ΣΟΦΙΑ

ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ 

ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

[26] Τῆς μὲν οὖν παιδείας τῆς ὑπὸ τῶν προγόνων
καταλειφθείσης τοσούτου δέω καταφρονεῖν, ὥστε καὶ τὴν
ἐφ’ ἡμῶν κατασταθεῖσαν ἐπαινῶ, λέγω δὲ τήν τε γεωμε-
τρίαν καὶ τὴν ἀστρολογίαν καὶ τοὺς διαλόγους τοὺς
ἐριστικοὺς καλουμένους, οἷς οἱ μὲν νεώτεροι μᾶλλον
χαίρουσι τοῦ δέοντος, τῶν δὲ πρεσβυτέρων οὐδεὶς ἔστιν
ὅστις ἂν ἀνεκτοὺς αὐτοὺς εἶναι φήσειεν. [27] ἀλλ’ ὅμως
ἐγὼ τοῖς ὡρμημένοις ἐπὶ ταῦτα παρακελεύομαι πονεῖν
καὶ προσέχειν τὸν νοῦν ἅπασι τούτοις, λέγων ὡς εἰ καὶ
μηδὲν ἄλλο δύναται τὰ μαθήματα ταῦτα ποιεῖν ἀγαθόν,
ἀλλ’ οὖν ἀποτρέπει γε τοὺς νεωτέρους πολλῶν ἄλλων ἁμαρ-
τημάτων. τοῖς μὲν οὖν τηλικούτοις οὐδέποτ’ ἂν εὑρεθῆναι
νομίζω διατριβὰς ὠφελιμωτέρας τούτων οὐδὲ μᾶλλον πρε-
πούσας· [28] τοῖς δὲ πρεσβυτέροις καὶ τοῖς εἰς ἄνδρας δεδοκι-
μασμένοις οὐκέτι φημὶ τὰς μελέτας ταύτας ἁρμόττειν.
ὁρῶ γὰρ ἐνίους τῶν ἐπὶ τοῖς μαθήμασι τούτοις οὕτως
ἀπηκριβωμένων ὥστε καὶ τοὺς ἄλλους διδάσκειν, οὔτ’
εὐκαίρως ταῖς ἐπιστήμαις αἷς ἔχουσι χρωμένους, ἔν τε
ταῖς ἄλλαις πραγματείαις ταῖς περὶ τὸν βίον ἀφρονεστέ-
ρους ὄντας τῶν μαθητῶν· ὀκνῶ γὰρ εἰπεῖν τῶν οἰκετῶν.
[29] τὴν αὐτὴν δὲ γνώμην ἔχω καὶ περὶ τῶν δημηγορεῖν
δυναμένων καὶ τῶν περὶ τὴν γραφὴν τὴν τῶν λόγων εὐδο-
κιμούντων, ὅλως δὲ περὶ ἁπάντων τῶν περὶ τὰς τέχνας
καὶ τὰς ἐπιστήμας καὶ τὰς δυνάμεις διαφερόντων. οἶδα
γὰρ καὶ τούτων τοὺς πολλοὺς οὔτε τὰ περὶ σφᾶς αὐτοὺς
καλῶς διῳκηκότας οὔτ’ ἐν ταῖς ἰδίαις συνουσίαις ἀνεκ-
τοὺς ὄντας, τῆς τε δόξης τῆς τῶν συμπολιτευομένων ὀλι-
γωροῦντας, ἄλλων τε πολλῶν καὶ μεγάλων ἁμαρτημάτων
γέμοντας·

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ, 12.26–29

Την Παιδεία λοιπόν που μας εκληροδότησαν οι πρόγονοί μας δεν την περιφρονώ, αλλά δέχομαι κι' αυτήν που εισήχθη [στα διδασκαλεία]της δικής μας εποχής. Αναφέρομαι στη γεωμετρία και την αστρονομία και στους λεγόμενους "εριστικούς διαλόγους", που ευχαριστούν τους νεότερους πιο πολύ απ΄όσο πρέπει, από τους μεγαλύτερους όμως δεν υπάρχει ούτε ένας που να μη τους θεωρεί ανυπόφορους.

[27] Σ' όσους θέλουν να καταγίνονται μ' αυτά, εγώ τους προτείνω να καταβάλλουν προσπάθειες και να ΄χουν διαρκώς εκεί στραμμένη την προσοχή τους. Άποψή μου είναι ότι, ακόμα κι αν τα μαθήματα αυτά δεν προσφέρουν καμιά άλλη ωφέλεια, σίγουρα όμως αποτρέπουν τουλάχιστον τους νεοτέρους από ένα σωρό λάθη. Γνώμη μου είναι ότι για τους ανθρώπους αυτής της ηλικίας δεν μπορούν να βρεθούν σπουδές ωφελιμότερες απ' αυτές ούτε πιο ταιριαστές• [28] για τους πιο μεγάλους όμως και εκείνους που έγιναν ήδη άνδρες υποστηρίζω ότι δεν ταιριάζουν αυτές οι σπουδές.

Βλέπω δηλαδή μερικούς απ' αυτούς που έχουν τελειοποιηθεί σ΄ αυτούς τους τομείς τόσο, ώστε να τους διδάσκουν και στους άλλους, πως δε χρησιμοποιούν την ειδίκευση που έχουν αποκτήσει,τη στιγμή που πρέπει, ενώ συνάμα είναι πιο ανόητοι από τους μαθητές τους (για να μην πω από τους δούλους τους)στα άλλα ζητήματα της ζωής. [29] Αυτή είναι η γνώμη μου και για κείνους που είναι σε θέση να μιλούν από το βήμα και είναι μάστορες στο να συντάσσουν λόγους' γενικά για όλους όσοι ξεχωρίζουν στις επιστήμες και στις τέχνες και έχουν φυσικά προτερήματα. Έχω υπόψη μου,δηλαδή, ότι οι περισσότεροι απ΄αυτούς ούτε και τις προσωπικές τους υποθέσεις τις έχουν διαχειριστεί καλά ούτε στις ιδιωτικές τους συναναστροφές είναι ανεκτοί, και ταυτοχρόνα αδιαφορούν για το πώς τους βλέπουν οι συμπολίτες τους,ενώ είναι γεμάτοι από ένα σωρό ελαττώματα.

[Μετάφραση: Gerontakos]