατοκύριακου: «Οι δημοκρατίες θα συνεχίσουν να χάνουν έδαφος και να σέρνονται εάν το πολιτικό προσωπικό τους ή παραμένει ανεπαρκές ή συνεχίζει να σέρνεται από τις οικονομικές ελίτ ή και τα δύο! Οπως είναι ο κανόνας».
Το άρθρο μιλάει για την υποχώρηση της δημοκρατίας η οποία, σύμφωνα με διεθνείς παρατηρητές, είχε γνωρίσει τάσεις διεύρυνσης διεθνώς στα τέλη του 20ού αιώνα, αλλά από το 2005 και μετά γνωρίζει μια αντίστροφη παγκόσμια τάση με αποκορύφωμα αρνητικού ρεκόρ ανελευθερίας το 2020. Επίσης επισημαίνεται η μετριότητα, πάλι διεθνώς, των πολιτικών ελίτ.
Σκέφτεται κανείς ότι υπό τους όρους που διεξάγεται το πολιτικό παιχνίδι ελάχιστοι πολύ άξιοι είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν το προσωπικό τους ψυχικό, πνευματικό και υλικό κεφάλαιο σε μια παρτίδα με πολλά σημαδεμένα τραπουλόχαρτα. Στην οποία επίσης τα περιθώρια άσκησης πολιτικής συνεχώς υποβαθμίζονται, ενώ τους όρους καθορίζει η οικονομία. Από την άλλη μεριά η συνεχής συμπίεση και δυσφήμιση του κράτους από το κεφάλαιο τείνει να οδηγήσει τον καπιταλισμό σε αυτό που ο ίδιος κατάργησε κάποτε: σε μια νέου τύπου φεουδαρχία. Όπου με συρρικνωμένη την κρατική εξουσία οι λίγοι κάτοχοι του πολύ μεγάλου πλούτου χωρίζουν τον κόσμο σε τομείς-φέουδα δραστηριότητας.
Έστω και αν δεν υπάρχουν πια τίτλοι ευγενείας, ούτε τάξεις και κάστες αυστηρά καθορισμένες όσο στο παρελθόν, η κατάσταση δεν διαφέρει πολύ. Η κινητικότητα είναι σχετικά περιορισμένη και ελεγχόμενη. Οι «ηγεμόνες» έχουν τους ευγενείς» τους, που αν κάποτε χάνουν ευκολότερα τον τίτλο τους, συνήθως τον διατηρούν εσαεί υπηρετώντας πάντα σημαντικά πόστα. Οι νέοι «φεουδάρχες» συγκροτούν και αυτοί τους δικούς τους «στρατούς», όπου πίστη και αφοσίωση είναι σημαντικότερες αξίες από την ικανότητα και την ελεύθερη έκφραση γνώμης.
Κάποιος μπορεί να τα θεωρήσει όλα αυτά υπερβολές και να βλέπει πρόοδο και όχι οπισθοδρόμηση. Κάποιος άλλος όμως μπορεί να γυρίσει πίσω τον χρόνο και να θυμηθεί ότι οι μετακαντιανοί φιλόσοφοι, όπως οι Φίχτε και Σλαϊερμάγερ, έβλεπαν το κράτος που επινοούσαν και οραματίζονταν σαν σανίδα σωτηρίας από, άκουσον άκουσον, την ευνοιοκρατία! Σήμερα που το κράτος είναι συκοφαντημένο ως ευνοιοκρατικό κάτι τέτοιο ακούγεται παράξενο. Ωστόσο αυτοί, ζώντας στην Πρωσία και σε γερμανικά κρατίδια, σε καθεστώς πλήρους αναξιοκρατίας με απολυταρχικούς ηγεμόνες, επινόησαν τη μετακαντιανή θεωρία περί ισχυρού, ανεξάρτητου κράτους ακριβώς για να σωθούν από την ευνοιοκρατία.
Γιατί οι ίδιοι ήταν γόνοι ιερέων, τεχνιτών και μικρογεωργών και, ενώ κατάφερναν να σπουδάσουν και να μορφωθούν, έβρισκαν τις πόρτες κλειστές και υφίσταντο την περιφρόνηση των ευγενών, «αυτών των αστοιχείωτων ηλίθιων που άρπαζαν τις δημόσιες θέσεις» όπως γράφει σε μια σπάνια λεκτική παρεκτροπή του ο φιλελεύθερος στοχαστής Ελι Κεντούρι. Το αν το χρήμα δεν είναι αναξιοκρατικός ηγεμόνας, αλλά εκπληκτικό νούμερο σε τσίρκο όπου όλοι ισορροπούμε ζογκλερικά και αξιοθαύμαστα πάνω σε τεντωμένο σχοινί, μένει να αποδειχτεί. Καλού κακού ας δεθούμε όμως.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου