Τα γενέθλια της ΑΥΓΗΣ / Σήμερα κλείνει τα 71 της χρόνια - Το πρώτο φύλλο
Το πρώτο φύλλο της ΑΥΓΗΣ κυκλοφόρησε στις 24 Αυγούστου 1952. Στην ταυτότητα της εφημερίδας αναγράφονταν το όνομα του πρώτου της διευθυντή, του βουλευτή της ΕΔΑ Βασίλη Εφραιμίδη, η διεύθυνση των γραφείων της, Βουλής 16, β΄ όροφος, και το τηλέφωνό της, 20-635.
Ηταν μια σκληρή εποχή για την Ελλάδα. Τον Αύγουστο του 1952 συμπληρώνονταν τρία χρόνια από τη λήξη του Εμφυλίου και οι πληγές του παρέμεναν ανοιχτές. Μόλις 5 μήνες νωρίτερα το εμφυλιακό κράτος είχε εκτελέσει τον Νίκο Μπελογιάννη, ανασύροντας έναν εκτρωματικό νόμο του Μεταξά που δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ ως τότε. Πρωθυπουργός ήταν ακόμα ο Ν. Πλαστήρας, ο οποίος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας. Τον αντικαθιστούσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησής του Σοφοκλής Βενιζέλος. Ο πραγματικός κυβερνήτης της Ελλάδας ήταν ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα Τζον Πιουριφόι, ο οποίος επέβαλε όλες τις σημαντικές πολιτικές αποφάσεις, ανάμεσα στις οποίες το πότε θα γίνουν εκλογές και με ποιο εκλογικό σύστημα. Με βάση την επιθυμία του Πιουριφόι, η χώρα όδευε προς εκλογές, οι οποίες επρόκειτο να γίνουν τον επόμενο Οκτώβριο και τις οποίες θα κέρδιζε με 49,2% και πλειοψηφία 247 εδρών ο Ελληνικός Συναγερμός του στρατάρχη Παπάγου. Η έκδοση της ΑΥΓΗΣ κρίθηκε αναγκαία από την ΕΔΑ, ενόψει εκείνης της εκλογικής μάχης.
Το πρώτο θέμα του πρώτου φύλλου
Το κύριο θέμα της ΑΥΓΗΣ στο πρώτο φύλλο ήταν μια δήλωση που κατέθεσε η Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΕΔΑ στο προεδρείο της Βουλής μετά από μια συζήτηση για την πολιτική κατάσταση. Στη δήλωση αυτή οι βουλευτές της ΕΔΑ επισήμαιναν ότι η χώρα βρισκόταν σε μια πολύπλευρη οικονομική, πολιτική και εθνική κρίση, βασικές αιτίες της οποίας ήταν οι κατάφωρες επεμβάσεις των ξένων και η πρωτοφανής ασυδοσία της οικονομικής ολιγαρχίας. Υποδείκνυαν τον Συναγερμό του Παπάγου ως την πολιτική δύναμη που πλειοδοτούσε στην εξάρτηση και στην υπεράσπιση των ολιγαρχικών συμφερόντων και τον κατηγορούσαν ότι για μικροπολιτικούς και δημαγωγικούς λόγους αντιδρούσε στην εφαρμογή των μέτρων ειρήνευσης, θέτοντας ζήτημα εσωτερικής ασφάλειας. Παράλληλα επέρριπταν ευθύνες στην κυβέρνηση Πλαστήρα για μια σειρά θέματα, όπως η εγκατάλειψη της ανασυγκρότησης της χώρας, ο μονόπλευρος προσανατολισμός του εξωτερικού της εμπορίου, η παράδοση της οικονομίας στη βουλιμία της οικονομικής ολιγαρχίας και, πρώτα από όλα, το γεγονός ότι περισσότερο από το 50% του προϋπολογισμού κατευθυνόταν σε στρατιωτικές δαπάνες.
Η χώρα είχε συρθεί στο ΝΑΤΟ, είχε εμπλακεί στον Πόλεμο της Κορέας, ενώ στο εσωτερικό λειτουργούσαν ακόμα τα Στρατοδικεία, παρέμεναν σε ισχύ οι αναγκαστικοί νόμοι και τα ψηφίσματα του Εμφυλίου, γίνονταν εκτελέσεις, υπήρχαν στρατόπεδα εξορίστων και οι Επιτροπές Ασφαλείας που αποφάσιζαν εκτοπίσεις με διοικητική πράξη, και καταστέλλονταν οι δημοκρατικές και συνδικαλιστικές ελευθερίες. Η Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΕΔΑ κατηγορούσε, επίσης, την κυβέρνηση Πλαστήρα ότι είχε ενδώσει στις πιέσεις της πρεσβείας να γίνουν εκλογές με πλειοψηφικό σύστημα. Εκφράζοντας αγανάκτηση για τις παρεμβάσεις του Πιουριφόι, καλούσε την κυβέρνηση να προκηρύξει εκλογές με το σύστημα της απλής αναλογικής. Στο ίδιο φύλλο υπήρχε, επίσης, η ομιλία στη Βουλή του προέδρου της ΕΔΑ Γιάννη Πασαλίδη, ο οποίος κατακεραύνωσεν τον Συναγερμό για τη μισαλλοδοξία του:
Εσείς δεν μας φέρατε κανένα πρόγραμμα οικονομικό. Φέρατε μόνο εκείνο το οποίο εκαλλιέργησε ο Τύπος και εσείς, την λεγόμενη -έτσι ας την πούμε- υστερική φοβία. Α! Στο βήμα ανέβηκε ο πρόεδρος της ΕΔΑ. Θα καταστραφεί ο κόσμος! Άφησε ο υπουργός των Εσωτερικών 5-10 φυλακισμένους και κατεστράφη η Ελλάς! Κινδυνεύει η ασφάλεια! Κύριε αρχηγέ του Ελληνικού Συναγερμού, η ασφάλεια της Ελλάδος κινδυνεύει, αλλά κινδυνεύει από εσάς τους ίδιους.
Σελίδα για την Εθνική Αντίσταση
Το πρώτο φύλο της ΑΥΓΗΣ ήταν οκτασέλιδο. Στην ύλη του υπήρχαν αναλύσεις για ζωτικά θέματα της εποχής, όπως ο συνδικαλισμός και η δημόσια Υγεία, καθώς και εκτενής παρουσίαση των διεθνών ειδήσεων, σε μια εποχή που ο Ψυχρός Πόλεμος μαινόταν με περιφερειακές συγκρούσεις στην Ασία και στη Μέση Ανατολή. Μία από τις σελίδες ήταν αφιερωμένη στην Εθνική Αντίσταση. Εκεί με άρθρο του ο στρατηγός Σαράφης, του οποίου ο εξαιρετικός ρόλος στην πολιτική ηγεσία της μετεμφυλιακής Αριστεράς δεν έχει αναδειχτεί όσο η αντιστασιακή του συνεισφορά, έθετε το θέμα της αποκατάστασης της Εθνικής Αντίστασης, όπως οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη. Ζητούσε να απελευθερωθούν από τις φυλακές και τις εξορίες οι κρατούμενοι αγωνιστές, να επανέλθουν οι αξιωματικοί και οι δημόσιοι υπάλληλοι που είχαν απομακρυνθεί για τα φρονήματά τους, να χορηγηθούν συντάξεις στους αναπήρους της Αντίστασης και στις οικογένειες των σκοτωμένων και των εκτελεσμένων, να στηθούν μνημεία και τιμητικές πλάκες με τα ονόματα των μαρτύρων και των οργανώσεών τους, και να εκκαθαριστούν οι Ένοπλες Δυνάμεις από τους συνεργάτες του κατακτητή. Το άρθρο έκλεινε με τη βεβαιότητα ότι η αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης θα ερχόταν με το πέρασμα του χρόνου και την άμβλυνση των πολιτικών παθών και του μίσους.
Μία σελίδα ακόμα ήταν αφιερωμένη στους πολιτικούς κρατουμένους. Την περίοδο εκείνη υπήρχαν 7.000 πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές της χώρας και 1.500 εξόριστοι στον Άη Στράτη. Το αφιέρωμα της πρώτης ΑΥΓΗΣ μιλούσε ειδικά για τη Γιούρα, αυτή την εξωφρενική για τον 20ό αιώνα περίπτωση, όπου σε ένα νησί έρημο και απροσπέλαστο λειτουργούσε φυλακή υψηλής ασφάλειας, χτισμένη με καταναγκαστική εργασία. Υπήρχαν εκεί 1.600 κρατούμενοι. Στο φύλλο υπάρχουν σκίτσα κρατουμένων που περιγράφουν το μαρτύριο της καταναγκαστικής εργασίας και της πειθαρχικής έκθεσης στον ήλιο, και ένας κατάλογος περίπου 80 νεκρών της περιόδου 1947-1952. Υπάρχει, επίσης, ειδικό κείμενο για τις τέσσερις φυλακές-φρούρια, όπου οι συνθήκες κράτησης αντιστοιχούσαν σε πειθαρχικά μοντέλα προηγούμενων αιώνων. Οι φυλακές αυτές ήταν της Κέρκυρας και του Αργοστολίου -που κατέρρευσε στον σεισμό του 1954-, χτισμένες την περίοδο της βρετανικής κατοχής στα Επτάνησα, καθώς και του Επταπυργίου στη Θεσσαλονίκη και του Ιτζεδίν στην Κρήτη, από την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τέλος, υπάρχει σημείωμα εξόριστου που περιγράφει τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, τον υποσιτισμό και τις ασθένειες για τους 1.500 εξόριστους στον Άη Στράτη.
Τις ημέρες εκείνες στο Αναθεωρητικό Στρατοδικείο Αθηνών (το αντίστοιχο του Εφετείου της τακτικής Δικαιοσύνης) γινόταν η αναθεώρηση της δίκης του Αντώνη Αμπατιέλου και ακόμα 18 αγωνιστών, καταδικασμένων σε θάνατο και ισόβια για «ανατρεπτική δράση» και υποκίνηση των «ναυτεργατών σε αναρχία». Στο Διαρκές Αεροδικείο Αθηνών διεξαγόταν η πολύκροτη Δίκη των Αεροπόρων, μια από τις πλέον απροκάλυπτες σκευωρίες του μετεμφυλιακού κράτους. Η ΑΥΓΗ είχε ρεπορτάζ από τις δίκες αυτές, ενώ επισήμαινε ότι τις επόμενες ημέρες επρόκειτο να διεξαχθούν ακόμα δύο δίκες στο Αναθεωρητικό. Η μία ήταν του Μανώλη Γλέζου, καταδικασμένου σε θάνατο για απόπειρα παράνομης εξόδου από τη χώρα το 1948. Η δεύτερη ήταν οκτώ πολιτικών κρατουμένων -μεταξύ των οποίων η Καίτη Ζεύγου, γυναίκα του δολοφονημένου ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Γιάννη Ζεύγου- καταδικασμένων σε θάνατο χωρίς συγκεκριμένη κατηγορία. Και οι δύο δίκες είχαν συγκεντρώσει το διεθνές ενδιαφέρον, στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού κινήματος που υποστήριζε την αμνηστία στην Ελλάδα. Η εφημερίδα ανέφερε, επίσης, ότι εκκρεμούσαν 30.000 δίκες για ανυποταξία, που επέσυραν την ποινή του θανάτου, και ότι η κυβέρνηση απέφευγε να ρυθμίσει νομοθετικά το θέμα, ώστε να κρατιέται ανοιχτή η πόρτα για την επανέναρξη των εκτελέσεων.
Τέχνη και Πολιτισμός
Αυτό που επίσης ξεχώριζε ήταν το ιδιαίτερο βάρος που έδινε από το πρώτο της φύλλο η ΑΥΓΗ στην Τέχνη και στον Πολιτισμό. Στην 4η σελίδα της -αργότερα θα μεταφερθεί στη 2η- υπήρχαν ένα διήγημα της Γαλάτειας Καζαντζάκη, μια επιφυλλίδα του Μάρκου Αυγέρη για την ελληνικότητα στην Τέχνη, ένα ποίημα του Ναζίμ Χικμέτ και ένα του Νικηφόρου Βρετάκου, κριτική θεάτρου και βιβλίου, ρεπορτάζ από το κινηματογραφικό φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, ανάλυση για τη λειτουργία της Λυρικής Σκηνής και δύο στήλες με σχόλια και ειδήσεις από τον πνευματικό και καλλιτεχνικό χώρο. Στην εφημερίδα υπήρχε, επίσης, και μια ανάλυση της Ρόζας Ιμβριώτη για την ανάγκη να ανεβούν το μορφωτικό και το πνευματικό επίπεδο της νέας γενιάς που κουβαλούσε τα τραύματα του πολέμου.
Παρούσα, από το πρώτο φύλλο, ήταν η στήλη σχολίων «Φωνή της Αλήθειας» - στη δεκαετία του ’60 θα μετονομαζόταν σε «Αλήθειες». Μέσα από τη στήλη αυτή, σε μικρές παραγράφους, διαμορφώνονταν καθημερινά η γραμμή της εφημερίδας, τα μέτωπα και η βασική της επιχειρηματολογία, ενώ γινόταν σε μεγάλο βαθμό και ο διάλογος με τους πολιτικούς αντιπάλους. Από την πρώτη «Φωνή της Αλήθειας» μάθαμε, μεταξύ άλλων, ότι μια από τις επιπτώσεις των υπέρογκων αμυντικών δαπανών ήταν οι άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στα νοσοκομεία της χώρας, όπου φάρμακα χορηγούνταν στους ασθενείς μόνο επί πληρωμή και οι μαζικές τροφικές δηλητηριάσεις ήταν τακτικό φαινόμενο. Ότι η Επιτροπή Αγώνα Φυματικών Ασφαλισμένων Ελλάδας, που ζητούσε αναθεώρηση του ασφαλιστικού νόμου, παρακολουθούνταν στενά από την Ασφάλεια και ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις εμφανίζονταν σε κάθε παράστασή της σε κρατικές υπηρεσίες. Και ότι η Αστυνομική Διεύθυνση Αθήνας απαγόρευσε την τοιχοκόλληση αφίσας για την κυκλοφορία της ΑΥΓΗΣ, το δε ραδιόφωνο δεν μετέδωσε τη διαφήμισή της, ενώ μετέδιδε διαφήμιση άλλης εφημερίδας που δεν είχε ακόμα κυκλοφορήσει.
Στην πρώτη σελίδα της πρώτης ΑΥΓΗΣ υπήρχε, επίσης, το σκωπτικό ποίημα του Αυγερινού (Ασημάκης Γιαλαμάς), που για 15 χρόνια και μέχρι τη διακοπή της κυκλοφορίας της εφημερίδας από τη δικτατορία παρουσίαζε σε καθημερινή βάση, με χιούμορ, άψογη τεχνική αλλά και ευρύτατη καλλιέργεια, τη σατιρική πλευρά της επικαιρότητας.
71 χρόνια χωρίς διακοπή
Η ΑΥΓΗ κυκλοφόρησε ως εβδομαδιαίο φύλλο, καθώς οι κρατικές υπηρεσίες αρνήθηκαν να χορηγήσουν άδεια έκδοσης καθημερινής εφημερίδας. Το πρόβλημα ξεπεράστηκε λίγους μήνες αργότερα και η ΑΥΓΗ έγινε καθημερινή. Υπήρχαν ανησυχίες για τη βιωσιμότητά της, καθώς η διανομή της κυνηγήθηκε με κάθε τρόπο -από τα πρακτορεία, τα υποπρακτορεία και τα περίπτερα-, μέχρι τη δημόσια ανάγνωσή της, που θα μπορούσε να είναι αφορμή σοβαρών περιπετειών με την Ασφάλεια. Η διεύθυνσή της υπήρξε στόχος συστηματικών διώξεων και μηνύσεων, και ο φωτογράφος της με τη μηχανή του ήταν διαρκώς εκτεθειμένος στη βία της αστυνομίας και των παρακρατικών. Αλλά η ΑΥΓΗ επιβίωσε. Και κατάφερε να είναι παρούσα στις πολιτικές μάχες της Αριστεράς σε καθημερινή βάση, με εξαίρεση την επταετία της δικτατορίας. Σήμερα η ΑΥΓΗ κλείνει τα 71 της χρόνια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου