Ο φόβος

Πέρασαν εβδομήντα χρόνια

του Βασίλη Κρεμμυδά*

 

Από αγράμματους δασκάλους πώς να μάθεις γράμματα και από βίαιους –και καταδότες– καθηγητές τι καλό να θυμάσαι και να πάρεις. Το πνεύμα ήταν θεολογικό. Και στη βαθμολογία: ο καλύτερος μαθητής βαθμολογούνταν με 17 στο είκοσι· υπήρχε και θεωρία: το 20 είναι για το θεό! το 18 είναι για τον καθηγητή! και για το μαθητή ήταν από κει και κάτω.

Eπέμβαση της αστυνομίας σε διαδήλωση για το κυπριακό (14-12-1954)
Πηγή: AΣΚΙ

Φτάσαμε λοιπόν στη δεκαετία του 1950, ο Εμφύλιος η θερμή του φάση, έχει τελειώσει –η ψυχρή θα καθυστερήσει να τελειώσει– και το παιδάκι που λέγαμε, δεκαπεντάχρονο πια, πασχίζει να μάθει γράμματα· τούρχονται, συχνά-πυκνά, κάποια ευτράπελα στη σκέψη του που εξηγούν γιατί δεν ήταν δυνατό να μάθει γράμματα. Το κτίριο του Γυμνασίου (οκτατάξιο το λέγανε και το λένε, εξατάξιο ήταν, απλώς έμπαινες στην Τρίτη τάξη και έβγαινες από την Ογδόη) δεν επαρκούσε για όλους τους μαθητές και κάποιες τάξεις –συνήθως οι μικρές– έκαναν μάθημα σε άλλο κτίριο· σε κάτι αποθήκες δηλαδή, όπου όμως στα υπόγειά τους εκτρέφονταν γουρούνια! Μια φορά λοιπόν, που κάποιος είχε αφήσει την πόρτα του υπογείου ανοιχτή, τα γουρούνια ήρθαν στην τάξη να ακούσουν το μάθημα! Και μεις οι μαθητές, πρόθυμοι πάντοτε σε κάτι τέτοια, σηκωθήκαμε όλοι να διώξουμε τα γουρούνια από την τάξη· και διώχνοντας και διώχνοντας, τα πήγαμε ως το κοντινό χωριό – και, ώσπου να γυρίσουμε, η σχολική μέρα είχε τελειώσει. Γουρουνογράμματα δηλαδή, γουρουνοσχολείο.

Έτσι, λοιπόν, για να σοβαρευτώ λίγο, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, στις απαρχές του μεγάλου φόβου, κάποια πράγματα άρχιζαν να διευκρινίζονταν – μεγάλωνε και κείνο το παιδάκι, το μυαλό του άρχιζε να πήζει (έτσι λέγανε) και να νιώθει· όχι να καταλαβαίνει, απλώς να νιώθει· σε κείνο το χρόνο και σ’ εκείνο το χώρο, για να καταλάβεις τόσο μικρός, χρειάζονταν άλλες προϋποθέσεις και διαφορετικές προσλαμβάνουσες παραστάσεις.

Και τι ένιωθε το δεκάχρονο παιδί του 1945, στα δεκαπέντε, στα δεκαέξι τώρα; Ένιωθε διαφορετικά από αυτό που του έλεγαν ότι έπρεπε να νιώθει. Ήταν η ώρα, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 1950, που άρχισε η προπαγάνδα-ιδεολογική επένδυση: οι «συμμορίτες» ήταν οι κακοί, οι παλιοί ταγματασφαλίτες και οι πρώην –και νυν– Χίτες ήταν οι καλοί! στη διάκριση και συνειδησιακό διχασμό «καλοί – κακοί» βοήθησαν οι αμερικανικές κινηματογραφικές ταινίες.

Εκείνο το παιδί, λοιπόν, σε αυτή την προσπάθεια της παρακρατικής προπαγάνδας να δημιουργήσει διαστροφικές ερμηνείες, άρχισε να φοβάται· ήθελε να καταλάβει και βρισκόταν σε αδιέξοδο· συζητήσεις στο σπίτι δεν γίνονταν για να «μην μας ακούσουν» – άκουγαν τότε και οι τοίχοι! Ο φίλος, ο γείτονας, ο συγγενής δεν έπρεπε να ξέρουν τι σκέφτεσαι· μπορούσε να σε «καρφώσουν» στην Ασφάλεια. Ανασφάλεια για τον κόσμο όπου ζούσες – Ο φόβος.

Γίνονταν εκλογές, συχνά-πυκνά, κυβερνήσεις έρχονταν, κυβερνήσεις έφευγαν – η Ακροδεξιά κυβερνούσε και κείνο το παιδί άρχισε να ξέρει: του άρεσε η Ιστορία· θα πήγαινε στο Πανεπιστήμιο να κάνει Ιστορία· μήπως τη συναντήσει κα μπορέσει να της μιλήσει.

Και πήγε. Σιγά-σιγά άρχιζε να βλέπει κάτι περίεργα πράγματα γύρω του· κάποιους «φοιτητές» κάπως μεγαλούτσικους τους έβλεπε πιο συχνά από άλλους – τους έβλεπε γύρω του! Ήταν και ένας «φίλος» του, συγχωριανός, τελείωνε εκείνος στην Ανωτάτη Εμπορική· και με επισκεπτόταν στη Σχολή μου να δει τι κάνω· ώσπου με γνώρισε με έναν απ’ αυτούς τους μεγαλούτσικους «συμφοιτητές» μου – «είναι καλό παιδί, να κάνετε παρέα».

Υπήρχαν και οι έμμεσοι χαφιέδες! – ο άλλος, με τον οποίο θα έκανα παρέα, όταν ήρθε η Χούντα έγινε μέγας και τρανός βασανιστής. Είχα και άλλη εμπειρία στην αρχή του φοιτητικού μου βίου: να εκλεγώ στο Δ.Σ. του συλλόγου Πλάτων ως εκπρόσωπός του στη ΔΕΣΠΑ (Διοικούσα Επιτροπή Συλλόγων Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος: Απ. Κακλαμάνης, αντιπρόεδρος: Άγγελος Μπρατάκος, γεν. γραμματέας: Βασίλης Κρεμμυδάς, μέλη: Ανδρέας Λεντάκης, Διονύσης Μπουλούκος, της κομμουνιστικής περιόδου, κ.ά.).

Στη διάρκεια της θητείας μου στη ΔΕΣΠΑ συνέβηκαν πολλά. Το πιο σημαντικό απ’ αυτά ήταν ο αντιαποικιακός αγώνας των Ελλήνων της Κύπρου· ΕΟΚΑ και λοιπά γνωστά πράγματα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αυτός ο αγώνας προκάλεσε ξεσηκωμό, κάτι σα σεισμός ήτανε, της ελληνικής κοινωνίας, ιδιαίτερα των νέων: τεράστιες διαδηλώσεις, καθημερινές, όλο το φοιτηταριό στους δρόμους – όχι ύστερα από κάλεσμα της ΔΕΣΠΑ ή άλλου συνδικαλιστικού οργάνου· ξεσηκωμός, κάτι σαν ελατήριο, και η βία της αστυνομίας, τα γκλομπς και χρήση της Πυροσβεστικής που διέλυε τις διαδηλώσεις με νερό.

Τι ήταν αυτό; Ασφαλώς δεν ήταν για την ελευθερία και ανεξαρτησία της Κύπρου· αφορμή ήταν ο αγώνας των «Κυπρίων αδελφών».

Πηγή: Ενθέματα της Αυγής, 31/1/2016

*.:BiblioNet : Κρεμμυδάς, Βασίλης Ν., 1935-