Ποντίκι και βιβλίο

Ελλάδα
1. Μαζί με το μολύβι πιάνουν το... ποντίκι

Επτά στα δέκα παιδιά ηλικίας 7 έως 12 ετών χρησιμοποιούν σήμερα στην Ελλάδα ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μάλιστα, όπως αναφέρουν Τα Νέα (26.07.2008), ένα στα πέντε παιδιά αυτής της ηλικίας χρησιμοποιεί και το Ίντερνετ. Η πλειονότητα των παιδιών στη χώρα μας μπορεί ακόμα από το Δημοτικό να χειρισθεί εύκολα ηλεκτρονικούς υπολογιστές και όσα σχετίζονται με αυτούς.

Έρευνα που διεξήχθη πρόσφατα από τη Focus Βaris δείχνει ότι η χρήση υπολογιστών στις ηλικίες 7 έως 12, τα τελευταία 8 χρόνια έχει αυξηθεί περίπου κατά 60% και έχει τριπλασιαστεί η χρήση του Διαδικτύου. Η έρευνα διεξήχθη σε πολλούς νομούς της χώρας από τον Σεπτέμβριο του 2007 έως και τον Μάρτιο του 2008.

Τα παιδιά χρησιμοποιούν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές κυρίως στο σπίτι σε ποσοστό σχεδόν 73%. Από αυτά, το 67% σερφάρει στο Ίντερνετ. Δεύτερο και στις δύο περιπτώσεις είναι το σχολείο. Η ενασχόληση φαίνεται να αγγίζει και τα δύο φύλα χωρίς μεγάλες διαφο- ρές. Στις ηλικίες 10-12 ετών τα αγόρια χρησιμοποιούν το Ίντερνετ σε ποσοστό 35% ενώ τα συνομήλικά τους κορίτσια σε ποσοστό 28%. Στις ηλικίες 7-9 ετών τα ποσοστά είναι 11% και 13% αντίστοιχα.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή πάντως είναι η αύξηση της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών: από 44% το 2000, σήμερα το ποσοστό φθάνει το 70%. Η χρήση του Ίντερνετ από 7% το 2000, έχει φθάσει το 22% σήμερα.

***
2. Το Διαδίκτυο δημιουργεί "Αναλφάβητους αναγνώστες" ;

Τα βιβλία δεν ενδιαφέρουν τη Νάντια Κόνικ. Η μητέρα της, ελπίζοντας ότι θα τη μυήσει τελικά στο διάβασμα, εξακολουθεί να φέρνει βιβλία στο σπίτι από τη βιβλιοθήκη. Η Νάντια, ωστόσο, εξακολουθεί να αδιαφορεί. Οπως πολλοί συνομήλικοί της, αναφέρει η εφημερίδα The New York Times αι αναδημοσιεύει η Καθημερινή (29.07.2008), η δεκαπεντάχρονη Νάντια από το Κλίβελαντ είναι εθισμένη στο Διαδίκτυο και περνάει έξι, τουλάχιστον, ώρες την ημέρα μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή της.
Η αδύνατη και ιδιαίτερα κοινωνική κοπέλα με τα μαύρα γυαλιά μυωπίας, ελέγχει το ηλεκτρονικό της ταχυδρομείο ανά τακτά διαστήματα και αρέσκεται να «επισκέπτεται» την ιστοσελίδα κοινωνικής επαφής, «my yearbook. com», όπου διαβάζει τα μηνύματα άλλων χρηστών ή «ανεβάζει» μικρά κείμενα αναφορικά με τη διάθεση της.
Παράλληλα, αναζητεί μουσικά βίντεο στο «YouTube» και παίζει παιχνίδια ρόλων στο «Gaia Online». Τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο της, πάντως, τον καταναλώνει στις ιστοσελίδες «quizilla. com» και «fanfiction. net», όπου διαβάζει και σχολιάζει τις ιστορίες που γράφουν άλλοι χρήστες. Η αλήθεια είναι πως η μητέρα της, Ντέμπορα Κόνικ, θα προτιμούσε να διάβαζε ένα βιβλίο για αλλαγή. Προς το παρόν, όμως, δηλώνει «ικανοποιημένη» που η Νάντια τουλάχιστον διαβάζει κάτι.

Παιδιά, όπως η Νάντια, βρίσκονται στην καρδιά της δημόσιας συζήτησης αναφορικά με το διάβασμα στην ψηφιακή εποχή. Καθώς ολοένα και λιγότεροι έφηβοι διαβάζουν βιβλία στην παραδοσιακή του μορφή, αρκετοί υποστηρίζουν ότι το Διαδίκτυο ενισχύει τον αναλφαβητισμό και μειώνει τα ποσοστά αυτοσυγκέντρωσης.
Επιπλέον, ισχυρίζονται, ότι καταστρέφει μια πολύτιμη κουλτούρα, η οποία διαιωνίζεται μόνο χάρη στο διάβασμα βιβλίων. Αλλοι, ωστόσο, επισημαίνουν ότι το Διαδίκτυο έχει γεννήσει ένα νέο είδος διαβάσματος που δεν πρέπει να αγνοηθεί από τα σχολεία και την κοινωνία. Το Διαδίκτυο, άλλωστε, εμπνέει μια νεαρή σαν τη Νάντια να διαβάζει και να γράφει αντί να περνάει τον ελεύθερο χρόνο της μπροστά στην τηλεόραση.

Ακόμα και λάτρεις των βιβλίων, όπως ο δεκαοκτάχρονος Ζάχαρι Σιμς, θεωρούν «ευλογία» τη δυνατότητα να βρουν διαφορετικές απόψεις για συγκεκριμένα θέματα και να συζητήσουν με άλλους συνδεδεμένους χρήστες. Ορισμένα παιδιά με δυσλεξία, όπως ο δεκαεξάχρονος Χάτερ Γκοντέτ, δηλώνουν ότι βρίσκουν το διάβασμα στο Διαδίκτυο σαφώς πιο άνετο.

Ελάχιστοι απ’ όσους πιστεύουν στις δυνατότητες του Διαδικτύου αρνούνται την αξία των βιβλίων. Ισχυρίζονται, ωστόσο, ότι δεν είναι ρεαλιστικό να πιστεύει κανείς ότι ένα παιδί μπορεί να διασκεδάσει διαβάζοντας την «Προκατάληψη και Περηφάνια».
Προσθέτουν δε ότι το διάβασμα στο Διαδίκτυο ενισχύει τις πιθανότητες των νέων παιδιών να αποκτήσουν μια καλή θέση εργασίας στην ψηφιακή εποχή. Ορισμένοι «ευαγγελιστές» του Διαδικτύου, μάλιστα, επιμένουν ότι τα παιδιά πρέπει να εξετάζονται πάνω στις ικανότητές τους να αναζητήσουν θέματα στον κυβερνοχώρο, όπως εξετάζονται και στην απλή ανάγνωση.

Στον αντίποδα, βέβαια, οι επικριτές του Διαδικτύου επιμένουν ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το διάβασμα κειμένων online βελτιώνει την ικανότητα ανάγνωσης του ατόμου. «Σ’ ολόκληρο τον κόσμο, η ικανότητα των ανθρώπων να συγκεντρώνουν το μυαλό τους σ’ ένα συγκεκριμένο ζήτημα για μεγάλο χρονικό διάστημα κινδυνεύει», λέει η πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου των ΗΠΑ για την Υποστήριξη των Τεχνών, Ντάνα Τζίοϊα. «Θα δεχόμουν, ευχαρίστως, τους ισχυρισμούς των υποστηρικτών του Διαδικτύου αν δεν έβλεπα μια ευρύτερη πτωτική τάση στην ικανότητα των νέων στην ανάγνωση και την κατανόηση κειμένων σ’ όλες τις εξετάσεις αυτού του τύπου», προσθέτει.

Από την πλευρά της, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, Ελίζαμπεθ Μπιρ Μότζι επιμένει ότι το διάβασμα στο Διαδίκτυο βοηθάει τους νέους να αναπτύξουν ικανότητες που δεν διδάσκονται στα σχολεία. Πρόσφατη μελέτη, μάλιστα, έδειξε ότι οι βαθμοί των μαθητών από οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων βελτιώθηκαν όταν τους δόθηκε πρόσβαση στο Διαδίκτυο.
«Πρόκειται για παιδιά που σίγουρα δεν θα διάβαζαν τίποτε απολύτως στον ελεύθερο χρόνο τους», λέει η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, Λίντα Τζάκσον, η οποία πραγματοποίησε τη σχετική έρευνα. «Οταν τους δόθηκε η ευκαιρία να μπουν στο Διαδίκτυο, ωστόσο, άρχισαν να διαβάζουν», υπογραμμίζει.

Ακόμα και οι εθισμένοι στο Διαδίκτυο, πάντως, μπορούν καμιά φορά να μαγευτούν από τον κόσμο του βιβλίου. Η Νάντια, για παράδειγμα, διάβασε τα απομνημονεύματα της Ελι Βίζελ από το Ολοκαύτωμα με τίτλο «Νύχτα» και στη συνέχεια η μητέρα της έφερε από τη βιβλιοθήκη ένα ακόμα παρόμοιο ανάγνωσμα, το βιβλίο «Εχω Ζήσει Χίλια Χρόνια» της Λίβια Μπίτον Τζάκσον.
Η λεπτομερής περιγραφή της ζωής στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί έκοψε την ανάσα της μικρής Νάντιας.
Ελπίζοντας ότι θα κρατήσει το ενδιαφέρον της ζωντανό, η κ. Κόνικ τής έφερε ένα φανταστικό μυθιστόρημα με τίτλο «Το Ασημένιο Αγόρι». Η Νάντια κατάφερε να διαβάσει το πρώτο κεφάλαιο, αλλά σύντομα αποτραβήχτηκε και πάλι στα διασκεδαστικά κείμενα του Διαδικτύου.

"Αναρωτιέμαι ποιος θα εγκαταλείψει πρώτος αυτό το δωμάτιο,
για να πάει δίπλα , να διαβάσει κανά βιβλίο! Τ' άκουσες , Αλέξανδρε;"
" Αφού , ρε μπαμπά, μόνο η μαμά ξέρει να διαβάζει, γιατί
ρωτάς εμένα;"