Όταν οι Financial Times και το ΔΝΤ …αδειάζουν τις νεοφιλελεύθερες εμμονές

---

Του Μιχάλη Ψύλου

Με το δεύτερο κύμα του κορονοϊού να σαρώνει ήδη όλη την  Ευρώπη, η Γηραιά ήπειρος βρίσκεται αντιμέτωπη με τη χειρότερη ύφεση εδώ και δεκαετίες. Οι πλέον σοβαροί οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι τα δημόσια οικονομικά  των περισσότερων χωρών μελών της ΕΕ  θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να ανακάμψουν. Σε όλο τον κόσμο, η παραγωγή έχει βυθιστεί σε βαθμό που δεν είχε καταγραφεί ποτέ σε περίοδο ειρήνης. Η φτώχεια ,η ανέχεια, η ανεργία πλήττουν όλο και περισσότερους ανθρώπους.

Και όμως! Αυτό που παρατηρούμε είναι το κράτος να  περιορίζει τις παρεμβάσεις του στον τομέα της κοινωνικής προστασίας. Να μειώνει τις δαπάνες για την υγεία,να αρνείται να κάνει μαζικές προσλήψεις γιατρών και ουσιαστικά να περιορίζει την ευθύνη στην προσωπική στάση των πολιτών, ιδίως των δύσμοιρων των νέων που «φέρονται απείθαρχα και συνωστίζονται στα μπαρ και τις πλατείες ,όπως προσπαθούν να μας πείσουν! Για να αποστασιοποιηθούν  οι κυβερνήσεις από τις ευθύνες τους.

Οπως λέει ο Ζαν Μορίς Ροζιέ, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Ελεύθερο πανεπιστήμιο των Βρυξελλών,«οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις περιορίζουν τον ρόλο του κοινωνικού κράτους, πιστεύοντας στην αυτορρύθμιση της αγοράς, έχοντας ως πρότυπο μια κοινωνία ρυθμιζόμενη από τον κοινωνικό Δαρβινισμό. Έτσι, εξηγείται το 2009, η διάσωση των τραπεζών σε βάρος της ζωής των πολιτών και του κοινωνικού κράτους, που θεωρήθηκε υπερβολικά δαπανηρό… Για αυτό αφοπλίζουν το κράτος και τις δημόσιες υπηρεσίες στον αγώνα  ενάντια στην πανδημία και αρέσκονται να ενοχοποιούν κυρίως τους πολίτες»!

Και  συνεχίζει ο καθηγητής Ροζιέ: «Για να περάσουν την πολιτική τους στους πολίτες, οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις  μιλάνε δήθεν για …λίπος στο κράτος και καλλιεργούν ένα κλίμα ανασφάλειας με φόντο την ανεργία και τον  ρατσισμό»!

Αυτή η πολιτική αναμένεται δυστυχώς να ενταθεί ακόμη περισσότερο στο επόμενο διάστημα! Και αυτό παρά τις φωνές που αυξάνονται πλέον και  εντός του συστήματος ότι όχι μόνο δεν οδηγεί πουθενά ,αλλά υπονομεύει το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Οι Financial Times για παράδειγμα που δεν μπορούν φυσικά να κατηγορηθούν ότι …υπονομεύουν το καπιταλιστικό σύστημα, προβάλουν συνεχώς την άποψη ότι οι κυβερνήσεις πρέπει «να δαπανήσουν ό,τι χρειάζεται για να ενισχύσουν  τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και να αμβλύνουν για τις κοινωνικές εντάσεις».

Αν και ναυαρχίδα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, η βρετανική εφημερίδα τονίζει ότι απαιτείται η ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας παρά το  γεγονός ότι «τα επίπεδα χρέους σε πολλές αναδυόμενες αγορές και ορισμένες προηγμένες οικονομίες έχουν αυξηθεί σε ανησυχητικά επίπεδα».

Οι Financial Times -ναι η συντηρητική αυτή εφημερίδα -τονίζει ότι « αν και οι χώρες πρέπει να καταρτίσουν σχέδια για τη μείωση του χρέους τους μακροπρόθεσμα, το επίκεντρο προς το παρόν πρέπει να είναι η άμβλυνση των επιπτώσεων του Covid-19. Οι επιδοτήσεις των μισθών πρέπει να καταργηθούν σταδιακά και μόνο όταν η οικονομική ανάκαμψη βρίσκονται σε καλό δρόμο. Όπου υπάρχουν περιθώρια, οι κυβερνήσεις πρέπει να δαπανήσουν για υποδομές και εκπαίδευση για να ενισχύσουν περαιτέρω την ανάπτυξη. Η πανδημία δεν έχει τελειώσει»!

Ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που δεν μπορεί φυσικά να κατηγορηθεί για αποστασιοποίηση από την καπιταλιστική ορθοδοξία, υπενθυμίζει στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ότι δεν είναι η ώρα να εγκαταλείψουν τις επεκτατικές πολιτικές τους. «Δεν μπορούν να σταματήσουν τις δαπάνες», δήλωσε ο Αλφρεντ Κράμερ, νέος επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ.

Στο ίδιο μήκος κύματος και η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, αν και δηλώνει αιφνιδιασμένη από το πόσο νωρίς ξέσπασε το δεύτερο κύμα του κορονοϊού, τονίζει ότι «Οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης πρέπει να συνεχίσουν να ξοδεύουν μεγάλα ποσά για να βοηθήσουν την ανάκαμψη του μπλοκ από την ιστορική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία». Οι επιθετικές παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις αγορές δημόσιου χρέους παρέχουν άλλωστε  κάποια κάλυψη, καθιστώντας πολύ  φθηνότερο τον δανεισμό για τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Φυσικά, για να είμαστε ρεαλιστές, η πανδημία δεν πλήττει με την ίδια οικονομική σφοδρότητα όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Όπως τονίζουν μάλιστα οι Financial Times «υπάρχει μια άνιση ανάκαμψη της Ευρωζώνης και χρειάζεται προσοχή και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αντιμετωπίσουν την απειλή της απόκλισης Ο κίνδυνος μακροπρόθεσμης απόκλισης εντός της ευρωζώνης υπογραμμίζει την επιτακτικότητα της ταχείας παροχής δημοσιονομικών κινήτρων».

Το θέμα είναι φυσικά να μην ξεχαστούν όλα αυτά όταν βρεθεί το αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του covid 19 και αρχίσει η επιστροφή στην προηγούμενη κανονικότητα. Που δεν ήταν παράδεισος φυσικά!

Ο  Σλοβένος φιλόσοφος Σλαβόι  Ζίζεκ παραθέτει ένα παράδειγμα που φωτίζει τη σχέση ανάμεσα στη διαχείριση της διαχείρισης της πανδημίας του κορονοιού  και της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας:

«Στα τέλη του 2008-γράφει ο Ζίζεκ, «μια ερευνητική ομάδα που μελετούσε  τις τάσεις της επιδημίας της φυματίωσης στην Ανατολική Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες ,δημοσίευσε το μεγαλύτερο μέρος των ευρημάτων της. Μετά την ανάλυση δεδομένων από περισσότερες από είκοσι κράτη, οι ερευνητές του Cambridge και του Yale κατέληξαν σε μια σαφή συσχέτιση μεταξύ των δανείων που χορηγήθηκαν σε αυτά τα κράτη από το ΔΝΤ και της αύξησης των περιπτώσεων ενεργού φυματίωσης. Μόλις σταμάτησε η ανάμιξη του ΔΝΤ στα κράτη αυτά, η επιδημία της φυματίωσης υποχώρησε. Η εξήγηση για αυτόν τον φαινομενικά παράλογο συσχετισμό είναι απλή: το ΔΝΤ χορηγούσε  δάνεια υπό τον όρο ότι το δικαιούχο κράτος  θα ακολουθεί μέτρα “οικονομικής  πειθαρχίας”, δηλαδή μείωση των δημοσίων δαπανών. Και  το πρώτο θύμα των μέτρων που αποσκοπούσαν στην αποκατάσταση της «οικονομικής υγείας» δεν ήταν άλλο από την ίδια τη δημόσια υγεία» τονίζει ο Ζίζεκ.

Ιδού η Ρόδος λοιπόν! Αν η μετά την πανδημία περίοδος συνοδευτεί με μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας, απλά θα καταφέρει το τελειωτικό χτύπημα σε μια κοινωνία ήδη εξοντωμένη…

 *Πρώην Πρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του ΑΠΕ ΜΠΕ και συγγραφέας του θαυμάσιο βιβλίο Από τον Ράιχενμπαχ του Όθωνα... στον Ράιχενμπαχ της Μέρκελ