Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΝ ΔΙΚΑΖΕΤΑΙ !

 

Έφεση τριών αγωνιστών του αντιδικτατορικού αγώνα στο Συμβούλιο Επικρατείας για τη μετονομασία της οδού Στρατηγού Χρυσοχόου

 

Κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας η έφεση που υπέβαλαν οι αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα  Αλέκος Γρίμπας, Σπύρος Σακκέτας και Τριαντάφυλλος Μηταφίδης κατά της απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης το οποίο απέρριψε τη μετονομασία από το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης οδού από Αθανάσιου Χρυσοχόου, όπως είχε ονομαστεί στην περίοδο της δικτατορίας, σε Αλμπέρτου Ναρ.

Όπως αναφέρεται στην έφεση, το Διοικητικό Εφετείο αδιαφόρησε πλήρως για την αοριστία των ισχυρισμών που προέβαλαν οι συγγενείς του Χρυσοχόου, όταν ζήτησαν την ακύρωση της σχετικής απόφασης, ενώ προσπέρασε την έλλειψη του προσωπικού εννόμου συμφέροντος των αιτούντων. Καθώς αυτοί, ούτε επικαλέστηκαν ούτε απέδειξαν την προσβολή της προσωπικότητάς τους από τη μετονομασία, αλλά αντ’ αυτού επέμειναν στην προσβολή της προσωπικότητας του εκλιπόντος πατέρα τους.  

ΟΙ τρεις αντιστασιακοί υπογραμμίζουν στην έφεσή τους ότι η κρίση του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου έρχεται σε καταφανή αντίθεση με την πάγια σχετική νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας, καθώς δεν προκύπτει ότι είχαν έννομο για την προσφυγή τους.  Ενώ επιδιώκουν την επαναφορά του ονόματος του πατέρα τους στην επίμαχη οδό, τη στιγμή που και η δράση του κατά την διάρκεια της κατοχής αναδείχθηκε και ο νομοθέτης έχει αναγνωρίσει το μαρτύριο των Εβραίων της Θεσσαλονίκης ποικιλοτρόπως. Εξάλλου, η επαναφορά του ονόματος του Στρατηγού Α. Χρυσοχόου σε μία οδό που τα τελευταία τρία χρόνια είναι γνωστή ως Αλμπέρτου Ναρ θα προκαλέσει σύγχυση στους δημότες της πόλης, οι οποίοι είναι απολύτως εξοικειωμένοι με το νέο όνομα της οδού ήδη για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Στην έφεση τονίζεται με έμφαση ότι εφόσον η αρχική ονοµατοδοσία της οδού µε την απόδοση σε αυτή του ονόματος του στρατηγού Αθανασίου Χρυσοχόου έγινε από το Δημοτικό συμβούλιο που είχε ορίσει η δικτατορία των συνταγματαρχών, δηλαδή από όργανο που είχε οριστεί παράνοµα και κατά κατάλυση του Συντάγµατος. Σημειώνεται δε πως η επαναφορά του ονόματος του Χρυσοχόου σε μία οδό που τα τελευταία τρία χρόνια είναι γνωστή ως Αλμπέρτου Ναρ θα προκαλέσει σύγχυση στους δημότες της πόλης, οι οποίοι είναι απολύτως εξοικειωμένοι με το νέο όνομα της οδού ήδη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όλα τα παραπάνω δεν αξιολογήθηκαν από το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, που αρκέστηκε να τα χαρακτηρίσει ως "αβάσιμα". 

Η ονοματοδοσία, θα πρέπει να συνιστά απόδοση τιμής στα πρόσωπα ή να συμβάλλει στην ανάδειξη και διατήρηση της μνήμης ιστορικών συμβάντων ευρύτερης σημασίας. Για τον λόγο αυτό εξάλλου, η Ελληνική Πολιτεία με την υπ’αρ. 204/1983 Εγκύκλιο, παρείχε την έντονη προτροπή προς τους δημοτικούς άρχοντες να μετονομάσουν τις οδούς και τις πλατείες που φέρουν ονόματα που συνδέονται με πρόσωπα και καταστάσεις που στέρησαν τον ελληνικό λαό από τις ελευθερίες του, εξειδικεύοντας το περιεχόμενο Συντακτικών πράξεων και Ψηφισμάτων και παρέχοντας ένα ασφαλές κριτήριο για την διαδικασία μετονομασίας των οδών από τα όργανα των Ο.Τ.Α. Έτσι, η ελληνική πολιτεία μετέχει σε μια διεθνή πρακτική, σύμφωνα με την οποία η μετονομασία οδού, συχνά ιστορικά και ηθικά επιβεβλημένη (ηθική της μνήμης), εντάσσεται στο φάσμα των δημόσιων πολιτικών και αποβλέπει, μεταξύ άλλων στην κάθαρση του συλλογικού σώματος από το άγος αποτρόπαιων ιστορικών γεγονότων ή προσωπικοτήτων που αμαύρωσαν την εθνική ή την παγκόσμια ιστορία (γενοκτονίες, Ολοκαύτωμα/Shoah, δωσιλογισμός, μαζικές εξοντώσεις, δικτατορίες) και στην απονομή ιστορικής δικαιοσύνης (επανορθωτικής και μεταβατικής) σε ομάδες και άτομα που υπέστησαν στέρηση δικαιωμάτων, διώξεις, αποκλεισμούς, βασανιστήρια και θανατώσεις, ή που η ιστορική τους παρουσία επιχειρήθηκε να αφαιρεθεί βίαια από τον ιστορικό ορίζοντα (πολιτισμική γενοκτονία). 

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά: "Στην κρινόμενη περίπτωση, όπως και σε όλες τις ομοειδείς, δεν είναι η διοικητική πράξη της μετονομασίας που ανέδειξε την ιστορική πορεία του Αθ. Χρυσοχόου κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της πόλης, αλλά η συζήτηση για την συνεργασία του με την κατοχική διοίκηση και για την σταθερή  στήριξη που παρείχε στον σφαγέα της Θεσσαλονίκης Μ. Μέρτεν και γενικότερα στους πρωταγωνιστές της εξόντωσης των Εβραίων συμπολιτών μας, που οδήγησε το Δημοτικό Συμβούλιο να εκκινήσει την σχετική διαδικασία".

Καταγράφεται επίσης στην έφεση ότι εκτός από τα συμπεράσματα του καθηγητή Χ. Φλάισερ, η μεγάλη πλειονότητα των ιστορικών συντάσσονται με την άποψη ότι η σύμπραξη του Αθ. Χρυσοχόου με την ναζιστική διοίκηση καθόρισε ουσιαστικά την τύχη των Θεσσαλονικιών Εβραίων. Λόγου χάρη, η ομότιμη καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ Φρ. Αμπατζοπούλου, στο «Επίμετρο» στο Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο – Αλμπέρτος Ναρ, Προφορικές Μαρτυρίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα, Ίδρυμα Ετς Αχάιμ – Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1998, σ. 474, αναφέρει ότι η διαμαρτυρία του στρατηγού Χρυσοχόου αποτέλεσε το έναυσμα για την επίσημη «απογραφή» των Εβραίων συμπολιτών μας και την συγκέντρωση τους το «Μαύρο Σάββατο» στην πλατεία Ελευθερίας. Αντίστοιχες θέσεις διατυπώνονται και στα ακόλουθα έργα έγκριτων ιστορικών όπως Mark Mazower, Alfred A. Knopf, Ir. Dublon- Knebel, Μαρία Καβάλα, Hans Safrian, Άννα- Μαρία Δρουμπούκη, κ.α. 

         Το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, επισημαίνεται, υπερέβη την δικαιοδοσία του κατά την εξέταση της ένδικης αίτησης ακύρωσης αφού προέβη σε τεχνικές κρίσεις, μη σεβόμενο τα όρια του ακυρωτικού ελέγχου. Οι δυσμενείς συνέπειες τούτης της υπέρβασης είναι εμφανείς από το γεγονός ότι κατά την δικαστική «αποκατάσταση της ιστορίας» δεν αναδείχθηκε ούτε στο ελάχιστο η συστηματική προσπάθεια της τελευταίας δεκαετίας να αναγνωριστεί ο φόρος αίματος που πλήρωσε η Θεσσαλονίκη κατά την ναζιστική κατοχή, να ενισχυθεί ο συλλογικός αναστοχασμός της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου και να αποτιμηθούν οι συνέπειες του στο παρόν. 

        Η επίσημη αναγνώριση του μαρτυρικού χαμού του εβραιοελληνικού πληθυσμού της Θεσσαλονίκης την περίοδο της κατοχής έγινε εντελώς πρόσφατα και δη την τελευταία δεκαετία. Υπενθυμίζουμε, δε, ότι το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης είχε, σε πρώτο χρόνο, αρνηθεί την ένταξη της πόλης μας στο Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών, κάτι που επετεύχθη μόλις το 2012 (!). Με άλλες λέξεις, την περίοδο που η Θεσσαλονίκη έγινε γνωστή σε παγκόσμιο επίπεδο από τον κορυφαίο σύγχρονο ιστορικό Mazower ως η «Πόλη των Φαντασμάτων», μεταξύ άλλων λόγω του φόρου αίματος που πλήρωσε στα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, η δημοτική αρχή της πόλης αρνούνταν την δυναμική αποκατάσταση της ιστορικής μνήμης στην πατρίδα μας. Κοντολογίς, την τελευταία δεκαετία μεσολάβησαν γεγονότα που επέβαλαν την ανάληψη δράσης από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, ο οποίος όντως ανταποκρίθηκε στο ιστορικό του καθήκον κατά την πρόσφατη περίοδο. 

Στην έφεση επισημαίνεται ότι η εμπεριστατωμένη και πλήρως σταθμισμένη  μελέτη του ομότιμου καθηγητή Χ. Φλάισερ για τον Χρυσοχόου διαστρεβλώθηκε, με την πλήρη αντιστροφή του νοήματος των στοιχείων που παρέθεσε του φακέλου από το Δικαστήριο, αποτελεί η αξιολόγηση όσων γράφει ο καθηγητής Χ. Φλάισερ για τον Αθ. Χρυσοχόου. Η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου αναφέρει ότι «στην αποτίμηση της δράσης του (του Αθ. Χρυσοχόου) από τον πανεπιστημιακό καθηγητή Ιστορίας Χάγκεν Φλάισερ, κατά τον οποίο, μεταξύ άλλων, ο Στρατηγός διατηρούσε επαφές με βρετανικές και ελληνικές υπηρεσίες της Μέσης Ανατολής που δεν τον θεωρούσαν μεν ιδιαίτερα αξιόπιστο, αλλά τον αξιολογούσαν ως πατριώτη, ότι ανέλαβε δράση με στόχο να αμφισβητήσει προς τους Γερμανούς την αξιοπιστία των Βουλγάρων συμμάχων τους, ότι ο ίδιος με διαβήματά του στη γερμανική στρατιωτική διοίκηση υποστηρίζοντας του Ισραηλίτες κατάφερε να μην υποχρεώνονται οι τελευταίοι σε αναγκαστικές εργασίες ή να καταβάλουν εισφορές σε είδος». Η αλήθεια, όμως, είναι ότι ο καθηγητής Φλάισερ στο βιβλίο του "Στέμμα και Σβάστικα. Η Ελλάδα της κατοχής και της αντίστασης", Αθήνα, εκδ. Παπαζήση, 1990/1995, σ.116, 303-304, καταλήγει στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα: έχοντας εκθέσει την συνδρομή του Αθ. Χρυσοχόου στον διωγμό των εβραίων συμπολιτών μας και καταδεικνύει ότι οι συμμαχικές δυνάμεις δεν τον θεωρούσαν αξιόπιστο συνεργάτη τους, χαρακτηρίζει τον εκλιπόντα ως μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις του ελληνικού δωσιλογισμού.  

Για όλους αυτούς τους λόγους οι τρεις αντιστασιακοί ζητούν να γίνει δεκτή η έφεση τους, να εξαφανιστεί η προσβαλλόμενη απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης και να απορριφθεί η αίτηση ακυρώσεως της μετονομασίας της οδού.