gerontakos

«Έχω πει μερικές φορές στον εαυτό μου ότι αν υπήρχε μία μόνο πινακίδα στην είσοδο κάθε εκκλησίας που να απαγόρευε την είσοδο σε οποιονδήποτε με εισόδημα πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό , θα γινόμουν αμέσως χριστιανή» . Σιμόν Βέιλ, Γαλλίδα φιλόσοφος και πολιτική ακτιβίστρια (1909-1943)

Παρασκευή, Φεβρουαρίου 02, 2024

Γιάννης Ευσταθιάδης (Συνέντευξη)

bookpress.gr

2 Φεβρουαρίου 2024

Ο Γιάννης Ευσταθιάδης κλείνει αισίως πέντε δεκαετίες συνεχούς παρουσίας στη λογοτεχνική δημιουργία. Ένας πολυδιάστατος άνθρωπος που κινήθηκε μεταξύ λογοτεχνίας, διαφήμισης, δημοσιογραφίας, αλλά και γαστρονομίας. Με αφορμή τη συγκεντρωτική έκδοση «Ποιήματα και στιχουργήματα (1975-2021)» (εκδ. Μελάνι) μας υποδέχθηκε στο σπίτι του και ξεδίπλωσε τις σελίδες της ζωής του.

Συνέντευξη στον Διονύση Μαρίνο

Πέντε δεκαετίες στην ποίηση είναι μια ολόκληρη θητεία στις λέξεις. Πώς αφυπηρετεί κανείς απ' αυτές όταν είναι ποιητής; Μάλλον ποτέ, αν κρίνει κανείς από τη ζέση που διατηρεί ακόμη μέσα του ο Γιάννης Ευσταθιάδης. Μόλις πρόσφατα κυκλοφόρησε η συγκεντρωτική συλλογή του Ποιήματα και στιχουργήματα (1975-2021) από τις εκδόσεις Μελάνι, ενώ μέσα στο 2024 ετοιμάζει και ένα άλλο βιβλίο για τα παιδικά του χρόνια.

Ο Γιάννης Ευσταθιάδης ήταν πάντα μια ξεχωριστή περίπτωση στα ελληνικά γράμματα. Μπορεί να τους αφιερώθηκε με πάθος και μάλιστα από πολύ μικρός, εντούτοις δεν περιορίστηκε μόνο σ΄ αυτά. Ως πνεύμα ανήσυχο κινήθηκε και σε άλλους τομείς: από τη διαφήμιση στη μουσική κι από τη δημοσιογραφία στη γαστρονομία.

Το κοινό στοιχείο σε όλες τις ενασχολήσεις του ήταν η πηγαία αισθητική του, η ακριβολογία του, αλλά και μια παιγνιώδης διάθεση, την οποία, όμως, έπαιρνε πάντα πολύ αοβαρά. Για τις ανάγκες αυτής της συζήτησης (όχι, δεν ήταν μια τυπική συνέντευξη) μάς υποδέχθηκε στο σπίτι του, εισχωρήσαμε στο άδυτο του γραφείου του και των βιβλιοθηκών του (κατάφορτες με βιβλία, cd, δίσκους, αλλά και περιοδικά) και ακολουθήσαμε τη βασική του προσταγή «θα μου μιλάς στον ενικό». Όπερ και εγένετο.

Η τελευταία συγκεντρωτική έκδοση περιλαμβάνει 46 χρόνια γεμάτα ποίηση (1975-2021). Άρα να υποθέσω πως ξεκίνησες να γράφεις το 1975;

Όχι! Το 1975 είναι το πρώτο επίσημο βιβλίο μου. Ως τότε είχα εκδώσει τρία ποιητικά βιβλία, τα οποία είναι αποκηρυγμένα. Αν και ανήκω κλασικά στη γενιά του ‘70, ουσιαστικά μπορώ να ανήκω και στη γενιά του ‘60, καθώς το πρώτο μου βιβλίο το έβγαλα το 1961.

Ξεκίνησα να γράφω ποίηση στα 12-13 μου χρόνια. Εξέδωσα το πρώτο βιβλίο μου δεκαπενταετής (όχι πλοίαρχος, αλλά ποιητής). Δύο χρόνια αργότερα, το 1963, βγήκε το δεύτερο βιβλίο και ένα ακόμη το 1967.

Τα θυμάσαι αυτά τα ποιήματα;

Βεβαίως και τα θυμάμαι. Ξεκίνησα να γράφω ποίηση στα 12-13 μου χρόνια. Εξέδωσα το πρώτο βιβλίο μου δεκαπενταετής (όχι πλοίαρχος, αλλά ποιητής). Δύο χρόνια αργότερα, το 1963, βγήκε το δεύτερο βιβλίο και ένα ακόμη το 1967. Στην ουσία έγραφα ποίηση περίπου σαράντα χρόνια από το 1960 έως το 2000! Το πρώτο μου επίσημο βιβλίο το έβγαλα σχετικά μεγάλος, το 1975, όταν ήμουν 29 ετών. Στη συνέχεια έβγαλα άλλα τέσσερα έως το τέλος της δεκαετίας του ‘90.

Το τελευταίο σου βιβλίο τότε είναι η Κιβωτός.

Ακριβώς, το 1998. Εκείνο το βιβλίο τελειώνει με δύο ποιήματα για τον γιο μου. Το ένα γράφτηκε λίγες μέρες πριν απ’ τον θάνατό του, το άλλο αμέσως μετά. Αισθάνθηκα ότι μετά από αυτό δεν είχα πια τίποτα άλλο να πω και ότι δεν μπορούσα να ξαναγράψω ποίηση. Αυτό το γεγονός στάθηκε αφορμή για ένα απότομο σταμάτημα.

Τραβηγμένο βέβαια, αλλά θυμίζει λίγο Αντόρνο και Άουσβιτς.

Ναι, ναι! Το ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή. Κάπως έτσι από το 2000 στράφηκα στην πεζογραφία και επί είκοσι χρόνια έβγαλα μόνο βιβλία με διηγήματα ή μικρά πεζά. Αισθάνθηκα ότι ήμουν έτοιμος να ξαναγράψω ποίηση είκοσι χρόνια μετά. Γι’ αυτό και ένα από τα ποιήματα στη συλλογή Μάθημα ωδικής (εκδ. Μελάνι) έχει ένα ποίημα που λέγεται «Μετά 20 έτη». Το 2021 έβγαλα ένα ποίημα-ντοκιμαντέρ με τίτλο «200 χρόνια μοναξιά», με αφορμή την ελληνική Επανάσταση του 1821.

Η ποίηση πώς προέκυψε στη ζωή σου; Διάβαζε κάποιος στο σπίτι;

Όχι μόνο στο σπίτι δεν διάβαζε κανείς, αλλά δεν είχαμε καν βιβλία. Μόνο την Εγκυκλοπαίδεια του Ήλιου και κάποια περιοδικά στιλ Ρομάντζου. Επίσης δεν είχαμε πικάπ και δίσκους, μόνο ένα ραδιόφωνο – και είναι γνωστή η εκ των υστέρων βαθιά σχέση μου με τη μουσική. Κάποια στιγμή ένας φίλος του πατέρα μου μου χάρισε την τρίτομη ποιητική ανθολογία του Μιχάλη Περάνθη (την έχω ακόμα). Η ανθολογία αυτή μ’ έκανε να λατρέψω την ποίηση και να στραφώ σ’ αυτήν τόσο μικρός και τόσο πολύ. Τότε δέκα ετών, έγραψα το πρώτο μου ποίημα με τίτλο «Το ασημί άστρο των Χριστουγέννων». Ξαναδιαβάζοντάς το τώρα νομίζω ότι παρά την ηθικοπλαστική του κατάληξη, η τεχνική του είναι πολύ καλή για ποιητικό πρωτόλειο.

Στα πρώτα μου χρόνια με κέντριζαν ο Ρίτσος και μετά ο Βρεττάκος. Όταν έβγαλα το τρίτο βιβλίο, γύρω στα είκοσι, είχα ανακαλύψει τον Εγγονόπουλο και με είχε εντυπωσιάσει.

Η συνέχεια πώς ήταν μετά από αυτό το πρώτο ξάφνιασμα;

Αυτή η ανθολογία έγινε ένας απίστευτος πόλος έλξης. Κάθε μέρα περνούσα ώρες μέσα στις σελίδες της.

Ποιοι ποιητές σε κέντρισαν περισσότερο;

Στα πρώτα μου χρόνια ήταν ο Ρίτσος και μετά ο Βρεττάκος. Όταν έβγαλα το τρίτο βιβλίο, γύρω στα είκοσι, είχα ανακαλύψει τον Εγγονόπουλο και με είχε εντυπωσιάσει.

Πώς εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο σου; Συνήθως όλοι οι συγγραφείς και οι ποιητές έχουν μια ιστορία να διηγηθούν.

Το πρώτο βιβλίο ήταν μια ιδιωτική έκδοση. Ο πατέρας μου είχε πεθάνει και η μητέρα μου ήταν υπάλληλος για να καλύψει τις ανάγκες της οικογένειας. Στο μεταξύ είχε κλείσει το κατάστημα που είχε ο πατέρας μου ―ήταν πιλοποιός, έκανε γυναικεία καπέλα―, και είχαμε πολλά οικονομικά προβλήματα. Θυμάμαι ότι η μητέρα μου είχε τότε μισθό 1.200 δραχμές. Η έκδοση του βιβλίου στοίχισε 7.000 δραχμές. Η μητέρα μου μου είπε: «Θα το κάνουμε αφού το θέλεις». Τότε πήγαινα πολύ συχνά και αγόραζα όλα τα βιβλία μου από τον Κέδρο επί εποχής Νανάς Καλλιανέση ― ιστορικό πρόσωπο! Ήξερε ότι έγραφα και μου είπε μια μέρα: «Θα έρθει σε λίγο ο Ρίτσος από ‘δω. Να σ’ τον γνωρίσω μήπως και του δείξεις τα ποιήματά σου».

Έγινε αυτή η γνωριμία;

Έγινε, ναι. Τότε είχε βγει ο πρώτος τόμος της συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιημάτων του Ρίτσου, το 1961. Μάλιστα, το έχω το βιβλίο με αφιέρωσή του. Πήρε τα ποιήματά μου και μετά από δεκαπέντε μέρες μου τηλεφώνησε και ζήτησε να βρεθούμε. Μου είπε: «Τα ποιήματά σου είναι καλά και μπορείς να τα εκδώσεις». Εκ των υστέρων έμαθα ότι ο Ρίτσος δεν έλεγε κακή κουβέντα σε κανέναν, αλλά απ’ όσα μου είπε και μετά, το εννοούσε.

Εντάξει, η πορεία σου έδειξε τι μπορούσες να κάνεις.

Η πορεία μου έδειξε ότι αφοσιώθηκα στην ποίηση.

Ήταν εύκολα τότε για έναν πρωτοεμφανιζόμενο ποιητή;

Δεν ξέρω να σου πω γιατί αυτά που έβγαλα τότε ήταν ιδιωτικές εκδόσεις. Πάντως θα ήταν δύσκολα… και σήμερα ακόμα είναι δύσκολα για ποίηση και δη από νέους ποιητές.

[................................] ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ