Η επιταχυνόμενη ακροδεξιά στροφή του Μάριο Βάργκας Λιόσα
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΡΟΥΒΙΑΝΟΣ συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα είναι περισσότερο γνωστός ανά την υφήλιο για τα μυθιστορήματά του, για την καθοριστική συμβολή του στη λατινοαμερικανική λογοτεχνική έκρηξη της δεκαετίας του '60 και για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2010.
Ορισμένοι μπορεί επίσης να έχουν ακούσει, πιο πρόσφατα, για τη ρομαντική εμπλοκή και τον χωρισμό του με την Ισπανο-φιλιππινέζα κοσμική κυρία Ιζαμπέλ Πράισλερ (πρώην σύζυγο του Χούλιο Ιγκλέσιας) καθώς και για τη νοσηλεία του αυτόν τον μήνα στο νοσοκομείο εξαιτίας του Covid (σύμφωνα με τον γιο του, ήδη αναρρώνει στο σπίτι).
Αλλά στη Λατινική Αμερική και την Ισπανία βρίσκεται πιο συχνά στις επικαιρότητα εξαιτίας των ολοένα και πιο ακροδεξιών πολιτικών του θέσεων.
Ο Βάργκας Λιόσα έχει ασπαστεί τον νεοφιλελευθερισμό εδώ και δεκαετίες, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει σοκάρει πολλούς με την υποστήριξή του στα ανερχόμενα ακροδεξιά, αυταρχικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής και της Ισπανίας.
Τον Μάιο, στην Γκουανταλαχάρα, μιλώντας στην απονομή ενός λογοτεχνικού βραβείου που φέρει το όνομά του, του Bienal de Novela Mario Vargas Llosa, εξήρε την προεδρία της Ντίνα Μπολουάρτε στο Περού ενώ στην ίδια ομιλία δεν παρέλειψε να καταδικάσει την «κουλτούρα ακύρωσης» [cancel culture] της σύγχρονης αριστεράς.
Κατά τη διάρκεια των περσινών προεδρικών εκλογών στη Βραζιλία, υποστήριξε δημοσίως τον Μπολσονάρο ενώ την προηγούμενη χρονιά είχε εκφράσει τη στήριξή του στον υποψήφιο Πρόεδρο της Χιλής Χοσέ Αντόνιο Καστ ο οποίος αντιτίθεται στον ομόφυλο γάμο και στο δικαίωμα της άμβλωσης και απαιτεί «μηδενική ανοχή στην παράνομη μετανάστευση».
Πριν από λίγα χρόνια, στο αποκορύφωμα του κινήματος #MeToo, είχε δηλώσει ότι «σήμερα, ο φεμινισμός είναι ο πιο αφοσιωμένος εχθρός της λογοτεχνίας» ενώ το 2010 είχε πλέξει το εγκώμιο του αμερικανικού Tea Party, στα «σπλάχνα» του οποίου βρισκόταν, όπως έλεγε, «κάτι υγιές, ρεαλιστικό, δημοκρατικό και βαθιά ελευθεριακό».
Κατά τη διάρκεια των περσινών προεδρικών εκλογών στη Βραζιλία, υποστήριξε δημοσίως τον Μπολσονάρο ενώ την προηγούμενη χρονιά είχε εκφράσει τη στήριξή του στον υποψήφιο Πρόεδρο της Χιλής Χοσέ Αντόνιο Καστ ο οποίος αντιτίθεται στον ομόφυλο γάμο και στο δικαίωμα της άμβλωσης και απαιτεί «μηδενική ανοχή στην παράνομη μετανάστευση».
Τέτοιες δηλώσεις θα είχαν σίγουρα τρομοκρατήσει τον νεαρό Βάργκας Λιόσα που το 1967, στα τριάντα του, παραλαμβάνοντας το βραβείο Rómulo Gallegos, ένα από τα πιο σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία στον ισπανόφωνο κόσμο, είχε πει ότι «λογοτεχνία σημαίνει αντικομφορμισμός και επανάσταση».
Το 1974, μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες διαμονής στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Βαρκελώνη, ο Βάργκας Λιόσα επέστρεψε στο Περού και, σοκάροντας πολλούς θαυμαστές του στον λογοτεχνικό κόσμο, δήλωσε την προσήλωσή του στον νεοφιλελευθερισμό, εκθειάζοντας την έμφαση που έδινε στα ατομικά δικαιώματα, την ελεύθερη αγορά και τη μικρό κράτος, παρά το γεγονός ότι ο νεοφιλελευθερισμός είχε εφαρμοστεί δυναμικά από στρατιωτικά καθεστώτα σε όλη τη Λατινική Αμερική (ο Λιόσα είχε γίνει φανατικός θαυμαστής της οικονομικής πολιτικής της Βρετανίδας πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ).
Στα τέλη της δεκαετίας του '80, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και ίδρυσε ένα πολιτικό κόμμα, το Movimiento Libertad (Κίνημα Ελευθερίας), αντιτιθέμενος στην προσπάθεια του Προέδρου Άλαν Γκαρσία να εθνικοποιήσει το τραπεζικό σύστημα. Στις εκλογές του 1990, έβαλε υποψηφιότητα για Πρόεδρος της χώρας του εναντίον του αυταρχικού Αλμπέρτο Φουτζιμόρι, βασίζοντας την καμπάνια του σε πρόγραμμα αυστηρής λιτότητας και στην ιδιωτικοποίηση των κρατικών βιομηχανιών. Παρά την ήττα του, δύο δεκαετίες αργότερα, το 2021, θα στήριζε την προεδρική υποψηφιότητα της Κέικο Φουτζιμόρι, κόρης και πολιτικής κληρονόμου του πρώην αντιπάλου του.
Απογοητευμένος από τις νίκες των υποψηφίων στους οποίους έχει αντιταχθεί, ο Βάργκας Λιόσα έχει επανειλημμένα επιπλήξει τους ψηφοφόρους της Λατινικής Αμερικής για τις επιλογές τους. «Αυτό που έχει σημασία στις εκλογές δεν είναι αν είναι ελεύθερες, αλλά να επιλέγεις σωστά», είχε πει το 2021.
Πρόσφατα, μπορούσε να τον δει κανείς να διαδηλώνει στη Μαδρίτη υπό τη σημαία του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος, εγκρίνοντας τη συμμαχία του με το ακροδεξιό Vox ενάντια στην «προοδευτική δικτατορία».
Πώς εξηγείται αυτή η επιταχυνόμενη μεταμόρφωση; Μια θεωρία είναι ότι αποτελεί απλώς μια αντανάκλαση της αυξημένης πολιτικής και ιδεολογικής πόλωσης στην περιοχή. «Ο Βάργκας Λιόσα στηρίζει πλέον ολοκληρωτικά δεξιά κινήματα», λέει ο Χουάν Ντε Κάστρο, καθηγητής σύγχρονης λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, που έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες για το έργο του Περουβιανού συγγραφέα. «Δείχνει μια στροφή, αυτή των νεοφιλελεύθερων που υποστηρίζουν πλέον σκληροπυρηνικούς ηγέτες. Ο Βάργκας Λιόσα ακολουθεί αυτές τις αντιδραστικές τάσεις».
Σε κάθε περίπτωση, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα «έζησε κάνοντας το αντίθετο από αυτό που περίμεναν από εκείνον», λέει ο Περουβιανός συγγραφέας Σαντιάγκο Ρονκαλιόλο. «Αυτός είναι ο λόγος που σε εποχές όπου οι συγγραφείς δεν έχουν πλέον σημασία, ασχολούμαστε διαρκώς μαζί του».
Με στοιχεία από The New Yorker
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου