Πέτρος Μάρκαρης : «Η Ευρώπη ζει την εποχή της υποκρισίας»
Ανέδειξε
το αστυνομικό στο κοινωνικό μυθιστόρημα της εποχής μας και ενέταξε την
οικονομική κρίση, πριν ακόμα ξεσπάσει και κυριαρχήσει, στο ύφος και το
κλίμα της πεζογραφίας του, παρακολουθώντας την εξέλιξή της μέσα από τον
ήρωά του, τον περίφημο αστυνόμο Χαρίτο.
Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση
zousimania@neaselida.news
Ο Πέτρος Μάρκαρης, ο δημοφιλής Ελληνας συγγραφέας που έχει μεταφραστεί σε πάμπολλες γλώσσες, κατέχει στην Ευρώπη έναν σημαντικό ρόλο. Βραβευμένος μεταφραστής κυρίως της γερμανόφωνης λογοτεχνίας και του θεάτρου αλλά και σεναριογράφος του Θόδωρου Αγγελόπουλου στις ταινίες «Το μετέωρο βήμα του πελαργού», «Το βλέμμα του Οδυσσέα» και «Μία αιωνιότητα και μία μέρα», αγωνιά για το μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου.
Τον συναντήσαμε ύστερα από ένα σύντομο ταξίδι του στην Ισπανία για τις ανάγκες των βιβλίων του. Η πρώτη ερώτηση δεν θα μπορούσε, λοιπόν, να μην αφορά στην υπόθεση της Καταλονίας.
«Περίμενα ότι θα συναντήσω οργή, αλλά αυτό που είδα ήταν αδιαφορία. Και οι δυο μεριές τραβάνε το σκοινί. Δέχτηκα μόνο μια σχετική ερώτηση, στην οποία απάντησα πως όταν ζεις σε αντιπροσωπευτική δημοκρατία τα δημοψηφίσματα δεν έχουν τόπο. Κάθεσαι γύρω από ένα τραπέζι και συζητάς, αλλιώς το μόνο που καταφέρνεις είναι να σπρώχνεις τον κόσμο να ψηφίζει συναισθηματικά – κι αυτό είναι μεγάλο λάθος».
Στο αγωνιώδες ερώτημα τι πρέπει να γίνει στην Ευρώπη, απαντά ότι «αυτό που χρειάζεται είναι ένα κίνημα επανεγκατάστασης του πολιτισμού. Αυτό το ενωτικό στοιχείο που είχε η Ευρώπη και το έχασε είναι ο ευρωπαϊκός της πολιτισμός». Και αναρωτιέται ποιος μιλάει σήμερα γι’ αυτόν.
Πώς φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση;
Η Ευρωπαϊκή Ενωση, με τεράστια επιρροή της παγκοσμιοποίησης, εγκατέστησε μια χρηματοπιστωτική νοοτροπία και πολιτική στην Ευρώπη, η οποία εξοβέλισε τον πολιτισμό.
Ποια είναι η αγωνία των δημιουργών για το μέλλον μιας Ευρώπης στην οποία δίνουν βροντερό «παρών» η ολοένα ενισχυόμενη ακροδεξιά και ο τρομοκρατικός κίνδυνος;
Η γενιά μου και η γενιά πριν από εμένα έζησαν πάντα μέσα από πολιτικές παρεμβάσεις. Σήμερα οι συγγραφείς ζουν σε έναν κόσμο δικό τους, προσωπικό, που ασχολείται μόνο με περιφερειακά ή προσωπικά προβλήματα. Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, που, δυστυχώς, βλέπω να περνάει και στους νέους. Μόνο που υπάρχει κι ένας κόσμος και μια κοινωνία γύρω τους. Αν μιλάμε για λαϊκισμό και εθνικισμό, ο μοναδικός τρόπος για να τα αντιμετωπίσουμε είναι μια αντεπίθεση πολιτισμική και πολιτιστική. Κι όσο κάτι τέτοιο δεν γίνεται, αυτό θα συνεχίζεται. Μου λένε ότι μέσα από τα αστυνομικά μου μυθιστορήματα κάνω πολιτική και απαντώ πως αυτό δεν είναι καινούριο, καθώς όλο το μυθιστόρημα του 19ου αιώνα αυτό έκανε: ο Ντοστογιέφσκι, ο Ουγκό, ο Μπαλζάκ, ο Ζολά…
Φαίνεται σαν οι σημερινοί συγγραφείς να κοιτούν αυτάρεσκα και μοναχικά τον υπολογιστή τους, παράγοντας έργα που μοιάζουν με λογοτεχνία του σωλήνα.
Ναι, αυτό κάνουν, σαν να μην θέλει ο συγγραφέας σήμερα να αγγίξει ουσιαστικά αυτά που μπορούν να τον λερώσουν. Μα είναι η ζωή του. Στη Γερμανία υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα. Ενα μεγάλο μέρος των νέων διευθυντών θεάτρου ασχολείται με events και όχι με παραστάσεις. Μου έλεγαν ηθοποιοί στο Μόναχο ότι δεν είναι δυνατόν αυτό που συμβαίνει και ότι έτσι όπως πάμε θα ξεχάσουμε και τα έργα. Οι εκδότες έχουν πρόβλημα να βρουν νέους συγγραφείς. Ο Ισπανός εκδότης μου, από τους μεγαλύτερους της χώρας, μου έλεγε πως κάθε μήνα έβγαζαν τρία με τέσσερα λογοτεχνικά έργα, μήνες τώρα δεν βγάζουν τίποτα.
Λέτε πως ο δρόμος δεν έχει επιστροφή;
Ο δρόμος αυτός δεν είναι αναστρέψιμος και επειδή δεν είναι αναστρέψιμος δεν είναι και βιώσιμος. Ολο αυτό το σύστημα έτσι όπως είναι συγκροτημένο, με τη λογική «ό,τι πάρω κι ό,τι αρπάξω», δεν είναι δυνατόν να επιβιώσει. Ηδη βλέπουμε ότι η άνοδος των λαϊκιστικών, ακροδεξιών και εθνικιστικών κομμάτων είναι μια αντίδραση απελπισίας. Και από τις κοινωνικές δομές και το πολιτικό σύστημα εκλείπουν οι δυνάμεις που θα σπρώξουν τους απελπισμένους να αγωνιστούν. Και η απελπισία τούς οδηγεί στον Τραμπ και στους λαϊκιστές.
Μπορεί οι απελπισμένοι να κατέβουν στους δρόμους;
Το ερώτημα είναι ποιος θα τους κινητοποιήσει να κατεβούν. Εμάς μας κινητοποιούσαν οργανισμοί, κόμματα, μας έλεγαν «παλέψτε», ξέροντας ότι μπορεί ακόμα και να χάσουμε, αλλά λέγαμε «όχι, δεν θα τους περάσει». Αυτό δεν υπάρχει πια. Οι άνθρωποι είναι παρατημένοι στην τύχη τους, ιδιαίτερα οι νέοι.
Πού θα οδηγήσει ο κύκλος του αίματος που έχει ανοίξει με τους τζιχαντιστές;
Το ISIS θα τελειώσει στις χώρες που ανατέλλει, όχι όμως και στις δικές μας. Αυτή τη στιγμή χτυπιούνται τα παιδιά της τρίτης γενιάς που ριζοσπαστικοποιούνται στη Γαλλία, στην Αγγλία, στη Γερμανία και αύριο θα το δούμε κι εδώ αυτό. Μην γελιόμαστε. Αυτά τα παιδιά, μην έχοντας δυνατότητα να ριζώσουν σε αυτή τη χώρα που ήρθαν και μεγάλωσαν, μάχονται τη χώρα. Και επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να κινητοποιηθούν μέσα από οργανωμένα κινήματα, καταλήγουν στους ιμάμηδες. Είναι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση σε όλα τα μέτωπα. Κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει όταν και οι δικοί μας απελπισμένοι θα κερδίζουν όλο και λιγότερα κι όταν όλο και περισσότερο θα είναι πρακτικά άνεργοι.
Το αστυνομικό μυθιστόρημα με όλη αυτή τη σύγχρονη καταγραφή της ιστορίας, της κοινωνίας, της πολιτικής συνεχίζει να εξελίσσεται;
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον πως πολλοί αστυνομικοί συγγραφείς, από τον Μονταλμπάν ως τον Καμιλέρι ή τον ο Τάιμπο, αντιλαμβανόμαστε το αστυνομικό ως κοινωνικό μυθιστόρημα με αστυνομική πλοκή. Συνεχίζει να υπάρχει ένα μεγάλο κοινό που έρχεται σ’ εμάς γιατί θέλει να καταλάβει πώς λειτουργεί αυτή η κοινωνία. Στα μυθιστορήματά μου προσπαθώ να βοηθήσω τους ανθρώπους να θέσουν τις σωστές ερωτήσεις και να κατανοήσουν το πρόβλημα.
Ο αστυνόμος Χαρίτος θα παραμείνει ο βετεράνος επιθεωρητής που επιμένει να ανατρέχει στο «Λεξικό Δημητράκου» για να βρίσκει απαντήσεις;
Ο Χαρίτος πιστεύει ότι αυτό το λεξικό, αξεπέραστο ακόμη και σήμερα, μπορεί να του δώσει απαντήσεις που δεν μπορούν να του δώσουν άλλοι. Γιατί μας λείπει η ιστορική πείρα. Ο Χαρίτος θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχω. Ζω με αυτή την οικογένεια ακόμα κι όταν δεν γράφω. Ζω με τον Χαρίτο, τη γυναίκα του, την Ανδριανή, και με την κόρη τους, την Κατερίνα.
Το επόμενο βιβλίο σας τι θα αφηγείται;
Το επόμενο βιβλίο μου, για το οποίο περίπου ξέρω την υπόθεση, θα έχει τίτλο «Η εποχή της υποκρισίας», γιατί αυτή ζω πανευρωπαϊκά.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο φύλλο 23 της «Νέας Σελίδας» την Κυριακή 12/11/2017.
Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση
zousimania@neaselida.news
Ο Πέτρος Μάρκαρης, ο δημοφιλής Ελληνας συγγραφέας που έχει μεταφραστεί σε πάμπολλες γλώσσες, κατέχει στην Ευρώπη έναν σημαντικό ρόλο. Βραβευμένος μεταφραστής κυρίως της γερμανόφωνης λογοτεχνίας και του θεάτρου αλλά και σεναριογράφος του Θόδωρου Αγγελόπουλου στις ταινίες «Το μετέωρο βήμα του πελαργού», «Το βλέμμα του Οδυσσέα» και «Μία αιωνιότητα και μία μέρα», αγωνιά για το μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου.
Τον συναντήσαμε ύστερα από ένα σύντομο ταξίδι του στην Ισπανία για τις ανάγκες των βιβλίων του. Η πρώτη ερώτηση δεν θα μπορούσε, λοιπόν, να μην αφορά στην υπόθεση της Καταλονίας.
«Περίμενα ότι θα συναντήσω οργή, αλλά αυτό που είδα ήταν αδιαφορία. Και οι δυο μεριές τραβάνε το σκοινί. Δέχτηκα μόνο μια σχετική ερώτηση, στην οποία απάντησα πως όταν ζεις σε αντιπροσωπευτική δημοκρατία τα δημοψηφίσματα δεν έχουν τόπο. Κάθεσαι γύρω από ένα τραπέζι και συζητάς, αλλιώς το μόνο που καταφέρνεις είναι να σπρώχνεις τον κόσμο να ψηφίζει συναισθηματικά – κι αυτό είναι μεγάλο λάθος».
Στο αγωνιώδες ερώτημα τι πρέπει να γίνει στην Ευρώπη, απαντά ότι «αυτό που χρειάζεται είναι ένα κίνημα επανεγκατάστασης του πολιτισμού. Αυτό το ενωτικό στοιχείο που είχε η Ευρώπη και το έχασε είναι ο ευρωπαϊκός της πολιτισμός». Και αναρωτιέται ποιος μιλάει σήμερα γι’ αυτόν.
Πώς φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση;
Η Ευρωπαϊκή Ενωση, με τεράστια επιρροή της παγκοσμιοποίησης, εγκατέστησε μια χρηματοπιστωτική νοοτροπία και πολιτική στην Ευρώπη, η οποία εξοβέλισε τον πολιτισμό.
Ποια είναι η αγωνία των δημιουργών για το μέλλον μιας Ευρώπης στην οποία δίνουν βροντερό «παρών» η ολοένα ενισχυόμενη ακροδεξιά και ο τρομοκρατικός κίνδυνος;
Η γενιά μου και η γενιά πριν από εμένα έζησαν πάντα μέσα από πολιτικές παρεμβάσεις. Σήμερα οι συγγραφείς ζουν σε έναν κόσμο δικό τους, προσωπικό, που ασχολείται μόνο με περιφερειακά ή προσωπικά προβλήματα. Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, που, δυστυχώς, βλέπω να περνάει και στους νέους. Μόνο που υπάρχει κι ένας κόσμος και μια κοινωνία γύρω τους. Αν μιλάμε για λαϊκισμό και εθνικισμό, ο μοναδικός τρόπος για να τα αντιμετωπίσουμε είναι μια αντεπίθεση πολιτισμική και πολιτιστική. Κι όσο κάτι τέτοιο δεν γίνεται, αυτό θα συνεχίζεται. Μου λένε ότι μέσα από τα αστυνομικά μου μυθιστορήματα κάνω πολιτική και απαντώ πως αυτό δεν είναι καινούριο, καθώς όλο το μυθιστόρημα του 19ου αιώνα αυτό έκανε: ο Ντοστογιέφσκι, ο Ουγκό, ο Μπαλζάκ, ο Ζολά…
Φαίνεται σαν οι σημερινοί συγγραφείς να κοιτούν αυτάρεσκα και μοναχικά τον υπολογιστή τους, παράγοντας έργα που μοιάζουν με λογοτεχνία του σωλήνα.
Ναι, αυτό κάνουν, σαν να μην θέλει ο συγγραφέας σήμερα να αγγίξει ουσιαστικά αυτά που μπορούν να τον λερώσουν. Μα είναι η ζωή του. Στη Γερμανία υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα. Ενα μεγάλο μέρος των νέων διευθυντών θεάτρου ασχολείται με events και όχι με παραστάσεις. Μου έλεγαν ηθοποιοί στο Μόναχο ότι δεν είναι δυνατόν αυτό που συμβαίνει και ότι έτσι όπως πάμε θα ξεχάσουμε και τα έργα. Οι εκδότες έχουν πρόβλημα να βρουν νέους συγγραφείς. Ο Ισπανός εκδότης μου, από τους μεγαλύτερους της χώρας, μου έλεγε πως κάθε μήνα έβγαζαν τρία με τέσσερα λογοτεχνικά έργα, μήνες τώρα δεν βγάζουν τίποτα.
Λέτε πως ο δρόμος δεν έχει επιστροφή;
Ο δρόμος αυτός δεν είναι αναστρέψιμος και επειδή δεν είναι αναστρέψιμος δεν είναι και βιώσιμος. Ολο αυτό το σύστημα έτσι όπως είναι συγκροτημένο, με τη λογική «ό,τι πάρω κι ό,τι αρπάξω», δεν είναι δυνατόν να επιβιώσει. Ηδη βλέπουμε ότι η άνοδος των λαϊκιστικών, ακροδεξιών και εθνικιστικών κομμάτων είναι μια αντίδραση απελπισίας. Και από τις κοινωνικές δομές και το πολιτικό σύστημα εκλείπουν οι δυνάμεις που θα σπρώξουν τους απελπισμένους να αγωνιστούν. Και η απελπισία τούς οδηγεί στον Τραμπ και στους λαϊκιστές.
Μπορεί οι απελπισμένοι να κατέβουν στους δρόμους;
Το ερώτημα είναι ποιος θα τους κινητοποιήσει να κατεβούν. Εμάς μας κινητοποιούσαν οργανισμοί, κόμματα, μας έλεγαν «παλέψτε», ξέροντας ότι μπορεί ακόμα και να χάσουμε, αλλά λέγαμε «όχι, δεν θα τους περάσει». Αυτό δεν υπάρχει πια. Οι άνθρωποι είναι παρατημένοι στην τύχη τους, ιδιαίτερα οι νέοι.
Πού θα οδηγήσει ο κύκλος του αίματος που έχει ανοίξει με τους τζιχαντιστές;
Το ISIS θα τελειώσει στις χώρες που ανατέλλει, όχι όμως και στις δικές μας. Αυτή τη στιγμή χτυπιούνται τα παιδιά της τρίτης γενιάς που ριζοσπαστικοποιούνται στη Γαλλία, στην Αγγλία, στη Γερμανία και αύριο θα το δούμε κι εδώ αυτό. Μην γελιόμαστε. Αυτά τα παιδιά, μην έχοντας δυνατότητα να ριζώσουν σε αυτή τη χώρα που ήρθαν και μεγάλωσαν, μάχονται τη χώρα. Και επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να κινητοποιηθούν μέσα από οργανωμένα κινήματα, καταλήγουν στους ιμάμηδες. Είναι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση σε όλα τα μέτωπα. Κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει όταν και οι δικοί μας απελπισμένοι θα κερδίζουν όλο και λιγότερα κι όταν όλο και περισσότερο θα είναι πρακτικά άνεργοι.
Το αστυνομικό μυθιστόρημα με όλη αυτή τη σύγχρονη καταγραφή της ιστορίας, της κοινωνίας, της πολιτικής συνεχίζει να εξελίσσεται;
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον πως πολλοί αστυνομικοί συγγραφείς, από τον Μονταλμπάν ως τον Καμιλέρι ή τον ο Τάιμπο, αντιλαμβανόμαστε το αστυνομικό ως κοινωνικό μυθιστόρημα με αστυνομική πλοκή. Συνεχίζει να υπάρχει ένα μεγάλο κοινό που έρχεται σ’ εμάς γιατί θέλει να καταλάβει πώς λειτουργεί αυτή η κοινωνία. Στα μυθιστορήματά μου προσπαθώ να βοηθήσω τους ανθρώπους να θέσουν τις σωστές ερωτήσεις και να κατανοήσουν το πρόβλημα.
Ο αστυνόμος Χαρίτος θα παραμείνει ο βετεράνος επιθεωρητής που επιμένει να ανατρέχει στο «Λεξικό Δημητράκου» για να βρίσκει απαντήσεις;
Ο Χαρίτος πιστεύει ότι αυτό το λεξικό, αξεπέραστο ακόμη και σήμερα, μπορεί να του δώσει απαντήσεις που δεν μπορούν να του δώσουν άλλοι. Γιατί μας λείπει η ιστορική πείρα. Ο Χαρίτος θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχω. Ζω με αυτή την οικογένεια ακόμα κι όταν δεν γράφω. Ζω με τον Χαρίτο, τη γυναίκα του, την Ανδριανή, και με την κόρη τους, την Κατερίνα.
Το επόμενο βιβλίο σας τι θα αφηγείται;
Το επόμενο βιβλίο μου, για το οποίο περίπου ξέρω την υπόθεση, θα έχει τίτλο «Η εποχή της υποκρισίας», γιατί αυτή ζω πανευρωπαϊκά.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο φύλλο 23 της «Νέας Σελίδας» την Κυριακή 12/11/2017.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου