ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

 Από τον πρόλογο του Θάνου Λίποβατς,

 στο βιβλίο Η απατηλή σαγήνη και η διαβρωτική βία του κακού, 

Πόλις, 2012
492 σελ.
ISBN 978-960-435-340-8

Τιμή € 20,00

Ο Λόγος περί του κακού αποτελεί, για έναν συγγραφέα, μια πρόκληση και ένα στοίχημα. Το αντικείμενο της σκέψης και η ανάλυσή του δεν αποτελούν εδώ κάτι αδιάφορο για το υποκείμενο της γραφής και για τους αναγνώστες, γιατί τους αφορά άμεσα.

Το αντικείμενο είναι απέραντο και δείχνει διαρκώς νέες όψεις, ενώ η βιβλιογραφία είναι απεριόριστη.

Ο λόγος περί του κακού δεν είναι μια ακαδημαϊκή πραγματεία, όπως θα απαιτούσε ο θετικιστικός Λόγος΄ αφορά εμένα και κάθε Άλλον εντελώς προσωπικά.

Μετά τη γραφή του κειμένου, δεν μπορώ να είμαι ο ίδιος με ό,τι ήμουν πριν, ενώ το ίδιο ισχύει για τον αναγνώστη.

Επέλεξα συνειδητά να περιορίσω το αντικείμενο σε ό,τι θεώρησα σημαντικότερο για τον δικό μου προβληματισμό, πρακτικά και θεωρητικά.

Κατόπιν έλαβα υπόψη μου τι θα έπρεπε ή θα μπορούσε να προβληματίσει το κοινό σήμερα. Προσπάθησα να εντοπίσω τα σημεία εκείνα που καθιστούν το κακό αντικείμενο της απώθησης, της απάρνησης ή της απόρριψης, και τα οποία το δικαιολογούν, το ωραιοποιούν και το λατρεύουν.

Το κακό είναι αυτό που αποτελεί σε όλους μας το πιο οικείο αλλά και το πιο ανοίκειο κομμάτι του εαυτού μας.

Το Πρώτο Μέρος αναφέρεται στη φιλοσοφική και θεολογική προσέγγιση του κακού από την Ύστερη Αρχαιότητα μέχρι τον Ύστερο Μεσαίωνα.

Εντοπίζει τις έννοιες που αποτελούν τον ορίζοντα για την κατανόηση των μορφών του.

Η θέληση, ο Νόμος, η Αγάπη και η Ελευθερία συγκροτούν εδώ τις συντεταγμένες του χώρου μέσα στον οποίο παίζεται το παίγνιο του ομιλούντος και επιθυμούντος όντος με τον πεπερασμένο και με τον άπειρο Άλλο.

Το Δεύτερο Μέρος επικεντρώνεται στο κορύφωμα της νεωτερικής κλασικής φιλοσοφίας, στον γερμανικό ιδεαλισμό και στην υπέρβασή του.

Παρουσιάζονται τρία κλασικά κείμενα αναφορικά με το κακό: του Kant, του Schelling και του Kierkegaard , σε κριτικό διάλογο με τη σκέψη του Hegel.

Όλοι αυτοί οι στοχαστές διαλέγονται δε με τη θεολογία, συνεχίζοντας την αρχαία και τη μεσαιωνική παράδοση. Οι κεντρικές έννοιες είναι εδώ ο Νόμος, η Ελευθερία, το Υποκείμενο, η Ύπαρξη.

Το Τρίτο Μέρος εντοπίζεται στη θέση της ψυχανάλυσης αναφορικά με το κακό στην ύστερη νεωτερικότητα. Ο Freud μετέθεσε το κέντρο βάρους της συζήτησης στις έννοιες του Ασυνείδητου, των Ορμών και των Φαντασιώσεων. Ο Lacan, από την άλλη, ανέδειξε παραπέρα τη σημασία της Γλώσσας, του Άλλου, της Έλλειψης, της Επιθυμίας και του Πράγματος.

Το Τέταρτο Μέρος επιχειρεί τη σύνθεση των τεσσάρων Λόγων (Discours) οι οποίοι «συν-θέτουν» το κείμενο. Αποτελεί τη μορφή μιας «Com-position», όπως αυτή της μουσικής φούγκας με τέσσερις φωνές.

Οι επαναλήψεις είναι θεμελιακό στοιχείο και τελούνται συνειδητά. Οι τέσσερις Λόγοι είναι: η θεολογία, η πολιτική φιλοσοφία, η φιλοσοφία της ύπαρξης, η ψυχανάλυση. Η σύνθεση επικεντρώνεται στη σχέση ανάμεσα στα συναισθήματα, ιδιαίτερα το Άγχος, την Επιθυμία, τη θέληση και την Αγάπη.

Το Πέμπτο Μέρος αναφέρεται στην ανανέωση της θεολογίας του 20ού αιώνα και στον διάλογο ανάμεσα στην καθολική και την προτεσταντική θεολογία. Η συζήτηση διεξάγεται γύρω από τις έννοιες Δημιουργία, Λύτρωση, Αυτονομία και Ελευθερία, της σχέσης Αγάπης ανάμεσα στα πρόσωπα, το εσχατολογικό βασίλειο της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης του Θεού.

Βασικό διακύβευμα είναι ο εντοπισμός του διαλεκτικού χαρακτήρα της σχέσης των υποκειμένων με την κοινωνία και την πολιτική, και η αντιμετώπιση του κακού στην ύστερη νεωτερικότητα.

    Το Έκτο Μέρος, εντοπίζεται στο κακό μέσα στο πλαίσιο του Πολιτικού στον 20ό αιώνα. Το ανοίκειο χαρακτήρισε εδώ το Πολιτικό πρώτα με το Άουσβιτς και τα γκουλάγκ, αλλά η διάλυση των αξιών και των ταυτοτήτων που τα συνόδευσε υπάρχει και σήμερα με άλλο τρόπο, και συγκαλύπτεται από τις αυταπάτες της προόδου και του πολιτισμού.

____________________________________________

 Edgar Allan Poe

(1809-1849)

The Haunted Palace

Το στοιχειωμένο παλάτι

(1839)

by Edgar Allan Poe

(1809-1849)

In the greenest of our valleys

By good angels tenanted,

Once a fair and stately palace-

Radiant palace-reared its head.

In the monarch Thought's dominion-

It stood there!

Never seraph spread a pinion

Over fabric half so fair!

Banners yellow, glorious, golden,

On its roof did float and flow,

(This-all this-was in the olden

Time long ago,)

And every gentle air that dallied,

In that sweet day,

Along the ramparts plumed and pallid,

A winged odor went away.

Wanderers in that happy valley,

Through two luminous windows, saw

Spirits moving musically,

To a lute's well-tuned law,

Round about a throne where, sitting

(Porphyrogene!)

In state his glory well-befitting,

The ruler of the realm was seen.

And all with pearl and ruby glowing

Was the fair palace door,

Through which came flowing, flowing, flowing,

And sparkling evermore,

A troop of Echoes, whose sweet duty

Was but to sing,

In voices of surpassing beauty,

The wit and wisdom of their king.

But evil things, in robes of sorrow,

Assailed the monarch's high estate.

(Ah, let us mourn!-for never morrow

Shall dawn upon him desolate!)

And round about his home the glory

That blushed and bloomed,

Is but a dim-remembered story

Of the old time entombed.

And travellers, now, within that valley,

Through the red-litten windows see

Vast forms, that move fantastically

To a discordant melody,

While, like a ghastly rapid river,

Through the pale door

A hideous throng rush out forever

And laugh-but smile no more.

 

ΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΩΜΕΝΟ ΠΑΛΑΤΙ
Από το διήγημα "Η Πτώση Του Οίκου Των Ασερ"
Του Edgar Allan Poe
Σε μετάφραση- διασκευή της Φένιας
Πηγή: http://www.λέσχη.gr

Σε γης πράσινο κομμάτι,
από αγγέλους φροντισμένο
υψωνόταν το παλάτι
όμορφα που ήταν χτισμένο.
Στου άρχοντα Νου τη χώρα
τρομερό!
Σεραφείμ δόξαζαν τώρα
κατασκεύασμα λαμπρό

Λάβαρα ένδοξα, χρυσά
κυματίζαν στη σκεπή
(όλα αυτά πολύ παλιά,
την αρχαία εποχή).
Κάθε αγέρα η πνοή
όλη μέρα
θεία σκόρπιζε οσμή
στις επάλξεις, στον αιθέρα.

Της κοιλάδας οι διαβάτες
έβλεπαν μέσα σ’ αυτό
των πνευμάτων τις παράτες
στου λαγούτου το ρυθμό
γύρω από θρόνο, όταν
(μοναχός)
μεγαλόπρεπος καθόταν
του ανακτόρου ο αρχηγός.

Ολο πέρλες και πετράδια
έλαμπε θύρα κλειστή
κι από μέσα της, σα χάδια
ήχοι κύλαγαν ζεστοί,
μελωδίες αρμονικές,
θεικές,
που υμνούσαν του ηγεμόνα
τις σπουδαίες αρετές.

Μα εχθροί σκορπίσαν θλίψη
επιτέθηκαν σκληρά
(το βασίλειο σε σήψη
εγκαταλείφτηκε γοργά)
γύρω, μέσα στο παλάτι
η δόξα που έλαμπε παλιά
αμυδρή θύμηση είναι
τώρα πια.

Τώρα πια οι ταξιδιώτες
Μέσ’ σε κόκκινες φωτιές
Βλέπουν μόνο να κινούνται
κάτι απαίσιες μορφές.
Και σαν γρήγορο ποτάμι
που κυλά
η φρικτή στρατιά μορφάζει
αλλά δεν χαμογελά.