Η χριστουγεννιάτικη δυσφορία

Τα Χριστούγεννα εξακολουθούν, τον 21ο αιώνα, να θεωρούνται από την πλειονότητα των ανθρώπων η πιο δημοφιλής θρησκευτική γιορτή στη Δύση.
Γεγονός που αποτυπώνεται στην πολυδάπανη φωταγώγηση και διακόσμηση των πόλεων, στον στολισμό δένδρων κοκ.
Μια σχεδόν πλανητικής κλίμακας εορταστική συγκυρία που, κάθε χρόνο, μετατρέπεται σε μια πλανητικής κλίμακας καταναλωτική ευκαιρία για αύξηση του εμπορικού κέρδους.
Ομως, αυτό το ανάρμοστο μείγμα θρησκευτικής «μέθεξης» και καταναλωτικής παράκρουσης μας δημιουργεί ουκ ολίγα ψυχοσωματικά προβλήματα.
Και τα συμπτώματα αυτής της χριστουγεννιάτικης ψυχοσωματικής δυσφορίας είναι πια τόσο εξόφθαλμα και μαζικά ώστε, πριν από τρεις δεκαετίες, οι Αμερικανοί ψυχίατροι επινόησαν τον όρο «Φαινόμενο των Χριστουγέννων» (αγγλιστί Christmas Effect) για να περιγράψουν το έντονο άγχος, τη βαθιά κατάθλιψη, τα αισθήματα δυστυχίας και ενοχής που βιώνει αυτή την περίοδο ένας απίστευτα μεγάλος αριθμός ανθρώπων.
Πράγματι, οι γιορτές των Χριστουγέννων γεννούν στους περισσότερους ανθρώπους ανομολόγητους συνειρμούς και προσδοκίες.
Πρόκειται για ένα ετήσιο εορταστικό ραντεβού που, όσο αποστασιοποιημένοι ή κυνικοί κι αν είμαστε, μας είναι αδύνατο να το αποφύγουμε.
Χάρη σε έναν περίεργο και τεχνητά συντηρούμενο παλιμπαιδισμό, νιώθουμε την έντονη ανάγκη να μας συμβεί, τις ημέρες αυτές, κάτι ξεχωριστό και ίσως... «μαγικό».
Και όταν, όπως κατά κανόνα συμβαίνει, δεν καταφέρνουμε να βιώσουμε την πολυδιαφημισμένη και πολυπόθητη «μαγεία» των χριστουγεννιάτικων εορτών, τότε τιμωρούμε τον εαυτό μας ή και τους γύρω μας.
Ισως γι’ αυτό η κατάσταση των ατόμων που υποφέρουν από ψυχολογικά προβλήματα επιδεινώνεται αυτήν την εορταστική περίοδο.
Και αυτές τις δυσλειτουργίες περιγράφει το περιβόητο «Φαινόμενο των Χριστουγέννων» που ο ψυχίατρος Τζέιμς Ρ. Χίλαρντ (J. R. Hillard) περιέγραψε στις ΗΠΑ ήδη από το 1981, ενώ πιο πρόσφατες στατιστικές μελέτες έδειξαν ότι πάνω από το 42% των ασθενών που εισάγονται κατά την περίοδο των Χριστουγέννων σε κάποια ψυχιατρική κλινική υποφέρει από ψυχικές διαταραχές που δεν είχαν εκδηλωθεί πριν από την «εορταστική» περίοδο.
Τέτοια φαινόμενα έντονης ψυχολογικής πίεσης και δυσανεξίας απέναντι στην κοινωνική υποκρισία επιδεινώνονται σε περιόδους παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και ανεργίας: «το θα ήθελα να νιώθω χαρά αλλά δεν μπορώ» σε συνδυασμό με τη χρηματική στέρηση και την απαξίωση της εργασίας δημιουργούν ένα καταστροφικό κοκτέιλ: μια αβάσταχτη κατάσταση που οδηγεί αυτούς τους ανθρώπους σε βαθιά κατάθλιψη.
Τα άτομα αυτά όχι μόνο υποφέρουν ή παθαίνουν πανικό λίγο πριν και κατά την περίοδο των Χριστουγέννων αλλά, επιπρόσθετα, είναι και υποχρεωμένα να επιδεικνύουν το ευχάριστο και εορταστικό προσωπείο που αρμόζει στην εορταστική συγκυρία.
Μήπως τελικά οι ημέρες των Χριστουγέννων δεν είναι για όλους μια περίοδος έκφρασης των πιο ευγενικών συναισθημάτων αγάπης, ανιδιοτελούς προσφοράς και οικογενειακής θαλπωρής;
Οι ενοχές για την απώλεια των παιδικών μας ψευδαισθήσεων, σε συνδυασμό με το άγχος ή τον πανικό για τις ανεπιθύμητες εορταστικές συνεστιάσεις και το άχθος των κοινωνικών συμβάσεων που μας υποχρεώνουν να επιδεικνύουμε μια προσποιητή χαρά ή και ευτυχία αποτελούν ένα καταστροφικό μείγμα που βλάπτει σοβαρά την υγεία μας.

Απόσπασμα από το άρθρο-ανάλυση του  Σπύρου Μανουσέλη  στην Εφημερίδα των Συντακτών (25/12/150 =>Το σύνδρομο του Σκρουτζ... |