Εμβληματικοί συγγραφείς-κλασικά κείμενα

*Τζωρτζ Όργουελ - Βικιπαίδεια

Ενας αριστερός ενοχλητικός

Της ΒΙΚΗΣ ΤΣΙΩΡΟΥ

«Ο Οργουελ ήταν ο πρώτος που κατάλαβε πως ο φασισμός δεν είναι -όπως επαναλάμβανε όλη η Αριστερά εκείνη την εποχή- ο καρκίνος του προηγμένου καπιταλισμού, αλλά μια άθλια διαστροφή του σοσιαλισμού. Η συμφωνία του Στάλιν με τους ναζιστές τον δικαιώνει, και εκπλήσσομαι που κανείς δεν τον είχε υποστηρίξει τότε. Ο Simon Leys θυμίζει πως ο συγγραφέας της "Φάρμας των Ζώων" και του "1984" κατέληξε να αισθάνεται πραγματική αηδία για την πολιτική: "Αυτά που είδα στην Ισπανία και όσα γνώρισα από τη λειτουργία των αριστερών κομμάτων, με έκαναν να αποστραφώ την πολιτική". Σήμερα, μια μερίδα της κοινής γνώμης θεωρεί τον Οργουελ αντικομμουνιστή. Κι όμως, δεν είναι έτσι: η εμπειρία του δίπλα στο αγγλικό προλεταριάτο θα έπρεπε να μας ανοίξει τα μάτια. Το "1984" το έχουμε αφήσει πίσω μας, η πλήρης επικράτηση του Μεγάλου Αδελφού δεν έχει πραγματοποιηθεί, αλλά ποιος ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον; Ισως να γίνεται τώρα αλλά με μια άλλη μορφή. Ο Οργουελ ήταν και παρέμεινε αριστερός. Ενοχλούσε τους φίλους του, όπως τον Cyril Connolly: "Δεν μπορούσε να φυσήξει τη μύτη του στο μαντίλι χωρίς να μιλήσει για τις συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία των μαντιλιών". Αριστεροί είμαστε όταν ασκούμε διαρκώς κριτική στον λόγο της Αριστεράς. Ολα βρίσκονται στον λόγο και αυτή είναι η μεγάλη εμμονή του Οργουελ, η οποία δεν περιορίζεται στην περιγραφή της περίεργης γλώσσας που μιλούσαν στη φανταστική χώρα, που εκτυλίσσεται η υπόθεση του "1984". Η λογοτεχνία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, μιλά σωστά, αντιλαμβάνεται τον σταθερό σκοπό της εξουσίας: τη μηχανοποίηση της έκφρασης, την αναδιαμόρφωση του παρελθόντος, την καταστροφή της σκέψης, η οποία από μόνη της αποτελεί "έγκλημα". Ο συγγραφέας είναι το μαύρο πρόβατο του ανοικτού ή συγκαλυμμένου ολιγαρχισμού. Εχει στη διάθεσή του υπερβολικές λέξεις, διαφορετικές απόψεις, αποχρώσεις, και θα υποκύψει στο "έγκλημα της σκέψης". Είναι σίγουρο. Ο Οργουελ δίνει το εξής παράδειγμα: μπορείς να πεις πως ένας ταλαντούχος συγγραφέας είναι πολιτικός σου εχθρός, αλλά "το θανάσιμο αμάρτημα είναι να πεις πως αφού είναι πολιτικός εχθρός, είναι και κακός συγγραφέας". Και προσθέτει: "Αν κάποιος μου πει πως δεν γίνεται τίποτε, του απαντώ απλά: διάβασε λογοτεχνικές σελίδες στον Τύπο της Αριστεράς".

Ο Στάλιν ήταν δολοφόνος της Αριστεράς; Βεβαίως, και αυτός ο προμελετημένος φόνος, λίγο πολύ αποδεκτός και στη συνέχεια απωθημένος σε ολόκληρο τον κόσμο, συνεχίζει να στοιχειώνει την Ιστορία. Ο πρώτος τίτλος που είχε σκεφτεί ο Οργουελ για το "1984" ήταν "Ο τελευταίος άνθρωπος στην Ευρώπη". Ανώφελο να πεις πως ο Οργουελ -που πέθανε το 1950- απεχθανόταν τον Σαρτρ, ο οποίος ακόμη και έως το 1954 υποστήριζε πως υπήρχε πλήρης ελευθερία γνώμης στη Σοβιετική Ενωση.

Γιατί αυτή η αγάπη των διανοούμενων και των καλλιτεχνών προς τα ολιγαρχικά καθεστώτα; Ο Οργουελ το εξήγησε πολύ καλά, ως μια επιθυμία αντεκδίκησης προς την κοινωνία που δεν τους αναγνωρίζει όπως, αντίθετα, τους "μάνατζερ", τάξη που συναναστρέφονται οι δικτάτορες. Ο Οργουελ, αυτός ο "συντηρητικός αναρχικός", υπογραμμίζει μέχρι ποιου σημείου το μίσος του παρελθόντος, που θέλουμε να το εξαλείψουμε, συνοδεύει όλα τα αρνητικά και κατά βάθος πουριτανικά πάθη της βούλησης της εξουσίας: τον έλεγχο, την κυριαρχία, τον εξευτελισμό του άλλου, την επιθυμία να προκαλέσεις πόνο κ.λπ. Η αμείλικτη κυριαρχία του Μεγάλου Αδελφού, λέει, μπορεί να θριαμβεύσει παντού και όχι αναγκαστικά με βίαιο τρόπο».

Ας μην ξεχνάμε πως ο Οργουελ από νωρίς είχε ασπαστεί τη ρήση του λόρδου Acton, σύμφωνα με την οποία «η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 08/10/2008

Διαβάστε ολόκληρο το βιβλίο πατώντας ΕΔΩ=>ΤΖΟΡΤΖ-ΟΡΓΟΥΕΛ -1984. pdf - Google Drive -

Με αφορμή τη συμπλήρωση 65 ετών από την έκδοση του εμβληματικού μυθιστορήματος του Τζοτζ Όργουελ "1984" (08/06/1949) παρουσιάστηκε στη WebTV του Tvxs η ιστορία του Γουίνστον Σμιθ, στον εφιαλτικό κόσμο της Ωκεανίας, μιας χώρας που βρίσκεται κάτω από ένα δυστοπικό απολυταρχικό καθεστώς στο οποίο όλοι οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση.

Υπόθεση: Κεντρικός ήρωας της ταινίας, ο Ουίνστον Σμίθ. Ένας κυβερνητικός υπάλληλος και μέλος του εξωτερικού κόμματος της Ωκεανίας, μιας από τις τρεις χώρες που είναι χωρισμένος πλέον ο πλανήτης. Τα γεγονότα διαδραματίζονται το έτος 1984 - αντιστροφή του 1948, έτος συγγραφής από τον Όργουελ του ομώνυμου βιβλίου. Οι κοινωνικές τάξεις στην Ωκεανία είναι τα μέλη του εσωτερικού κόμματος που ασκούν τη διοίκηση της χώρας, τα μέλη του εξωτερικού κόμματος (οι κρατικοί υπάλληλοι) και οι προλετάριοι (τα εργατικά χέρια).

Το κόμμα ασκεί την εξουσία έχοντας καταλύσει κάθε έννοια ελευθερίας. Όλοι παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, με την βοήθεια τηλεοθονών. Όλα και όλοι ελέγχονται από τον Μεγάλο Αδερφό. Όλα οφείλονται και πηγάζουν από τον Μεγάλο Αδερφό. Ένα πρόσωπο που χρησιμοποιείται για την προσωποποίηση του κόμματος. Η ελευθερία έκφρασης αλλά ακόμα και σκέψης έχει ποινικοποιηθεί.

Στην προσπάθεια να ελεγχθεί, έχοντας ως στόχο να καταργηθεί, η σκέψη, χρησιμοποιείται η γλώσσα. Η εξουσία ετοιμάζει την «Νέα Ομιλία». Ο Όργουελ με το στόμα του Σάιμ (συναδέλφου του Ουίνστον) αναφέρει: «…η Νέα Ομιλία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που το λεξιλόγιο της λιγοστεύει κάθε χρόνο…» για να προσθέσει ότι «…ο σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης. Στο τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς…».

Ο Ουίνστον προσπαθεί να εναντιωθεί σε αυτήν την κατάσταση. Κρίνει την εξουσία, την ίδια στιγμή κάνοντας κάτι αδιανόητο. Ερωτεύεται όταν ο έρωτας έχει γίνει κολάσιμη πράξη. Σκέφτεται όταν η σκέψη τείνει να καταργηθεί. Τα καταφέρνει τελικά; Αλλάζει κάτι στη ζωή του και στην ζωή των συνανθρώπων του; 

 ********************

1984 από tvxorissinora