___
_
ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΣΤΑΜΑΤΗ ΚΛΕΑΝΘΗ ΚΑΙ EDUARD SCHAUBERT
Είναι ο πρώτος χάρτης των Αθηνών που δημιουργήθηκε έπειτα από ακριβή τοπογραφική αποτύπωση. Εκπονήθηκε κατά τα έτη 1831-1832 σε κλίμακα 1:2000 και έχει διαστάσεις ~ 164 x 107,5 εκ. Κύριος σκοπός των δημιουργών υπήρξε η ακριβής σήμανση των αρχαιολογικών καταλοίπων ως προπαρασκευαστική εργασία για το σχέδιο ανοικοδόμησης της πόλεως των Αθηνών μετά την ανακήρυξή της σε πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους.
Στην περιοχή των Λόφων είναι εμφανής η καταγραφή αρχαιολογικών καταλοίπων με γραμμικά σύμβολα για τα οποία δεν υπάρχει επεξήγηση σε υπόμνημα. Το ανάγλυφο αποτυπώνεται με «ελεύθερη απόδοση των εξάρσεων του εδάφους με την παράθεση κυματιστών διαγραμμισμένων ταινιών κάθετων προς τις ισοϋψείς του εδάφους, ούτως ώστε να δημιουργείται η αίσθηση μιας τρίτης διάστασης, δηλαδή της διάστασης του ύψους» (Παπαγεωργίου-Βενετάς 2010, 17-18). Η χαρτογραφημένη έκταση δεν περιλαμβάνει το νότιο άκρο του Λόφου των Μουσών, αφήνοντας εκτός χάρτη και τον λόφο της Κοίλης ή Κυκλώπων (σήμερα, Δεξαμενή).
Πηγή:athenswesternhills.org
_________________
Μέσα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους: Όλη η ιστορία της Ελλάδας σε ένα κτίριο
Δεν μπορείς να μη νιώσεις δέος και μια μανιώδη διάθεση εξερεύνησης όταν κατεβαίνεις στα υπόγεια των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ). Εκεί διαφυλάσσεται το «σώμα» του ελληνικού κράτους, τα «χέρια» της δημόσιας διοίκησης και τα «πόδια» της Ιστορίας. Στη δροσιά των 16-18 βαθμών Κελσίου, σταθερά. Ανυπολόγιστοι τόνοι χαρτιού και όχι μόνο περιμένουν βουβά και υπομονετικά μέχρι το αίτημα κάποιου να δώσει νόημα στην ύπαρξή τους. Για τα περισσότερα αρχεία, τα ανθρώπινα χέρια μπορεί να μη γίνουν ποτέ ένας τόπος συνάντησης. Ο όγκος τους υπολογίζεται σε γραμμικά χιλιόμετρα. Μόνο στην κεντρική υπηρεσία, όπου εξερευνήσαμε, ξεκουράζονται πενήντα πέντε χιλιόμετρα αρχειακών ραφιών!
* * *
ΔΑΦΝΗΣ 61, ΠΑΛΑΙΟ ΨΥΧΙΚΟ. Μπήκαμε τόσο φθαρτοί σε έναν αιώνιο κόσμο! Ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς σε έγγραφο βρίσκεται στο τακτοποιημένο χάος, μέσα στους κυλιόμενους φωριαμούς του μεγαλύτερου αρχείου της χώρας: δικαστικές αποφάσεις, συμφωνίες κρατικών δανείων, αρχεία σωφρονιστικών ιδρυμάτων και υπουργείων, αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά σχέδια, περγαμηνοί κώδικες, χάρτες, βιβλία, σιγίλια, φωτογραφίες, μέρος του αρχείου του Ερυθρού Σταυρού, έργα τέχνης, χαρακτικά, αντικείμενα λατρείας... αλλά και σενάρια ταινιών, κινηματογραφικές μπομπίνες, παρτιτούρες κ.λπ. που είχαν κατατεθεί για έγκριση από τη λογοκρισία στη Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών. Η λίστα είναι ατελείωτη. Φυσικά, εκεί υπάρχουν και όλα τα επίσημα έγγραφα από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και έπειτα!
Yπάρχουν και έγγραφα που δεν είναι προσβάσιμα, όπως εκείνα που φυλάσσονται στα Αρχεία Πρωθυπουργού, διότι έχουν πολύ μεγάλες περιόδους απορρήτου. Σε αυτήν τη κατηγορία ανήκουν και πέντε συγκεκριμένοι φάκελοι των Ανακτόρων που αφορούν το Κυπριακό, οι οποίοι σφραγίστηκαν το 1998.
Η κ. Αμαλία Παππά, γενική διευθύντρια των ΓΑΚ, μας εξηγεί:
«Όσα
χρόνια κι αν δουλεύει κανείς εδώ, είναι ανθρωπίνως αδύνατο να έχει
πλήρη γνώση όλων των αρχείων που υπάρχουν. Η υπηρεσία μας διαθέτει τα
μεγαλύτερα αρχειακά σύνολα για την Ελληνική Επανάσταση, κι αυτό χάρη
στις προσπάθειες του ιδρυτή της Γιάννη Βλαχογιάννη, ο οποίος,
μαθαίνοντας ότι το ελεγκτικό συνέδριο του 1893 είχε την πρόθεση να τα
καταστρέψει για να κερδίσει χώρο, επιδόθηκε σε έναν πολύ μεγάλο αγώνα,
μαζί με άλλους λόγιους της εποχής. Έτσι, διέσωσε ‒κάτω από τραγικές
συνθήκες πολλές φορές‒ τα αρχεία που έχουμε σήμερα εδώ. Έπεισε τον
Ελευθέριο Βενιζέλο να ιδρύσει τα ΓΑΚ το 1914».
Υπάρχουν μαρτυρίες που αναφέρουν ότι ο Βλαχογιάννης μάζευε κρατικά έγγραφα από τα σκουπίδια, από καταστήματα που τα χρησιμοποιούσαν ως χαρτί περιτυλίγματος, ακόμα και από αποχωρητήρια! Πρόκειται για τον άνθρωπο που ανακάλυψε και δημοσίευσε χειρόγραφα από τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, προκαλώντας έντονη παραφιλολογία γύρω από αυτά.
Τα ΓΑΚ είναι μια αυτοτελής δημόσια υπηρεσία, αποτελούμενη από επτά διευθύνσεις, πενήντα τέσσερα τμήματα περιφερειακών υπηρεσιών και επτά αρχειοφυλακεία. Σε συνθήκες προ πανδημίας οι επισκέπτες μόνο για την κεντρική υπηρεσία φτάνουν ετησίως τους 4.000 και οι αναζητήσεις στην ψηφιοποιημένη και ελεύθερη βάση «Αρχειομνήμων» κυμαίνονται από 80 έως 100 χιλιάδες.
Δεν είναι, όμως, όλα τα αρχεία πλήρη. Μεγάλα κομμάτια αυτών δεν διασώζονται ή είναι αποσπασματικά. Κυρίως εκείνα των δεκαετιών του '40, του '50, του '60 και λιγότερο του '70 παρουσιάζουν τεράστια κενά και μεγάλες διασπάσεις. Οι πολεμικές συγκρούσεις, η Κατοχή και ο Εμφύλιος ήταν ιστορικές στιγμές κατά τη διάρκεια των οποίων τα αρχεία δεν ευτύχησαν. Η λογοκρισία, επίσης, ήταν μία από τις βασικές αιτίες καταστροφής. Όσο και αν ακούγεται παράξενο και θλιβερό, συχνή αιτία απώλειας αρχείων ήταν οι διαφορετικές προσλήψεις προσωπικού επιφορτισμένου με τη διατήρησή τους σε διάφορες υπηρεσίες. Από αμέλεια ή αδιαφορία έχουν χαθεί πολύ σημαντικά αρχεία» μας εξηγεί η κ. Παππά και συμπληρώνει:
«Ανατρέχοντας στα πρακτικά της Εφορείας των ΓΑΚ, που είναι το ανώτατο επιστημονικό όργανο, θα δούμε τις άδειες που δίνονταν για την καταστροφή αρχείων. Πολλά, που τώρα τραβάμε τα μαλλιά μας γιατί δεν τα έχουμε, καταστράφηκαν με τη σύμφωνη γνώμη του κράτους, είτε γιατί δεν αξιολογήθηκαν σωστά είτε γιατί θα μπορούσαν να πλήξουν το status. Τα λαθρόβια έντυπα, τα οποία ήταν προϊόν κατάσχεσης απ' τα ταχυδρομεία μια περίοδο, καταστράφηκαν από το επίσημο κράτος ως άχρηστα. Σήμερα αυτά δεν θα τα καταστρέφαμε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου