1.Η ζωή της οδού Σόλωνος σε κύκλους
Νίκος ΒατόπουλοςΜέσα στην ακινησία της, η πόλη αλλάζει γοργά. Και αθόρυβα. Οταν είδα ότι έκλεισε ένα από τα παλιά και οικεία βιβλιοδετεία της οδού Σόλωνος, σκέφτηκα ότι η επιγραφή και μόνο με την καλλιτεχνική, παλιομοδίτικη γραμματοσειρά αιμοδοτούσε ακόμη τη μυθολογία της πόλης. Ηταν μία εικόνα αστικής ζωής, βίωμα ενός περιπατητή. Αλλά, η οικονομική δραστηριότητα εξέλιπεν και το κοινό απέχει. Δεν είναι μοίρα της πόλης αυτή η παρακμή, είναι μονάχα στάδιο αποσυναρμολόγησης. Μέσα στην αντικειμενική ασχήμια της, η οδός Σόλωνος, στενή και σκοτεινή, ιδίως μετά το Πνευματικό Κέντρο προς τα Εξάρχεια, φυλάει ακόμη μια ορισμένη αστική ατμόσφαιρα. Αδιόρατη σαν μυρωδιά. Προέρχεται από την κοιλιά του μακρινού 20ού αιώνα και μας προσφέρεται σήμερα ελλειπτικά σαν ευτελισμένη, καπνισμένη, γέρικη και σε απόσυρση εικόνα. Παραμένει, εντούτοις, ανιχνεύσιμη.
Σκεφτόμουν πόσα βιβλιοδετεία είχε άλλοτε η περιοχή της Νεάπολης και των Εξαρχείων, όλη αυτή η αστική και μποέμικη γειτονιά με τα ωραία σπίτια και τις καλοχτισμένες πολυκατοικίες, σε μία διαρκή ανοδική πορεία από το 1860 ώς πρόσφατα. Επιζεί ο μύθος ότι είναι η γειτονιά με τα βιβλιοπωλεία, τους εκδοτικούς οίκους, τα βιβλιοδετεία, τα χαρτοπωλεία, τα καφέ και τα στέκια των διανοουμένων και των φοιτητών. Ο μύθος είναι ισχυρότερος, ενίοτε, της πραγματικότητας και στην περίπτωση αυτή, η διαπίστωση ισχύει. Αδειάζει από μέσα όλη αυτή η παλιά αθηναϊκή περιοχή, στραγγίζει τον δυναμισμό της και εξαντλείται σε λίγες εξαιρέσεις που κρατούν ζωντανή την επίφαση.
Αλλά, παρά την καχεκτική οικονομική ζωή της πρωτεύουσας, παρά την απουσία επενδύσεων, ανακαινίσεων, ανεγέρσεων, επεκτάσεων, αστικής φροντίδας και σκέψεων για το αύριο, όλη αυτή η άλλοτε γοητευτική και βαθιά αθηναϊκή περιοχή από τη Σίνα ώς την Εμμανουήλ Μπενάκη μοιάζει να αναπνέει τον αθηναϊκό αέρα της. Είναι ένα μεταλλείο αναμνήσεων και βιωμάτων, μέσα στο οποίο διασώζονται πολλά, αισθητικά ωραία και αρχιτεκτονικά αξιόλογα, αθηναϊκά οικοδομήματα. Είναι ένας αστικός πλούτος, παγωμένος στον χρόνο, ακινητοποιημένος και παροπλισμένος, προσωρινά ανενεργός αλλά δυνητικά ικανός να παραγάγει πλούτο. Αισθητικό, κοινωνικό, οικονομικό.
Ξαναγυρίζοντας το βλέμμα μου στην καλλιτεχνική επιγραφή ενός ακόμη βιβλιοδετείου «όπισθεν» του επισήμου κέντρου αλλά μέσα στα αιμοφόρα αγγεία της παλιάς, οικείας, αστικής, ενίοτε και νεωτερικής, πρωτεύουσας, αναλογίζομαι πόσα «δεμένα» βιβλία από εργαστήρια βιβλιοδεσίας στη Σόλωνος, στη Σίνα, στη Μασσαλίας, στη Ζωοδόχου Πηγής, στην Τζαβέλλα και σε τόσους ακόμη δρόμους, υπάρχουν σε βιβλιοθήκες αστικών διαμερισμάτων της αχανούς πρωτεύουσας και των μακρινών περιχώρων. Πόσα βιβλία «δέθηκαν» με κίνητρο την αγάπη και απέκτησαν και αρχικά κατόχου σε χρυσοτυπία… Αυτά που βλέπω σε ντάνες στα παλαιοβιβλιοπωλεία, με εκείνα τα χρυσά Χ.Π. και Μ.Ι. και Β.Σ., κληροδοτημένα πλέον στην πόλη μετά τον θάνατο των κατόχων τους. Πολλά από αυτά είναι πια δεμένα σε σπάγγο, πεταμένα σε σκονισμένα μωσαϊκά ή σε μεταλλικά ράφια που ανεβαίνουν στην οροφή, σαν τους νεκρούς έπειτα από επιδημία, όπως έλεγε ο Τσαρούχης για τα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας και του Πειραιά. Είναι όμως προϊόντα φροντίδας και πολιτισμού, που γεννήθηκαν εκεί γύρω στην οδό Σόλωνος, τη στενή και σκοτεινή οδό, την παρηκμασμένη…
************************
Στην οδό Σόλωνος*
Αναστάσης Βιστωνίτης
που `γιναν όσα και σήμερα συμβαίνουν,
κανείς δεν πήρε ποτέ την ευθύνη
για τις ατέλειες του χρόνου –
ποιος θα εισπράξει την ύβρη και ποιος τον έπαινο,
τι έγινε κι ανέβηκαν στα ύπατα αξιώματα
άτομα χαμηλής ευφυΐας,
νάνοι και γίγαντες και κοινοί απατεώνες
έτοιμοι ν’ αρπάξουν την αμοιβή
για τα έργα των άλλων.
Η εποχή των μέτριων είναι το τίμημα της δημοκρατίας,
αφού πια κανένας δεν νοιάζεται
για το πόσο οξύμωρη φαντάζει
η κατά συνείδηση ανοησία,
η παράνοια του δημαγωγού,
το χαμόγελο του ψεύτη,
και να που τώρα εγώ
γράφω σ’ ένα απολύτως ξένο ιδίωμα
γι’ αυτό το ψευδεπίγραφο σήμερα
αναπνέοντας μαζί με το καυσαέριο
το μονοξείδιο εξοφλημένων ιδεών.
Φτάσαμε να ταυτίζουμε
την παραφορά με την παραφροσύνη,
κι αφού η ανοησία εκμαυλίζει
ακόμη κι όσους υπήρξαν αφελείς στα νιάτα τους
αλλά παρέμειναν όρθιοι στα γεράματα
κοιτάμε που παρελαύνουν τα φαντάσματα
μαζί με τους νεκρούς άλλων πολέμων.
“Κατεργάρη, τι κρύβεις στο χάρτινο καπέλο σου;”
ρώτησε η Κοκκινοσκουφίτσα τον Κακό Λύκο.
“Κρύβω τη γιαγιά σου, κρύβω τον καλό σου,
τη μικρή σου κούκλα και το νυφικό σου,
κρύβω τη νεράιδα και την κακιά μάγισσα,
κρύβω το μέλλον και κρύβω το παρόν,
κρύβω την καραμέλα που θα σε φαρμακώσει,
το βάτραχο που βάτραχος θα μείνει
και πρίγκιπας δεν πρόκειται να γίνει”.
Στο λήθαργο των σκουπιδιών,
στην Ατλαντίδα του ρακοσυλλέκτη,
τι είναι ψέμα και τι αλήθεια το ξεχάσαμε,
ρηχοί, επιλήσμονες κι υστερόβουλοι
σαν δαρμένοι σκύλοι έξω από τ’ ανάκτορα
που περιμένουν να τελειώσει το συμπόσιο
για να ορμήσουν στ’ αποφάγια.
3. Η οδός Σόλωνος
Άγγελος ΜανταδάκηςΑν η ιστορία της σύγχρονης Αθήνας είναι μια περιπέτεια, τότε η οδός Σόλωνος είναι η μικρογραφία της.
Πράγματι η Σόλωνος, ο στενός αυτός κεντρικός δρόμος της πόλης, έχει κάτι βαθιά αθηναϊκό στη φυσιογνωμία του. Αντανακλά τους διάφορους κύκλους της αθηναϊκής ζωής. Αστικός δρόμος, με διώροφες κατοικίες κυρίως μέχρι και την Κατοχή, με λίγες καλαίσθητες προπολεμικές πολυκατοικίες, στη συνέχεια χτίστηκε πυκνά με ογκώδεις πολυκατοικίες του ώριμου μοντερνισμού.
Στο μήκος της διασώζονται κτήρια από όλες τις φάσεις λίγο - πολύ. Όμως αυτό που κυριαρχεί σήμερα είναι μάλλον η εγκατάλειψη των τελευταίων δεκαετιών.
Παρ' όλα αυτά η Σόλωνος έχει πολλούς λόγους να παραμένει ζωντανή. Ιδίως το πάνω κομμάτι της.
Η Νομική Σχολή, με την οποία ασχοληθήκαμε σε προηγούμενο δημοσίευμα, το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, το Φυσικείο, το Βιβλιοπωλείο της Εστίας, τα "φωτοτυπάδικα" που χρησιμοποιούν οι φοιτητές, τα πολυάριθμα γνωστά βιβλιοπωλεία, όπως οι εκδόσεις Λιβάνη, τα φροντιστήρια, η επαφή με το Κολωνάκι στην αρχή του δρόμου και η πληθώρα των δικηγορικών γραφείων δίνουν τον τόνο και το χρώμα τους στη Σόλωνος.
Ένα χρώμα πότε μουντό, πότε ζωηρό, πότε σκοτεινό, πότε λαμπερό. Αυτή είναι η πυκνή οδός των φοιτητών της Αθήνας. Ο μακρύς δρόμος της πόλης και των αγώνων. H Σόλωνος, με έντονη τη φοιτητική παρουσία λόγω των πανεπιστημιακών σχολών, συμπορεύεται για πολλές δεκαετίες με το κίνημα υπέρ των ανθρωπίνων και δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Η ονομασία της παραπέμπει στον αρχαίο Αθηναίο νομοθέτη, φιλόσοφο, ποιητή και έναν από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, τον Σόλωνα τον Αθηναίο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου