Ο Ηλίθιος – Durak (2014)
Ένα ηθικό και ταξικό δράμα γεμάτο ένταση που λαμβάνει χώρα μέσα σε μια κουλτούρα που ανταμοίβει την υποκρισία και την απληστία και τιμωρεί σκληρότατα τους έντιμους και ειλικρινείς ανθρώπους
Σκηνοθεσία: Yuriy Bykov
Σενάριο: Yuriy Bykov
Πρωταγωνιστούν: Nina Antyukhova, Sergey Artsibatshev, Pyotr Barancheev
Διάρκεια: 116′
Χώρα: Ρωσία
Αυτό σίγουρα δεν ακούγεται σαν κάτι καινούριο για μια indie ταινία, ωστόσο ο Bykov έχει τον δικό του μοναδικό τρόπο να μας προσδώσει αυτή την υπόθεση. Όπως και στις προηγούμενες δουλειές του, ο σκηνοθέτης-σεναριογράφος χειρίζεται με τρομερή άνεση την αφήγηση και η δράση φαίνεται να μην τελειώνει ποτέ, ακόμα και σε σκηνές που δεν φαίνεται να οδηγούν κάπου συγκλονιστικά. Σε κάποιες από τις πιο δυνατές σκηνές της ταινίας ολόκληρο το βάρος επαφίεται στο διάλογο και μόνο. Μικρές κουζίνες με κακό φωτισμό, στενοί και βρώμικοι διάδρομοι γεμάτοι από ανθρώπους της εργατικής τάξης, μεγάλα δωμάτια με δυνατή μουσική και γκλίτερ για τους ανήθικους γραφειοκράτες βοηθάνε στο να εξελιχθούν οι διάλογοι αυτοί σε ένα περιβάλλον απόλυτα ταιριαστό με το περιεχόμενό τους. Οι χαρακτήρες αλλάζουν, ξεσπάνε, ανακαλύπτουν τον εαυτό τους και οι ανατροπές στην πλοκή εμβαθύνουν στη σκέψη του δημιουργού σχετικά με την κοινωνία του σήμερα.
Ο Dima (Artem Bystrov) είναι ένας νεαρός υδραυλικός και ο υπεύθυνος στο Δήμο που ζει για τις επισκευές στα σπίτια σε μια ανώνυμη κωμόπολη της Ρωσίας. Όταν ανακαλύπτει ένα τεράστιο πρόβλημα στο κτίριο που εξέταζε για άλλο λόγο και συνειδητοποιεί ότι το κτίριο αυτό με τους 800 ενοίκους θα καταρρεύσει μέσα σε ένα 24ωρο κινεί γη και ουρανό προκειμένου να σώσει τους ανθρώπους. Ωστόσο η εξουσία δεν θα τον ακούσει, κι αν τον ακούσει θα του τη φέρει και ο ίδιος δεν πρόκειται να ανταμοιφθεί, παρά θα απογοητευτεί με έναν πολύ kafkaesque τρόπο.
Ολόκληρη η ταινία λαμβάνει χώρα τη νύχτα και η ψυχρή και ελάχιστα φωτισμένη χρωματική παλέττα παρουσιάζει τη Ρωσία σχεδόν σαν ένα εξωγήινο μέρος. Όπως με οποιονδήποτε ήρωα δράσης, ο Bykov ρίχνει ένα τεράστιο πέπλο συμπάθειας και ταυτισμού πάνω στον πρωταγωνιστή του, αλλά φροντίζει να μας δείξει ότι και αυτοί που τον εξουσιάζουν, οι «αντίπαλοί» του πρακτικά, δεν έχουν και το απόλυτο κύρος τελικά – σε σημείο σχεδόν που τους λυπάται και αυτούς ο θεατής. Άλλωστε το διεφθαρμένο σύστημα τη κλεπτοκρατίας αποτελείται από πολλά σκαλάκια εξουσιαζομένων και εξουσιαστών.
Ίσως η μανία (και η αγωνία) του Bykov να εμβαθύνει όσο περισσότερο μπορεί στα νοήματα πίσω από τους απλούς διαλόγους με το καθημερινό λεξιλόγιο που κάνουν οι ήρωές του να τον κάνει να ξεφεύγει από την υπόθεση για λίγα δευτερόλεπτα, αλλά αποδεικνύεται αρκετ΄ταλαντούχος ώστε να επαναφέρει τα πράγματα στην αρχική τους ροή. Οι πρωταγωνιστές στο “Durak” άλλωστε συχνα λένε λόγια ακριβώς όπως τα σκέφτονται και τα αισθάνονται εκείνη τη στιγμή, λες και δεν είναι κανείς τριγύρω να τους ακούσει : «Δεν υπάρχει αρκετή καλή ζωή για όλους μας να τη ζήσουμε!» Μπορεί μια τέτοια φράση να ακούγεται από απλοϊκή ως κλισέ, σκεφτείτε όμως όταν ακούγεται αυτό μέσα σε μια σκοτειλή αίθουσα κινηματογράφου με ένταση στη φωνή, πόσο θα συνθλίψει την πλειοψηφία των κατοίκων της χώρας που ζούμε, ιδίως στην εποχή που βρισκόμαστε. Εάν κάτι τέτοια «αποφθέγματα» της ταινίας συνδυαστούν με τις εικόνες του “Durak”, κάποιες από τις οποίες είναι εξαιρετικά ευφυείς και μιλούν από μόνες τους, το αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον εκκωφαντικό.
Το “Durak” γενικότερα είναι ένα κάλεσμα προς ξύπνημα, ίσως και εξέγερση, όχι μόνο της ρώσικης κοινωνίας, αλλά και της παγκόσμιας.
ΓΡΑΦΕΙ Παρασκευή Γιουβανάκη
Ο σκηνοθέτης Yury Bykov, που πλέον θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Ρώσους κινηματογραφιστές, με όπλο τον ρεαλισμό και εχθρό τον δισταγμό και τον συμβιβασμό, βιντεοσκοπεί την σύγχρονη Ρωσία, η οποία καμία διαφορά δεν έχει από τις υπόλοιπες «πολιτισμένες» Ευρωπαικές αλλά και παγκόσμιες χώρες. Μετά το ανεπανάληπτο «Leviathan»-γροθιά στη σημερινή απανθρωπιά, έρχεται ο » Ηλίθιος», ίσως όχι με την ίδια δυναμική, να μας φέρει αντιμέτωπους με την καθημερινότητα μας αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Ένας υδραυλικός, ο αθώος και ιδεαλιστής Ντίμα αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο του μελετώντας για να γίνει μηχανικός. Ένα βράδυ πηγαίνοντας σε μια εργατική πολυκατοικία για μια διαρροή αντιλαμβάνεται ότι το πολυώροφο κτίριο όπου στοιβάζονται δεκάδες οικογένειες πρέπει να εκκενωθεί γιατί υπάρχει άμεσος κίνδυνος να καταρρεύσει. Τρέχει να ειδοποιήσει τη δήμαρχο και τις δημοτικές αρχές, όμως καταλαβαίνει ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Ο Ντίμα περνάει όλη τη νύχτα κυνηγώντας τους διεφθαρμένους τοπικούς αξιωματούχους σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να σώσει εκείνους που η καλή κοινωνία έχει αποφασίσει να ξεχάσει.
Φυσικά, ο τίτλος έχει ειρωνικό χαρακτήρα. Ο πρωταγωνιστής παλεύει για το κοινωνικό καλό. Τοποθετεί το κοινό καλό σε ανώτερο επίπεδο από αυτό που βρίσκεται το ατομικό. Προσπαθεί με νύχια και δόντια, γεμάτος τόλμη, να σώσει 800 ζωντανές ψυχές. Και για αυτό, όπως φαίνεται τη σήμερον ημέρα είναι..ηλίθιος!
Το σκληρό και ανθρωποκεντρικό δημιούργημα του Bykov (έχει αναλάβει
και το σενάριο) ενώ δεν εκκρεμεί σε ένταση μοιάζει σε ορισμένα σεναριακά
σημεία να κάνει κοιλιά, έρχονται όμως κάποιοι τόσο μα τόσο δυνατοί
διάλογοι:
«Δεν καταλαβαίνεις;
Ζούμε και πεθαίνουμε σαν ζώα γιατί δεν νοιαζόμαστε για τον διπλανό μας!»
(κανένας και καμιά που θέλει να θεωρεί τον εαυτό του-της «νοήμον ον» δεν
γίνεται να μην σταθεί σε αυτή την πρόταση για τουλάχιστον λίγα λεπτά!)
και σε κάνουν να προσπεράσεις αυτό το μειονέκτημα αμέσως. Ώσπου στο
τέλος και της τρίτης πράξης αναρωτιέσαι: «Άραγε άξιζε ο τόσος κόπος του
«Ηλίθιου»;»
Ένα έργο-γνήσιο ηθικό δίδαγμα. Στην σημερινή «ανθρώπινη» κοινωνία όταν κάνεις το ανθρώπινης φύσεως σωστό, ανταμείβεσαι και με το παραπάνω…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου