Κρατήρας του Ευφρονίου: Ένα αρχαιολογικό θρίλερ
Ένα αριστούργημα λεηλατημένο από έναν τάφο στην Ιταλία, μια περιπετειώδης διαδρομή και ένα μεγάλο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας, εμπόρων και μουσείων...
Ένα αριστούργημα λεηλατημένο από έναν τάφο στην Ιταλία, μια περιπετειώδης διαδρομή και ένα μεγάλο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας, εμπόρων και μουσείων.
Όταν στις 12 Νοεμβρίου του 1972 στο κυριακάτικο ένθετο των «New York Times» ανακοινώθηκε ότι το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΕΤ) απέκτησε ένα ελληνικό αγγείο του 515 π.Χ. περίπου, το οποίο ο διευθυντής του μουσείου, Thomas P. F. Hoving, χαρακτήρισε «το καλύτερο παράδειγμα του είδους του», «το ωραιότερο ελληνικό αγγείο στον κόσμο», προσθέτοντας ότι «θα πρέπει να ξαναγράψουν την ιστορία της ελληνικής αγγειογραφίας όταν το εκθέσουμε», η είδηση έσκασε σαν βόμβα στους σχετικά ήσυχους κύκλους της κλασικής αρχαιολογίας.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του κρατήρα του Ευφρονίου, ενός αγγείου που χρησιμοποιούνταν για την ανάμειξη κρασιού και νερού στα αρχαία συμπόσια, ήταν η εικονογραφία του, που αποτύπωνε μια σπάνια απεικονιζόμενη σκηνή από την ελληνική μυθολογία: ο νεκρός πολεμιστής Σαρπηδόνας −γιος του Δία και σύμμαχος των Τρώων στον πόλεμό τους με τους Έλληνες− απομακρύνεται από το πεδίο της μάχης από τις φτερωτές μορφές του Ύπνου και του Θανάτου, ενώ ο αγγελιοφόρος-θεός Ερμής παρακολουθεί τη σκηνή ως ψυχοπομπός. Στο πίσω μέρος του κρατήρα απεικονίζεται μια ομάδα νεαρών πολεμιστών που οπλίζονται. «Το σχέδιο αυτής της τρυφερής σκηνής είναι τόσο απίστευτα φρέσκο και ζωντανό σαν να είχε ζωγραφιστεί μόλις χθες. Διαθέτει όλη τη σπαρταριστή τελειότητα που περιμένει κανείς από τον Πικάσο στις καλύτερες στιγμές του» γράφει στους ΝΥΤ το 1972 ο James R. Mellow.
Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του αγγείου, ωστόσο, είναι ότι φέρει την υπογραφή «Ευφρόνιος έγραψεν» − την υπογραφή ενός καλλιτέχνη που πολλοί μελετητές θεωρούν τον μεγαλύτερο από τους Έλληνες αγγειογράφους. Ο Ευφρόνιος είχε μεγάλη φήμη στην εποχή του: ο αντίπαλός του, ο Ευθυμίδης, του οποίου αριστούργημα θεωρείται ο αμφορέας που απεικονίζει την αρπαγή της Κορώνης από τον Θησέα, υπέγραψε κάποτε αγενώς μια ιδιαίτερα επιτυχημένη αγγειογραφία με τη φράση «ως ουδέποτε Ευφρόνιος» − «όπως ποτέ δεν θα μπορούσε να κάνει ο Ευφρόνιος».
 |
| O κρατήρας του Λούβρου απεικονίζει τον Ηρακλή να παλεύει με τον γίγαντα Ανταίο. |
Μέχρι την απόκτηση του κρατήρα του Ευφρονίου από το ΜΕΤ, το πιο διάσημο έργο του –από τα περίπου είκοσι τέσσερα γνωστά, εκ των οποίων πάνω από τα μισά είναι αποσπασματικά− ήταν ο κρατήρας του Λούβρου που απεικονίζει τον Ηρακλή να παλεύει με τον γίγαντα Ανταίο. Ο κρατήρας του Ευφρονίου του ΜΕΤ ήταν, σε αντίθεση με αυτόν του Λούβρου, χωρίς ελλείψεις. «Επιπλέον, η θραύση, η οποία είναι αναπόφευκτη σε όλα τα ελληνικά αγγεία, ήταν τόσο “τακτοποιημένη” ώστε η σχεδιαστική ικανότητα του Ευφρονίου διατήρησε την παρθένα ποιότητά της χωρίς καμία σημαντική αναπαλαίωση» έγραφε ο Mellow. Προφανώς η στρατηγική θραύση του τότε δεν ανησύχησε κανέναν, κανένας δεν σκέφτηκε ότι ανθρώπινο χέρι αρχαιοκάπηλων τον έσπασε σε καίρια σημεία προκειμένου να μεταφερθεί, ώστε να μη χαθεί τίποτα από την εικόνα και την αξία του.
Αν και δεν πρόκειται για αγγείο ερωτικού τύπου, θυμίζει το αρχαίο ελληνικό έθιμο να τιμώνται ιδιαίτερα όμορφοι, καλοαναθρεμμένοι Αθηναίοι νέοι με επιγραφές «αγάπης». Φέρει δύο φορές την επιγραφή «Λέαγρος καλός». Το μόνο γνωστό για τον Λέαγρο είναι ότι ήταν σύγχρονος του Θεμιστοκλή και ότι πέθανε την άνοιξη του 464 π.Χ., ενώ διοικούσε ένα αθηναϊκό εκστρατευτικό σώμα στη Θράκη. Σύμφωνα με όλες τις περίπου 60 μνημονεύσεις σε αγγεία και θραύσματα κεραμικής, ο Λέαγρος πρέπει να ήταν ο πιο όμορφος νέος της αρχαίας Αττικής. Υπάρχει πλήθος αναφορών σε αυτόν σε αγγεία κρασιού κυρίως, κάτι που σημαίνει ότι ενέπνευσε μεγάλους έρωτες και η συγκεκριμένη επιγραφή στον κρατήρα του Ευφρονίου γράφτηκε όταν ήταν πιθανώς στην ακμή του.
Από τον θρίαμβο της απόκτησης στην πανωλεθρία [................................]
Κρατήρας του Ευφρονίου: Ένα αρχαιολογικό θρίλερ - LiFO
Κρατήρας του Ευφρονίου - Βικιπαίδεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου