Πουτινάκια

 

Πουτινάκια

ΝΙΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΚΟΣ

2020mag.gr

 

Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η συχνότητα χρήσης της λέξης του τίτλου μας αυξήθηκε κατακόρυφα, τουλάχιστον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο όρος δεν είναι βέβαια γέννημα του πολέμου, υπήρχε από αρκετά χρόνια νωρίτερα· αν πάλι αναρωτιέστε τι σχέση έχει το πιάτο που βλέπετε στην εικόνα, θα πρέπει να κάνετε λίγη υπομονή.

• 
  

Πουτινάκια λοιπόν αποκαλούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκείνοι που υποστηρίζουν τις θέσεις της Ρωσίας, είτε γενικά είτε ειδικά για τον πόλεμο.

Παρατηρώ βέβαια ότι η χρήση του όρου έχει διευρυνθεί ανεξέλεγκτα και χρησιμοποιείται επίσης για οποιονδήποτε δεν αποδέχεται ανεπιφύλακτα τη νατοϊκή αφήγηση -για παράδειγμα, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον πριν από καμιά εικοσαριά μέρες για την αντιπολεμική συναυλία, τόσο για τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν, όσο και για τους θεατές που την παρακολούθησαν.

Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, η δημοτικότητα του χλευαστικού αυτού όρου ασφαλώς οφείλεται στη λογοπαικτική σύνδεση με τα πουτανάκια (να μη βάλω αστεράκια τώρα, μεγάλα παιδιά είμαστε), ιδίως αφού έχει και τη σημασία «άβουλο όργανο» αλλά και «πληρωμένο όργανο».

Εμείς εδώ λεξιλογούμε, θα πείτε. Να δούμε λοιπόν καταρχάς αν έχει κάποια ετυμολογική βάση η λογοπαικτική συσχέτιση.

Δεν έχει. Παρόλο που δεν είναι απολύτως σαφής η ετυμολογία του οικογενειακού ονόματος Πούτιν, η επικρατέστερη θεωρία φαίνεται να το συνδέει με τη ρωσική λέξη πουτ (путь) που σημαίνει «δρόμος» -μάλιστα, στη γαλλική Βικιπαίδεια «μεταφράζουν» στα γαλλικά το όνομα Πούτιν ως Duchemin (chemin ο δρόμος).

Η ιταλική λέξη puttana, πάλι (ίσως χρωστάμε άρθρο) ανάγεται στο λατινικό putidus (σάπιος, βρομερός), άρα δεν υπάρχει σχέση, όπως και δεν θα περιμέναμε να έχει σχέση ένα σλάβικο όνομα με μια λατινική ρίζα.

Η συσχέτιση του ονόματος Πούτιν με την ελληνική ου φωνητή λέξη έγινε στα καθ’ ημάς εδώ και κάμποσα χρόνια. 

Στο slang.gr διαβάζω ότι ο γνωστός φιδέμπορας Δημοσθένης Λιακόπουλος είναι αυτός που πρωτοείπε το ρητό «Στον Πούτιν πουτινιές δεν χωράνε» ήδη τον μακρινό Σεπτέμβριο του 2008 (όπου, φανταστείτε, πρωθυπουργός ήταν ο Κων. Καραμανλής). Το σλανγκρ έχει και τα λήμματα «πουτινιάρης» και «πουτινάκι» από το 2008-9 επίσης.

Την ίδια εποχή, ίσως και λίγο νωρίτερα, θυμάμαι τα «πουτίνες» και «πουτινάκια» να λέγονται σε σεξιστικές εκφράσεις για γυναίκες από τη Ρωσία (σημασία που φυσικά την καταγράφει το σλανγκρ).

Στα Άτακτα του Κοραή υπάρχει λέξη «πουτίνα», ως νεότερος διαλεκτικός τύπος του αρχαίου «πυτίνη» που είναι είδος νταμιτζάνας.

Πουτίνα λέγεται ή θα μπορούσε να ειπωθεί και το έδεσμα της φωτογραφίας μας, που είναι γαλλοκαναδική σπεσιαλιτέ, του Κεμπέκ, όχι της ιδιαίτερα υψηλής γαστρονομίας θα έλεγα, πατάτες τηγανητές με λιωμένο τυρί από πάνω και μια καφετιά σάλτσα, για τα κρύα του Καναδά θα πρέπει να κάνει καλή δουλειά.

Η ονομασία του εδέσματος είναι poutine και προέρχεται από το αγγλικό pudding. Στα γαλλικά όμως και ο Πούτιν γράφεται Poutine και προφέρεται πουτίν, οπότε τώρα με τον πόλεμο διάφορα εστιατόρια, είτε καναδογαλλικά είτε γαλλικά, ή μετονόμασαν την poutine ή εν πάση περιπτώσει έδωσαν εξηγήσεις (δείτε εδώ, ας πούμε).

Βλέπω ότι και στα αγγλικά το όνομα του Πούτιν (Putin) έχει σχηματίσει διάφορα περιπαικτικά ή υποτιμητικά σύνθετα και παράγωγα (Putinian, Putinist, Putinism, Putinisation, Putinise). Δεν ξέρω πόσο πλατιά χρησιμοποιούνται ούτε αν έχουν κάποια αρνητική συσχέτιση με άλλες λέξεις (δεν νομίζω) όπως στα ελληνικά. Σημειώνω και τον μειωτικό συμφυρμό Putler (με τον Χίτλερ).

Ως προς τα ελληνικά, καταγράφω τον όρο «πουτινάκι», που μπορεί να τον δούμε και στην ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς, αλλά δεν μου αρέσει να τον ακούω και με προδιαθέτει αρνητικά για εκείνον που τον χρησιμοποιεί, επειδή ακριβώς βρωμάει σεξισμό, ανεξάρτητα αν χρησιμοποιείται εύστοχα ή άστοχα.

Το ίδιο θα το έλεγα και πρόπερσι, όταν «πουτινάκια» (δηλαδή, όργανα της ρωσικής πρεσβείας) θα μπορούσαν να αποκληθούν εκείνοι που οργάνωναν τα συλλαλητήρια για τη Μακονία μας -αν και τότε δεν θυμαμαι να είχε χρησιμοποιηθεί ο όρος.

Αν θέλεις να χλευάσεις αυτούς που θεωρείς όργανα του Πούτιν, υπάρχουν πολλοί τρόποι να πεις το ίδιο (π.χ. πουτινομανείς, πουτινολάγνοι, πουτινόδουλοι), χωρίς τη σεξιστική νότα που υποτιμάει και πληγώνει ανίσχυρα πλάσματα. Χώρια που είναι και αντιπαραγωγική πολλές φορές η κατάχρηση του όρου, ενώ βέβαια χρησιμοποιείται επίσης, κυρίως από φιλοκυβερνητικούς σχολιαστές στα σόσιαλ, ως μέσο άντλησης πολιτικής υπεραξίας στην εγχώρια σκηνή -όπως τόσα άλλα, άλλωστε.