Τι είναι αληθινά πραγματικό;
Από τους πολυγραφότερους συγγραφείς, πληθωρικός,
κοσμοπολίτης, πολιτικά ενεργός, ο Βασίλης Βασιλικός σημάδεψε την ιστορία
των γραμμάτων –και όχι μόνον– του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Αν η φημισμένη πλέον «Τριλογία» («Το
Φύλλο», «Το Πηγάδι», «Τ’ Αγγέλιασμα») που βραβεύτηκε με το «Βραβείο των
12» τού εξασφάλισε, ήδη από το 1961, μια θέση στους ανερχόμενους Ελληνες
συγγραφείς, το εμβληματικό «Ζ» με τη δολοφονία Λαμπράκη και το
παρακράτος του ’60 επέτρεψε στον Βασίλη Βασιλικό να κινηθεί άνετα στους
λογοτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης. Από την πλευρά του, ο ίδιος ο
Βασιλικός έμεινε πιστός σ’ αυτό που του άρεσε περισσότερο: στο λυτρωτικό
γράψιμο –συστατικό της ύπαρξής του, παρά τις αντίθετες προσπάθειες που
ορθώθηκαν από τους συνήθεις ύποπτους– και να βιοποριστεί από αυτό. Το
πολιτικό από το ερωτικό στοιχείο ξεχωρίζει με μια αδιόρατη κλωστούλα σε
αυτή τη διαρκή γραφή και, σίγουρα, κυκλώνει το συνολικό έργο ενός
συγγραφέα που βγήκε σαν βαφτισμένος από την ελληνική συλλογικότητα, την
εξέφρασε και την αποτύπωσε. Και όχι μόνον. Ο Βασιλικός είναι από τους
λίγους που ασχολήθηκε συστηματικά –ως αναγνώστης ο ίδιος– με τη γραφή
των άλλων...
Από τους πολυγραφότερους συγγραφείς, πληθωρικός, κοσμοπολίτης, πολιτικά ενεργός, ο Βασιλικός σημάδεψε την ιστορία των γραμμάτων –και όχι μόνον– του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. «Νιώθω τη σχέση μου με τις λέξεις όπως το μετάξι όταν το τραβάμε από τον μεταξοσκώληκα... με προσοχή γιατί δεν πρέπει να σπάσει». Αλλά όπως ήδη προκαταλαμβάνουν στην εισαγωγή τους οι ανθολόγοι και επιμελητές του τόμου
«Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων» (Gutenberg, 2014), Θανάσης Αγάθος και Αριστοτέλης Σαΐνης, ο Βασίλης Βασιλικός δεν χρειάζεται συστάσεις. Αυτό που έχει σημασία εδώ είναι το αρχείο, ο πλούτος του και η χρηστικότητά του.
60 χρόνια παρουσίας
Με τη συνεργασία του ίδιου του συγγραφέα, ο αναγνώστης, πολύ δε περισσότερο ο μελετητής, ξεναγείται πάνω στη χρονολογική τροχιά των εξήντα χρόνων της ζωής και της αδιάλειπτης παρουσίας του Βασιλικού στα γράμματα με ποικίλα κείμενα, διαφορετικών προθέσεων, γραμμένα με διάφορες αφορμές και σε βάθος χρόνου (1952-2012), σε εφημερίδες, περιοδικά ή σύμμικτους τόμους, τα οποία αποτελούν άλλοτε κριτικές κι άλλοτε προσωπικές καταθέσεις για Ελληνες και ξένους, μείζονες και ελάσσονες συγγραφείς, παρεμβάσεις στην επικαιρότητα, προλόγους ή επιλόγους σε βιβλία συγγραφέων ή συλλογικούς τόμους, συνεντεύξεις – ακόμα και τις φανταστικές συνεντεύξεις. Μεμονωμένα και αποσπασματικά, όλα αυτά τα τεκμήρια της εποχής τους χάνονται στην τεράστια βιβλιογραφία του Βασιλικού. Ολα μαζί όμως, όπως παρουσιάζονται στον καλαίσθητο τόμο –που επιμελήθηκε τυπογραφικά με αγάπη και μαστοριά ο Γιάννης Μαμάης–, αποτελούν ένα οργανικό σύνολο στο οποίο αποτυπώνονται αισθητικά κριτήρια, λογοτεχνικές αντιλήψεις, σκέψεις, μνήμες, συναντήσεις, προτιμήσεις, επιρροές, προθέσεις που, κάλλιστα, λειτουργεί ως χρήσιμος πλοηγός στο έργο του Β. Βασιλικού.
Οι «πειρασμοί»
Το «Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων» είναι επιτομή στοχαστικής ζωής, βιωμάτων και πειρασμών και, βέβαια, τα δαιμόνια που βάζουν σε πειρασμούς έναν θεράποντα του λόγου και της γραφής είναι πολλά... Για τον Βασιλικό είναι ο φυγόκεντρος, κομματιασμός, συχνά άναρχος και επιμελώς ατημέλητος τρόπος γραφής του, που άλλοτε αγκιστρώνεται σε προθέσεις κοινωνικής καταγγελίας, άλλοτε αφήνεται στις διαθέσεις της στιγμής και του ονείρου κι άλλοτε ακολουθεί συνειρμικά τη λειτουργία της ιστορίας, της μνήμης και τις μεταμορφώσεις της προσωπικότητας που με εμμονή πολιορκεί το ίδιο κέντρο: Τι είναι πραγματικότητα; Τι είναι ο εαυτός; Τι είναι λογοτεχνία; Ποιον λέμε συγγραφέα; – ερωτήματα που ταλανίζουν και επανέρχονται δεσπόζοντα στην πεζογραφία του και στον σχολιασμό της. Και οι επιρροές (Ζιντ, Καμύ, Κάφκα, Παπαδιαμάντης, Μυριβίλης, Καζαντζάκης και πολλοί πολλοί άλλοι).
Αγαπημένη φιγούρα
Ο Βασίλης Βασιλικός, μια γνώριμη και αγαπημένη φιγούρα του αθηναϊκού κέντρου «με το καπέλο και την πίπα στο χέρι» και με δάχτυλα ολίγον μαυρισμένα από τις στάχτες του καπνού, συνεχίζει να μιλάει, να σχολιάζει και να αναρωτιέται «τι είναι αληθινά πραγματικό;». Καθώς στα βιβλία του έχει μυθοποιήσει πολλά προσωπικά βιώματα, φτάνει να θεωρεί πραγματικό –και αυτό αποτυπώνεται στα κείμενα του τόμου– όχι ό,τι έζησε, αλλά ό,τι και όπως το κατέγραψε, μιας και διαβάζει, ξαναδιαβάζει και σκαλίζει συνέχεια τα παλαιότερα βιβλία του και το αρχείο του. Ο τόμος είναι μια μεγάλη κουβέντα με τον συγγραφέα, που αγαπά ιδιαιτέρως το «Η φλόγα της αγάπης» και το «Τελευταίο αντίο», και που δεν σταματάει να ζητάει δημόσια συγγνώμη για την ακούσια, τρόπον τινά, συμβολή και ευθύνη του για τα έργα και τις ημέρες στην Προεδρία της Δημοκρατίας τού, τότε, αδέκαστου εισαγγελέα του «Ζ».
Βασίλης Βασιλικός
Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων,
60 χρόνια γραφής και ανάγνωσης, 1952-2012
Ανθολόγηση – Επιμέλεια – Εισαγωγή: Θανάσης Αγάθος, Αριστοτέλης Σαΐνης
Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
368 σελ.
Τιμή € 19,00 εκδ. Gutenberg, 2014
Από τους πολυγραφότερους συγγραφείς, πληθωρικός, κοσμοπολίτης, πολιτικά ενεργός, ο Βασιλικός σημάδεψε την ιστορία των γραμμάτων –και όχι μόνον– του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. «Νιώθω τη σχέση μου με τις λέξεις όπως το μετάξι όταν το τραβάμε από τον μεταξοσκώληκα... με προσοχή γιατί δεν πρέπει να σπάσει». Αλλά όπως ήδη προκαταλαμβάνουν στην εισαγωγή τους οι ανθολόγοι και επιμελητές του τόμου
«Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων» (Gutenberg, 2014), Θανάσης Αγάθος και Αριστοτέλης Σαΐνης, ο Βασίλης Βασιλικός δεν χρειάζεται συστάσεις. Αυτό που έχει σημασία εδώ είναι το αρχείο, ο πλούτος του και η χρηστικότητά του.
60 χρόνια παρουσίας
Με τη συνεργασία του ίδιου του συγγραφέα, ο αναγνώστης, πολύ δε περισσότερο ο μελετητής, ξεναγείται πάνω στη χρονολογική τροχιά των εξήντα χρόνων της ζωής και της αδιάλειπτης παρουσίας του Βασιλικού στα γράμματα με ποικίλα κείμενα, διαφορετικών προθέσεων, γραμμένα με διάφορες αφορμές και σε βάθος χρόνου (1952-2012), σε εφημερίδες, περιοδικά ή σύμμικτους τόμους, τα οποία αποτελούν άλλοτε κριτικές κι άλλοτε προσωπικές καταθέσεις για Ελληνες και ξένους, μείζονες και ελάσσονες συγγραφείς, παρεμβάσεις στην επικαιρότητα, προλόγους ή επιλόγους σε βιβλία συγγραφέων ή συλλογικούς τόμους, συνεντεύξεις – ακόμα και τις φανταστικές συνεντεύξεις. Μεμονωμένα και αποσπασματικά, όλα αυτά τα τεκμήρια της εποχής τους χάνονται στην τεράστια βιβλιογραφία του Βασιλικού. Ολα μαζί όμως, όπως παρουσιάζονται στον καλαίσθητο τόμο –που επιμελήθηκε τυπογραφικά με αγάπη και μαστοριά ο Γιάννης Μαμάης–, αποτελούν ένα οργανικό σύνολο στο οποίο αποτυπώνονται αισθητικά κριτήρια, λογοτεχνικές αντιλήψεις, σκέψεις, μνήμες, συναντήσεις, προτιμήσεις, επιρροές, προθέσεις που, κάλλιστα, λειτουργεί ως χρήσιμος πλοηγός στο έργο του Β. Βασιλικού.
Οι «πειρασμοί»
Το «Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων» είναι επιτομή στοχαστικής ζωής, βιωμάτων και πειρασμών και, βέβαια, τα δαιμόνια που βάζουν σε πειρασμούς έναν θεράποντα του λόγου και της γραφής είναι πολλά... Για τον Βασιλικό είναι ο φυγόκεντρος, κομματιασμός, συχνά άναρχος και επιμελώς ατημέλητος τρόπος γραφής του, που άλλοτε αγκιστρώνεται σε προθέσεις κοινωνικής καταγγελίας, άλλοτε αφήνεται στις διαθέσεις της στιγμής και του ονείρου κι άλλοτε ακολουθεί συνειρμικά τη λειτουργία της ιστορίας, της μνήμης και τις μεταμορφώσεις της προσωπικότητας που με εμμονή πολιορκεί το ίδιο κέντρο: Τι είναι πραγματικότητα; Τι είναι ο εαυτός; Τι είναι λογοτεχνία; Ποιον λέμε συγγραφέα; – ερωτήματα που ταλανίζουν και επανέρχονται δεσπόζοντα στην πεζογραφία του και στον σχολιασμό της. Και οι επιρροές (Ζιντ, Καμύ, Κάφκα, Παπαδιαμάντης, Μυριβίλης, Καζαντζάκης και πολλοί πολλοί άλλοι).
Αγαπημένη φιγούρα
Ο Βασίλης Βασιλικός, μια γνώριμη και αγαπημένη φιγούρα του αθηναϊκού κέντρου «με το καπέλο και την πίπα στο χέρι» και με δάχτυλα ολίγον μαυρισμένα από τις στάχτες του καπνού, συνεχίζει να μιλάει, να σχολιάζει και να αναρωτιέται «τι είναι αληθινά πραγματικό;». Καθώς στα βιβλία του έχει μυθοποιήσει πολλά προσωπικά βιώματα, φτάνει να θεωρεί πραγματικό –και αυτό αποτυπώνεται στα κείμενα του τόμου– όχι ό,τι έζησε, αλλά ό,τι και όπως το κατέγραψε, μιας και διαβάζει, ξαναδιαβάζει και σκαλίζει συνέχεια τα παλαιότερα βιβλία του και το αρχείο του. Ο τόμος είναι μια μεγάλη κουβέντα με τον συγγραφέα, που αγαπά ιδιαιτέρως το «Η φλόγα της αγάπης» και το «Τελευταίο αντίο», και που δεν σταματάει να ζητάει δημόσια συγγνώμη για την ακούσια, τρόπον τινά, συμβολή και ευθύνη του για τα έργα και τις ημέρες στην Προεδρία της Δημοκρατίας τού, τότε, αδέκαστου εισαγγελέα του «Ζ».
Βασίλης Βασιλικός
Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων,
60 χρόνια γραφής και ανάγνωσης, 1952-2012
Ανθολόγηση – Επιμέλεια – Εισαγωγή: Θανάσης Αγάθος, Αριστοτέλης Σαΐνης
Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
368 σελ.
Τιμή € 19,00 εκδ. Gutenberg, 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου