25 αστυνομικά και νουάρ μυθιστορήματα του 2020
Aνθολογεί ο Μάρκος Κρητικός
Ο Μάρκος Κρητικός συστήνει για τα Χριστούγεννα, 25 αστυνομικά και νουάρ μυθιστορήματα ξένων και Ελλήνων συγγραφέων από την εκδοτική παραγωγή του 2020.
Ένας βρεγμένος καραγκιόζης (1983) – Φρεντερίκ Α. Φαζαρντί, Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς, Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, σελ. 136
O «τελευταίος αναρχο-μπολσεβίκος» Φρεντερίκ Φαζαρντί –το πραγματικό του όνομα είναι Ρολάν Μορό–, γνήσιο τέκνο του Μάη του ’68, έγραψε περισσότερα από 40 βίαια και ανατρεπτικά μυθιστορήματα. Θεωρείται από τους λαμπρότερους εκπροσώπους του γαλλικού neo-polar, αν και στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό έγινε γνωστός μόλις το 2014 με το εξαιρετικό βιβλίο του Φονιάδες μπάτσων (Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων). Το μυθιστόρημα Ένας βρεγμένος καραγκιόζης είναι το τέταρτο από τα επτά της σειράς –το τελευταίο παρέμεινε ημιτελές–, με πρωταγωνιστή τον ιταλικής καταγωγής αστυνόμο Τόνιο Παντοβάνι. Ο αντισυμβατικός αστυνομικός αναλαμβάνει να βρει τον παρανοϊκό δολοφόνο που σπρώχνει τα θύματά του στις ράγες του παρισινού μετρό και ανακαλύπτει ότι τα φαινομενικά τυχαία εγκλήματα γίνονται βάση ενός οργανωμένου σχεδίου εκδίκησης με πολιτικά κίνητρα. Ένα σκληρό αστικό νουάρ, στο οποίο ο συγγραφέας μέσα από την πρωτότυπη αστυνομική πλοκή αναδεικνύει τις παθογένειες της γαλλικής κοινωνίας και αποδοκιμάζει το πολιτικό κατεστημένο, πιστός στη βασική συνθήκη του neo-polar.
Η συνωμοσία της Μογγολίας (1969) – Rafael Bernal, Μετάφραση: Ασπασία Καμπύλη,Carnivora, σελ. 222
Η Συνωμοσία της Μογγολίας θεωρείται το magnum opus –του άγνωστου στη χώρα μας– Μεξικάνου συγγραφέα, δημοσιογράφου και πολυταξιδεμένου διπλωμάτη Ραφαέλ Μπερνάλ. Κατατάσσεται στα πιο εμβληματικά έργα του μεξικάνικου νουάρ, ενώ είναι χρονικά ένα από τα πρώτα «σκληρά» μυθιστορήματα στην ιστορία της λατινοαμερικάνικης αστυνομικής λογοτεχνίας. Ο κυνικός και βλάσφημος ιδιωτικός ντετέκτιβ Φιλιμπέρτο Γκαρσία, ο οποίος μας συστήνεται ως «μηχανή παραγωγής γαμημένων κουφαριών, δευτεροκλασάτων νεκρών» και κάνει τους σκληροτράχηλους ντετέκτιβ του αμερικάνικου hard-boiled να κοκκινίζουν, θα συνεργαστεί με έναν «Ρώσο» της KGB και έναν «γκρίνγκο» του FBI. Σκοπός τους είναι να αποτρέψουν τη σχεδιαζόμενη –σύμφωνα με πληροφορίες από τη μακρινή Μογγολία– τρομοκρατική επίθεση εναντίον του Προέδρου των ΗΠΑ κατά την επικείμενη επίσκεψή του στην πόλη του Μεξικού. Ένα απολαυστικό cult αστυνομικό-κατασκοπικό θρίλερ, με έμφαση στο σασπένς, ξέφρενο ρυθμό, διαβρωτικό χιούμορ και εμφανείς επιρροές από το αμερικάνικο pulp fiction.
Το τέρας των Χόκλαϊν (1974) – Ρίτσαρντ Μπρότιγκαν, Μετάφραση: Αλέξης Κολοφωλιάς, Κυψέλη,σελ. 192
Ο Ρίτσαρντ Μπρότιγκαν είναι Αμερικανός συγγραφέας και ποιητής, γνωστός για το ιδιόμορφο σατυρικό και παρωδιακό ύφος των έργων του. Στο Τέρας των Χόκλαϊν –εξαιρετική δουλειά από τις νεοσύστατες εκδόσεις Κυψέλη– η παράξενη ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στην έπαυλη των Χόκλαϊν, που βρίσκεται στην «ερημιά των Νεκρών Λόφων», στο ανατολικό Όρεγκον των ΗΠΑ. Εκεί κατοικούν οι δύο πανέμορφες και γενναιόδωρες στον έρωτα δεσποινίδες Χόκλαϊν, που μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερού. Στα υπόγεια, όμως, του σπιτιού κατοικεί και ένα περίεργο ον, δημιούργημα του τρελού επιστήμονα Χόκλαϊν, ο οποίος έχει μυστηριωδώς εξαφανιστεί. Δύο πιστολέρο –επαγγελματίες δολοφόνοι– προσλαμβάνονται για να το βγάλουν απ’ τη μέση. Ένα παρωδιακό, γοτθικό γουέστερν τρόμου και αγωνίας, με έντονα στοιχεία μαύρης κωμωδίας, που θα απολαύσουν οι λάτρεις των σουρεαλιστικών αναγνωσμάτων. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, τη μεταφορά του μυθιστορήματος στον κινηματογράφο προετοιμάζει ο δικός μας Γιώργος Λάνθιμος.
O πάτος του μπουκαλιού (1948) – Georges Simenon, Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα (2020), σελ. 240
Ο Βέλγος συγγραφέας Ζορζ Σιμενόν θεωρείται ο μετρ του αστυνομικού αφηγήματος, με περισσότερες από 200 νουβέλες και το βραβείο του Grand Master (1966) στο παλμαρέ του από την Εταιρεία Αμερικανών Συγγραφέων Μυστηρίου. Τα βιβλία του μεταφράστηκαν σε 50 περίπου γλώσσες, πούλησαν περισσότερα από 550 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως και αποτέλεσαν τη βάση σεναρίων για τουλάχιστον 170 κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές. Ο πάτος του μπουκαλιού ανήκει στα αποκαλούμενα «σκληρά» non-maigret μυθιστορήματα της αμερικάνικης περιόδου του συγγραφέα. Ο Ντόναλντ μόλις έχει δραπετεύσει απ’ τη φυλακή, βρίσκει τον αδερφό του, ο οποίος είναι πετυχημένος δικηγόρος με έντονη κοινωνική ζωή, και τον εξαναγκάζει να τον βοηθήσει να διαφύγει στο Μεξικό. Τα δύο αδέρφια, που έχουν επιλέξει διαφορετικούς δρόμους στη ζωή τους, έρχονται σε σύγκρουση «με όρους αρχαίας τραγωδίας». Ένα δυνατό ψυχολογικό θρίλερ, με κλειστοφοβική νουάρ ατμόσφαιρα, όπου ο συγγραφέας φέρει με αριστοτεχνικό τρόπο στην επιφάνεια έναν ζοφερό κόσμο αλυσιτελών διλημμάτων, καχυποψίας και φθόνου, ο οποίος τροφοδοτεί με σαρωτική δύναμη το ένοχο παρελθόν των πρωταγωνιστών. Να αναφέρουμε ότι πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα και μια περιπέτεια του επιθεωρητή Μαιγκρέ, με τον τίτλο Το λιμάνι στην ομίχλη.
Γραφείο δολοφονιών Ε.Π.Ε. (1963) – Jack London, Μετάφραση: Νανά Τσόγκα, Πλέθρον, σελ. 256
Ο πολυταξιδεμένος και πολυγραφότατος Αμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Τζακ Λόντον θεωρείται από τους πρωτεργάτες της λογοτεχνίας του φανταστικού. Το πεντηκοστό δεύτερο και τελευταίο μυθιστόρημά του, το Γραφείο δολοφονιών Ε.Π.Ε., ολοκληρώθηκε από τον ομότεχνό του Ρόμπερτ Φις –βασίστηκε σε σημειώσεις του Λόντον– και εκδόθηκε 47 χρόνια μετά τον θάνατό του. O πρωταγωνιστής της ιστορίας Ιβάν Ντραγκομίλοφ είναι ο ιδρυτής ενός γραφείου δολοφονιών που λειτουργεί με αυστηρούς κανόνες και υπηρετεί μια απαράβατη συνθήκη. Αναλαμβάνει «υποθέσεις» μόνο αν κρίνονται ηθικά δίκαιες και συνάδουν με το κοινωνικό καλό, τις οποίες και φέρει πάντοτε εις πέρας με επιτυχία. Θα τηρηθούν όμως οι κανόνες όταν στο γραφείο ανατίθεται η δολοφονία του ίδιου του ιδρυτή του; Ένα ευφυούς σύλληψης αστυνομικό θρίλερ, με έντονα φιλοσοφικά στοιχεία για την πρισματική οπτική της ηθικής, με κλιμακούμενη ένταση και συγκλονιστικό τέλος, από την πένα ενός σπουδαίου στιλίστα της γραφής.
Ο ανθρώπινος παράγοντας (1978) – Γκράχαμ Γκρην, Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης,Πόλις, σελ. 384
O Άγγλος συγγραφέας Γκράχαμ Γκρην θεωρείται από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του περασμένου αιώνα, ενώ πολλά έργα του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο με μεγάλη επιτυχία. Το 1976 τιμήθηκε από την Εταιρεία Αμερικανών Συγγραφέων Μυστήριου με το βραβείο Grand Master για τη συνολική προσφορά του στην αστυνομική λογοτεχνία. Στο μυθιστόρημά του Ο ανθρώπινος παράγοντας ο φαινομενικά φιλήσυχος Μορίς Κάσελ εργάζεται στα κεντρικά γραφεία των μυστικών υπηρεσιών του Λονδίνου, μετά τη δράση του στην Αφρική όπου έχει ερωτευτεί τη Σάρα, μια μαύρη από τη φυλή Μπαντού, και με κίνδυνο της ζωής του την έχει φυγαδεύσει από το καθεστώς του απαρτχάιντ. Η υποψία ότι στο τμήμα του υπάρχει διαρροή πληροφοριών ενεργοποιεί τους μηχανισμούς έρευνας της υπηρεσίας. Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα χαρακτήρων, όπου ο σπουδαίος συγγραφέας διεισδύει στον μυστηριώδη κόσμο των κατασκόπων -–τον γνωρίζει καλά από τη θητεία του στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες– για να αποδώσει περίτεχνα τη μυστικοπάθεια, την καχυποψία και τον κυνισμό που επικρατούν, καθώς και το βασανιστικό δίλημμα των πρωταγωνιστών όταν το καθήκον έρχεται αντιμέτωπο με τη συνείδηση.
Βασίλειο (2020) – Jo Nesbo, Μετάφραση: Σωτήρης Σουλιώτης,Μεταίχμιο,σελ. 696
Ο Νορβηγός συγγραφέας Γιου Νέσμπο είναι ο πιο επιτυχημένος εκπρόσωπος της σύγχρονης σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε περίπου 50 γλώσσες, ενώ οι πωλήσεις τους ξεπερνούν τα 45 εκατομμύρια αντίτυπα διεθνώς. Απέκτησε φανατικούς αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, κυρίως για τη σειρά των δώδεκα μυθιστορημάτων του με πρωταγωνιστή τον σκληροτράχηλο επιθεωρητή της αστυνομίας του Όσλο Χάρι Χόλε. «Το Βασίλειο είναι ένα βιβλίο χωρίς τον Χόλε, που μου προσφέρει ελευθερία: δεν υπάρχει παρελθόν που δεν μπορώ να “ξεγράψω” ούτε μέλλον που πρέπει να προβλέψω», θα πει ο συγγραφέας για το νέο του βιβλίο, στον πρόλογο που συνοδεύει την έκδοση. Απαλλαγμένος από τα στερεότυπα του procedural και τις συνήθειες του ντετέκτιβ-πρωταγωνιστή, μας παρουσιάζει ένα δυνατό ψυχολογικό θρίλερ με έντονα ψυχογραφικά στοιχεία και φόντο την άγρια και μυστηριώδη τοπογραφία της νορβηγικής υπαίθρου. Δύο αδέρφια που οι δρόμοι τους χώρισαν μετά τον θάνατο των γονιών τους σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα θα συναντηθούν αρκετά χρόνια αργότερα και θα ακολουθήσουν τη μοίρα που έχει προδιαγράψει το ένοχο οικογενειακό τους παρελθόν.
Ο άντρας που επέστρεψε (2018) – Τζορτζ Πελεκάνος, Μετάφραση: Αντώνης Καλοκύρης, Εκδόσεις Πατάκη, σελ. 324
Ο «δικός μας» –με καταγωγή από τη Σπάρτη– και πολυβραβευμένος Τζορτζ Πελεκάνος έγινε διάσημος τη δεκαετία του ’90 για την τετραλογία της Ουάσιγκτον –D.C. Quartet– που πολλοί συγκρίνουν με την περίφημη τετραλογία του Λος Άντζελες του Τζέιμς Ελρόι. Θεωρείται ένας από τους καλύτερους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας όλων των εποχών – «ο καλύτερος εν ζωή» υποστηρίζει ο Στίβεν Κινγκ. Στο νέο του μυθιστόρημα, Ο άντρας που επέστρεψε, ο εικοσιοκτάχρονος κρατούμενος για μικροαδικήματα Μάικλ Χάντσον γνωρίζει τον μαγικό κόσμο των βιβλίων χάρη στη βιβλιοθηκάριο της φυλακής. Όταν αποφυλακίζεται, με την απρόσμενη βοήθεια του ιδιωτικού ντετέκτιβ Φιλ Ορνέιζιαν, ενώ έχει αποφασίσει να ζήσει τίμια και να αφιερωθεί στο πάθος του για την ανάγνωση, εκβιάζεται να επιστρέψει στην παρανομία. Ο συγγραφέας, με στακάτη γραφή και ρεαλιστικές σκηνές, δίνει έμφαση στο σασπένς και αποτυπώνει σε βάθος την ψυχοσύσταση των ανθρώπων του περιθωρίου, μέσα σ’ έναν ζοφερό κόσμο βίας και τυχοδιωκτισμού. Παράλληλα, όμως, είναι ένα βιβλιοφιλικό νουάρ που πολλές λογοτεχνικές αναφορές, στοιχείο που κάνει το βιβλίο να ξεχωρίζει.
Τίποτα δεν χάνεται (2016) – Cloe Mehdi, Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς,Πόλις,σελ. 400
Η νεαρή αλλά ήδη βραβευμένη Κλοέ Μεντί έκανε δυναμική είσοδο στον χώρο της γαλλικής νουάρ λογοτεχνίας με το δεύτερο μυθιστόρημά της, που έτυχε ιδιαίτερα θερμής υποδοχής από το αναγνωστικό κοινό της χώρας μας. Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα παρισινό προάστιο και πραγματεύεται τις αντηχήσεις ενός τραγικού γεγονότος αστυνομικής βίας στη ζωή ενός –παράξενα ώριμου– εντεκάχρονου αγοριού, του Ματιά, που ζει υπό κηδεμονία, αφού η οικογένειά του έχει διαλυθεί, μετά τον εγκλεισμό του πατέρα του σε ψυχιατρείο. Ένα συγκλονιστικά επίκαιρο polar social –στην Ελλάδα εκδόθηκε τις μέρες της δολοφονίας του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ στη Μινεσότα των ΗΠΑ–, γιατί μπορεί οι πρωταγωνιστές και το σκηνικό να αλλάζουν, αλλά η ιστορία δυστυχώς επαναλαμβάνεται και απαιτεί κάθε φορά μια λύση-κάθαρση, ακόμα κι αν κανείς δε βγαίνει κερδισμένος. Η νεαρή συγγραφέας, πίσω από την προσχηματική αστυνομική πλοκή, με ώριμη γραφή που εκπλήσσει στηλιτεύει τον ρατσισμό και την αυθαιρεσία της κρατικής εξουσίας, που μένει προκλητικά ατιμώρητη, ενώ στοχάζεται για τον κοινωνικό φόβο, την εκδίκηση, τις ψυχικές ασθένειες και την αυτοκτονία.
Πας – Ειρήνη (2019) – Caryl Ferey, Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ,Άγρα,σελ. 588
O πολυβραβευμένος και πολυταξιδεμένος Γάλλος συγγραφέας Καρίλ Φερέ χρησιμοποιεί τη μυθοπλασία ως εργαλείο για κοινωνική και πολιτική κριτική. Έχει όμως ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: σε όλα τα βιβλία του οι ιστορίες διαδραματίζονται εκτός της Γαλλίας, σε κοινωνικά ταραγμένες χώρες με πολύπαθες μειονότητες, όπου και διεξάγει πολύμηνη επιτόπια έρευνα για να είναι σε θέση να αποδώσει στην πραγματική τους διάσταση τα εθνοτικά, πολιτισμικά και πολιτικά τους προβλήματα. Μετά τη Νέα Ζηλανδία, τη Νότια Αφρική, τη Χιλή, την Αργεντινή και την Ελλάδα στην εποχή της κρίσης, σειρά έχει στο νέο του μυθιστόρημα, με τον ειρωνικό τίτλο Πας – Ειρήνη, η πολυτάραχη Κολομβία, παραμονές των πρώτων ελεύθερων εκλογών. Ένα ιδιαίτερα σκληρό και βίαιο νουάρ δράσης και αγωνίας με θέμα την ανελέητη σύγκρουση δύο αδερφών, του συνταγματάρχη Λαουτάρο, αρχηγού του Τμήματος Ανθρωποκτονιών που ερευνά μια υπόθεση πολλαπλών άγριων δολοφονιών, και του Άνχελ, πρώην μαχητή των Επαναστατικών Ένοπλων Δυνάμεων της Κολομβίας, με φόντο μια χώρα που μαστίζεται απ’ τον εμφύλιο πόλεμο και τα καρτέλ των ναρκωτικών και στην οποία κυριαρχούν η βία, η ανομία και η διαφθορά.
Πρωσικό μπλε (2017) – Philip Kerr, Μετάφραση: Γιώργος Μαραγκός, Κέδρος,σελ. 672
O Σκοτσέζος συγγραφέας και δημοσιογράφος Φίλιπ Κερ έγινε διάσημος για τη σειρά των 14 ιστορικών θρίλερ με πρωταγωνιστή τον πρώην αστυνομικό Μπέρνι Γκούντερ, τα οποία διαδραματίζονται κυρίως στη Γερμανία από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία μέχρι τη δεκαετία του ’50, στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Το Πρωσικό μπλε είναι η δωδέκατη περιπέτειά του· έχει προηγηθεί στην Ελλάδα η έκδοση της δέκατης τρίτης, Φοβού τους Δαναούς, και αναμένουμε την τελευταία με τον τίτλο Metropolis. Το 1939, ο θρυλικός Γκούντερ καλείται να εξιχνιάσει τη δολοφονία ενός μηχανικού στην εξοχική κατοικία του Χίτλερ, ενώ το 1956 διατάζεται από τον υποδιευθυντή της Στάζι να δηλητηριάσει στο Λονδίνο τη διπλή πράκτορα και πρώην φιλενάδα του Αν Φρεντς. Οι δύο παράλληλες ιστορίες συνδέονται περίτεχνα –κάτι που συνηθίζει ο συγγραφέας και σε άλλα βιβλία του–, συνθέτοντας μια από τις πιο συναρπαστικές περιπέτειες της σειράς, με εξαιρετική όπως πάντα την τοιχογραφία της εποχής.
Σε χαιρετώ, αδερφέ μου (2018) – Marin Ledun, Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς,Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, σελ. 256
O Μαρέν Λεντέν είναι ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της νέας γενιάς στον χώρο του γαλλικού νουάρ, με περισσότερα από 10 μυθιστορήματα στο ενεργητικό του. Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε για πρώτη φόρα πέρσι με το εξαιρετικό σκοτεινό ψυχολογικό θρίλερ Ο πόλεμος της ματαιοδοξίας. Φέτος επιστρέφει με το διαφορετικού ύφους μυθιστόρημα Σε χαιρετώ, αδερφέ μου. Μια απίθανη οικογένεια με έξι παιδιά, εκ των οποίων τα τρία υιοθετημένα από την Κολομβία, ζει στην κωμόπολη Τουρνόν της Γαλλίας. Η καθημερινότητά της διαταράσσεται όταν ο Γκις, το καλό παιδί της οικογένειας και «επαγγελματίας αποδιοπομπαίος τράγος», εξαφανίζεται ενώ θεωρείται ύποπτος για τη ληστεία ενός καπνοπωλείου. Σύσσωμη η οικογένεια θα ψάξει να τον βρει και θα δώσει μάχη για να αποδείξει την αθωότητά του. Ένα απολαυστικό μυθιστόρημα με σπαρταριστούς διαλόγους όπου ο συγγραφέας με τη νεανική ορμή και τη χιουμοριστική διάθεση της εικοσάχρονης αδερφής του Γκις, που αφηγείται την ιστορία, καυτηριάζει το πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο, εστιάζοντας στον συντηρητισμό, στον φόβο για τη διαφορετικότητα και στον καθωσπρεπισμό των μικρών κοινωνιών.
Κρίση ταυτότητας (2019) – Carlos Zanon, Μετάφραση: Βασιλική Κνήτου, Μεταίχμιο,σελ. 460
O Καταλανός Κάρλος Θανόν είναι μυθιστοριογράφος, σεναριογράφος ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας και δημοσιογράφος. Στο μυθιστόρημα Κρίση ταυτότητας επαναφέρει έναν από τους πιο εμβληματικούς ήρωες του μεσογειακού νουάρ, τον αντισυμβατικό, γαστρονόμο-ντετέκτιβ Πέπε Καρβάλιο, δημιούργημα του Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν. H υπόθεση εξελίσσεται το 2017, την πολιτικά ταραγμένη χρονιά του κρίσιμου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Ο κουρασμένος και αντιμέτωπος με τα υπαρξιακά του άγχη ντετέκτιβ καλείται να εξιχνιάσει τη διπλή δολοφονία μιας ηλικιωμένης γυναίκας και της εγγονής της, στη συνοικία Εϊσάμπλε της Βαρκελώνης, καθώς και την μυστηριώδη εξαφάνιση μιας πόρνης. Ένα εξαιρετικό μεσογειακό νουάρ όπου ο Θανόν, μέσα απ’ τη δυνατή αστυνομική πλοκή της ιστορίας, καταφέρνει με το ιδιαίτερο συγγραφικό ύφος του –χωρίς να επιδιώκει να μιμηθεί τον σπουδαίο ομότεχνό του– να αποτυπώσει πειστικά το ψυχογράφημα ενός ιδιαίτερα απαιτητικού ήρωα και να αναδείξει μέσα από τη ρεαλιστική και χωρίς αναστολές οπτική του τις ιδιάζουσες, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής.
Η μέθοδος Καταλανόττι (2018) – Αντρέα Καμιλλέρι, Μετάφραση: Φωτεινή Ζερβού,Εκδόσεις Πατάκη,σελ. 340
O Σικελός Αντρέα Καμιλλέρι, ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας της Ιταλίας, είναι ένας εμβληματικός εκπρόσωπος του μεσογειακού νουάρ, με περισσότερα από 100 βιβλία στην καριέρα του. Η Μέθοδος Καταλανόττι είναι το εικοστό έκτο μυθιστόρημα της σειράς, στη φανταστική πόλη Βιγκάτα της Σικελίας, με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο, ο οποίος έκανε την πρώτη εμφάνισή του στο βιβλίο Το σχήμα του νερού (1994), όταν ο Καμιλλέρι ήταν ήδη 69 ετών! Σύμφωνα με δήλωση του συγγραφέα, η καταληκτική ιστορία του Μονταλμπάνο με τίτλο Riccardino έχει παραδοθεί στον εκδότη με ανοιχτή ημερομηνία έκδοσης και θα αποτελέσει το τελευταίο –εικοστό όγδοο– βιβλίο της σειράς. Στη νέα του περιπέτεια, ο συμπαθής επιθεωρητής ερευνά τις αινιγματικές συνθήκες θανάτου του θεατράνθρωπου Καρμέλο Καταλανόττι, ενώ υποκύπτει στη γοητεία της προϊσταμένης του γραφείου σήμανσης. Κατά τα άλλα, η συνταγή της επιτυχίας είναι γνωστή. Σιτσιλιάνικος ήλιος, θαλασσινά εδέσματα στην ταβέρνα του Έντσο, οικείοι χαρακτήρες, γραφειοκρατία, κρατική διαφθορά, ιταλική μαφία πανταχού παρούσα και έντονη κοινωνική κριτική.
Ένα τραγούδι για δύσκολους καιρούς (2020) – Ian Rankin, Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής, Μεταίχμιο, σελ. 448
Ο Σκοτσέζος Ίαν Ράνκιν είναι ο δημοφιλέστερος σύγχρονος συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας στη Μεγάλη Βρετανία. Η σειρά των μυθιστορημάτων του με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Ρέμπους έχει μεταφραστεί σε 36 γλώσσες, με πωλήσεις πάνω από 500.000 αντίτυπα το καθένα, μόνο στη Βρετανία. Τον Μάρτιο του 2015 εκλέχθηκε μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας του Εδιμβούργου και είναι ο πρώτος συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας στον οποίο αποδόθηκε αυτή η τιμή. Στο μυθιστόρημα Ένα τραγούδι για δύσκολους καιρούς –το εικοστό τρίτο της σειράς–, ο Ρέμπους καλείται να διαλευκάνει μια προσωπική υπόθεση. Η κόρη του Σαμάνθα τον ειδοποιεί ότι ο σύζυγός της αγνοείται τις τελευταίες δύο μέρες. Ο κυνικός επιθεωρητής γνωρίζει, από την πείρα του στην αστυνομία, ότι η κόρη του είναι η βασική ύποπτος. Στον διττό ρόλο πατέρα και ντετέκτιβ, ίσως είναι η πρώτη φορά στη ζωή του που δεν επιθυμεί να ανακαλύψει την αλήθεια. Μια παράλληλη και φαινομενικά άσχετη, αστυνομική έρευνα των συνεργατών του, για τη δολοφονία ενός Σαουδάραβα φοιτητή στο Εδιμβούργο θα περιπλέξει και άλλο την κατάσταση.
Σονάτα υπό το σεληνόφως (1959) – Γιάννης Μαρής, Άγρα,σελ. 280
Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γιάννης Μαρής –λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιάννη Τσιριμώκου– θεωρείται ο προπάτορας της ελληνικής αστυνομικής μυθοπλασίας. Έγραψε περισσότερα από 50 αστυνομικά αφηγήματα, που δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες σε εφημερίδες και περιοδικά με μεγάλη επιτυχία, πολλά εκ των οποίων μεταφέρθηκαν στη μικρή και μεγάλη οθόνη. Έγινε δημοφιλής κυρίως για τις ιστορίες του με πρωταγωνιστή τον αδιάφθορο αστυνόμο Μπέκα, ενώ τα βιβλία του διαβάζονται ευρέως μέχρι σήμερα. Η Σονάτα υπό το σεληνόφως δημοσιεύτηκε το 1959 στην εφημερίδα Ακρόπολις σε 19 συνέχειες, εκδίδεται για πρώτη φορά σε βιβλίο και δεν ανήκει στα καθαρά αστυνομικά έργα του συγγραφέα. Πρόκειται για ένα ερωτικό θρίλερ μυστηρίου που διαδραματίζεται στην Αθήνα το 1896 με ιστορικό φόντο τις εχθροπραξίες στα σύνορα, παραμονές της ήττας από τον οθωμανικό στρατό. Βασικοί πρωταγωνιστές είναι ο αινιγματικός μπον βιβέρ Μιχαήλ Βερύκκιος, με σκοτεινό παρελθόν στην τσαρική Ρωσία, και η καλλονή Ναταλία Κολοζώφ, τους οποίους συνδέει ένα κοινό μυστικό, όπως θα μάθουμε από τον νεαρό αφηγητή, που θα γίνει μάρτυρας μιας συγκλονιστικής ιστορίας απάτης και πάθους.
Νυχτερινό δελτίο (1995) – Πέτρος Μάρκαρης, Κείμενα, σελ. 384
Ο αειθαλής Πέτρος Μάρκαρης είναι ο πιο αναγνωρισμένος διεθνώς Έλληνας συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας και ένας από τους σπουδαιότερους εκπρόσωπους του μεσογειακού νουάρ. Το 2013 τιμήθηκε από το Γερμανικό Κράτος με το Μετάλλιο Γκαίτε για το συγγραφικό και μεταφραστικό του έργο καθώς και για τη συμβολή του στις διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις. Φέτος κυκλοφόρησε το δέκατο τρίτο αστυνομικό του μυθιστόρημα Ο φόνος είναι χρήμα, αλλά θα σταθώ στην επανέκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος με τον τίτλο Νυχτερινό δελτίο και την παρθενική εμφάνιση του θρυλικού αστυνόμου Κώστα Χαρίτου. Η υπόθεση της δολοφονίας ενός ζευγαριού Αλβανών περνάει στα «ψιλά» και κλείνει γρήγορα με την ομολογία ενός συμπατριώτη τους. Όταν όμως μια δημοσιογράφος σε γνωστό τηλεοπτικό σταθμό η οποία ερευνούσε την υπόθεση βρίσκεται δολοφονημένη λίγο πριν το δελτίο ειδήσεων, η κατάσταση περιπλέκεται. Ένα από τα πιο εμβληματικά νουάρ της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας και για πολλούς το καλύτερο –μαζί με την Άμυνα ζώνης– μυθιστόρημα του Πέτρου Μάρκαρη, με απρόβλεπτη πλοκή και εξαιρετική αποτύπωση της Αθήνας κατά τη δεκαετία του ’90.
Ο κήπος με τις φράουλες (2020) – Φίλιππος Φιλίππου, Εκδόσεις Πατάκη,σελ. 320
Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος, κριτικός και μελετητής της αστυνομικής λογοτεχνίας Φίλιππος Φιλίππου έχει στο ενεργητικό του περισσότερα από 20 βιβλία, μεταξύ των οποίων μυθιστορήματα –τα περισσότερα αστυνομικά–, δοκίμια, μελέτες, βιογραφίες και παιδικά, ενώ πολλά διηγήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στο μυθιστόρημα Ο κήπος με τις φράουλες, ο άσημος συγγραφέας Αργύρης Φλέσσας ζει με την παρηκμασμένη ηθοποιό και πλούσια σύζυγό του Φαίδρα στη βίλα της στη Σαρωνίδα. Αμέσως μετά τον θάνατο της Φαίδρας σε τροχαίο και ενώ δέχεται το γεγονός με ανακούφιση, αφού ο γάμος τους είχε περιπέσει σε τέλμα, παγιδεύεται απροσδόκητα στα δίχτυα αδίστακτων εκβιαστών, που έχουν βάλει στόχο τη μεγάλη περιουσία, της οποίας είναι ο μοναδικός κληρονόμος. Ένα καθηλωτικό ψυχολογικό θρίλερ με υποβλητική νουάρ ατμόσφαιρα, στο οποίο ο συγγραφέας αποτυπώνει περίτεχνα τη σύνθετη ψυχολογία των πρωταγωνιστών σε διπλό ρόλο θύτη και θύματος καθώς και την απώλεια της λογικής που προϋποθέτουν οι πράξεις τους, ενώ με αναφορές στο έργο του Ντοστογιέφσκι στοχάζεται για το έγκλημα, την τιμωρία του και την υποκειμενική αντίληψη της ηθικής.
Ένα φέρετρο για τη ΣΟΦΙΑ (2020) – Ανδρέας Αποστολίδης, Κώστας Καλφόπουλος, Άγρα, σελ. 176
Ο Ανδρέας Αποστολίδης είναι συγγραφέας, σκηνοθέτης και μεταφραστής. Έχει γράψει αστυνομικά μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων και δοκίμια για την αστυνομική λογοτεχνία, ενώ έχει σκηνοθετήσει πολλά ντοκιμαντέρ, ταινίες μικρού μήκους και τηλεοπτικές εκπομπές. Ο Κώστας Καλφόπουλος είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος και επιμελητής εκδόσεων. Έχει γράψει μελέτες και δοκίμια κοινωνικού και λογοτεχνικού ενδιαφέροντος, αστυνομικές νουβέλες, και συλλογές διηγημάτων. Η αστυνομική νουβέλα με τον δίσημο τίτλο Ένα φέρετρο για τη ΣΟΦΙΑ –δε γνωρίζουμε αν αναφέρεται σε ηρωίδα του βιβλίου ή στην πρωτεύουσα της Βουλγαρίας– είναι προϊόν «κοινοπραξίας» των δύο συγγραφέων. Ο αστυνόμος Καρνέζης, με τη συνδρομή του Γάλλου, ειδικού σε κλοπές πολύτιμων λίθων, Ζαν Πολ Λαφίτ, καλούνται να εξιχνιάσουν τη μεγαλύτερη ληστεία κοσμημάτων που έγινε ποτέ στην Αθήνα. Μια απολαυστική αστυνομική ιστορία με υπόθεση που ιντριγκάρει, έξυπνη πλοκή, παιγνιώδες ύφος, κινηματογραφική γραφή και πλήθος διακειμενικών αναφορών από τον χώρο της τέχνης και του θεάματος. Η νουβέλα βασίστηκε στο διαδραστικό παιχνίδι μυστήριου που παρουσίασαν οι δυο συγγραφείς στη θεατρική σκηνή Το τρένο στο Ρουφ (22 Μαρτίου 2017), στο πλαίσιο μιας σειράς παραστάσεων με τον γενικό τίτλο Ποιος είναι ο δολοφόνος; που διοργάνωσε το περιοδικό Ο Αναγνώστης.
Μυθομανίες (2020) – Στράτος Μυρογιάννης, Gutenberg,Σελ. 200
Ο Στράτος Μυρογιάννης είναι συγγραφέας και θεωρητικός της λογοτεχνίας. Διδάσκει δημιουργική γραφή και θεωρία της λογοτεχνίας στο ΕΑΠ, ενώ παλαιότερα δίδαξε νεοελληνική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Είναι διευθυντής έκδοσης του περιοδικού πολάρ–crime fiction theory. Οι Μυθομανίες είναι μια συλλογή 7 διηγημάτων μυστηρίου που διαπλέκουν τη φαντασία με την πραγματικότητα, εγκιβωτίζουν δυσεπίλυτους αστυνομικούς γρίφους και διατρέχονται από πληθώρα παράδοξων ηρώων σε μια μακρά και απόκρυφη περίοδο πέντε αιώνων, με αφετηρία την Αναγέννηση. Το «υστερόγραφο αντί προλόγου» στην αρχή του βιβλίου προϊδεάζει τον αναγνώστη για το τι πρόκειται να επακολουθήσει, ενώ το εκτεταμένο επίμετρο που υπογράφει ο σπουδαίος –ανύπαρκτος (!)– Φιλήμων Έρουλος φαινομενικά συνοψίζει και εξηγεί, αλλά ουσιαστικά υπονομεύει εκ νέου την υπό δοκιμασία αντιληπτικότητα του αναγνώστη. Ένα διαδραστικό, λογοτεχνικό παιχνίδι μεταξύ του μυθομανούς αφηγητή και του ντετέκτιβ-αναγνώστη. Γιατί «αν η λογοτεχνία δεν είναι παιχνίδι, την έχουμε όλοι πολύ άσχημα», όπως λέει ο Αχιλλέας Κυριακίδης. Ευφυές και ιδιαίτερα πρωτότυπο εγχείρημα!
Παραπλάνηση (2020) – Γρηγόρης Αζαριάδης, Μεταίχμιο, σελ. 480
Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γρηγόρης Αζαριάδης, στο πέμπτο βιβλίο του με τον εύστοχο τίτλο Παραπλάνηση, κάνει στροφή από το σκληρό αστυνομικό μυθιστόρημα στο ψυχολογικό θρίλερ τρόμου με στοιχεία σπλάτερ, εφαρμόζοντας με επιτυχία τη συνταγή των ιστοριών με κατά συρροή δολοφόνους και αποτρόπαια τελετουργικά εγκλήματα, των οποίων η αποκρυπτογράφηση οδηγεί στο σκοτεινό παρελθόν των πρωταγωνιστών. Ο συγγραφέας αστυνομικών ιστοριών Ιωάννης Πατρίκιος αναζητά τη χαμένη του έμπνευση στις συμβουλές της μυστηριώδους ψυχολόγου Βάλενταλ. Παράλληλα, άγριοι φόνοι με κατακρεουργημένα πτώματα ενεργοποιούν την αστυνόμο Τρύπη και τους συνεργάτες της. Τα μη διακριτά όρια μεταξύ της φαντασίας του συγγραφέα-πρωταγωνιστή και της πραγματικότητας, καθώς και το διφορούμενο τέλος όπου ο αναγνώστης καλείται να επιλέξει τη δική του εκδοχή στην ιστορία, αυξάνουν το σασπένς και τη διαφοροποιούν από τις κοινότοπες ιστορίες των ψυχοπαθών δολοφόνων.
Η νόσος του μικρού θεού (2020) – Ευτυχία Γιαννάκη, Ίκαρος, σελ. 488
Η Ευτυχία Γιαννάκη, γνωστή από την Τριλογία της Αθήνας –βραβείο Public για το πρώτο βιβλίο της σειράς– επιστρέφει με την τέταρτη περιπέτεια του αστυνόμου Χάρη Κόκκινου. Η Nόσος του μικρού Θεού είναι το πρώτο μέρος της Τριλογίας του βυθού. Η Ελβετίδα σύζυγος του πάμπλουτου συλλέκτη έργων τέχνης Αλέκου Λαγγούση εντοπίζεται νεκρή στο σκάφος της, σε παραλία της Πάρου. Μετά το τραγικό συμβάν στην προσωπική του ζωή, ο Χάρης Κόκκινος αν και βρίσκεται στο νησί με αναρρωτική άδεια αναγκάζεται να αναλάβει την εξιχνίαση του εγκλήματος. Μια ενδιαφέρουσα ιστορία –με εξαιρετική εισαγωγή– που έχει στον πυρήνα της μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας. Η συγγραφέας μας μεταφέρει στην Πάρο με σκοπό, μέσα από την πλοκή του αστυνομικού μύθου, να αναδείξει κοινωνικές ιδιαιτερότητες και παθογένειες της κλειστής κοινωνίας· με την υποδειγματική αποτύπωση της ψυχοσύστασης των πρωταγωνιστών να είναι το πιο δυνατό σημείο του βιβλίου.
Μεσακτή (2020) – Μάκης Μαλαφέκας, Μελάνι, σελ. 232
Ο Μάκης Μαλαφέκας ασχολείται με τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και το σχέδιο και εργάστηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Μετά το εξαιρετικό Μάιλς Ντέιβις – Εκτός κλίμακας, υπό τους ήχους της τζαζ, στα μπαρ της Νέας Υόρκης μας συστήνει στο Δε λες κουβέντα τον απίθανο αντιήρωα Μιχάλη Κρόκο. Στη Μεσακτή, θα βρεθεί, από την κόλαση της καλοκαιρινής Αθήνας, φιλοξενούμενος στο εξοχικό ενός παλιού φίλου και εκδότη, στην Ικαρία, με θέα στη διάσημη παραλία των σέρφερ, για να γράψει μια καλοκαιρινή ιστορία για το νησί. Εκεί θα γίνει αυτόπτης μάρτυρας μια περίεργης σκηνής όταν μια γυναίκα χάνεται αβοήθητη στα αφρισμένα κύματα. Το αστυνομικό του δαιμόνιο θα τον βάλει σε μεγάλες περιπέτειες και θα τον οδηγήσει τελικά στη Μύκονο όπου κρύβεται η λύση του μυστηρίου. Ένα απολαυστικό pulp ανάγνωσμα με σατυρική διάθεση των στερεότυπων της αστυνομικής λογοτεχνίας και περίτεχνη αποτύπωση της καλοκαιρινής ατμόσφαιρας και των ιδιαιτεροτήτων της ικαριώτικης κουλτούρας.
Το παιχνίδι της Άγρας (2020) – Θεόδωρος Εσπίριτου, Κίχλη,σελ. 352
Ο γνωστός σκηνοθέτης Θεόδωρος Εσπίριτου, με πολλές θεατρικές παραστάσεις στο Εθνικό θέατρο, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, σε περιφερειακά δημοτικά θέατρα και ανεξάρτητες σκηνές, κάνει την πρώτη του συγγραφική απόπειρα με το μυθιστόρημα Το παιχνίδι της Άγρας. Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μια εποχή που στην Ευρώπη έχει ξεσπάσει οικονομικός πόλεμος μεταξύ των κρατών-μελών και την εξουσία λυμαίνονται ακροδεξιά κόμματα. Ο Κρίστοφερ Μάρλοου, ερευνητής της Υπηρεσίας Εξιχνίασης Σκοτεινών Υποθέσεων, λαμβάνει ένα εισιτήριο τρένου και ένα ανυπόγραφο σημείωμα που ναι μεν τον καλεί σε βοήθεια αλλά είναι «τόσο αόριστο που μόνο ένας ριψοκίνδυνος, αφελής ή απελπισμένος θα δεχόταν την πρόσκληση». Εκεί τον προσεγγίζει κρυφά μια αινιγματική γυναίκα, η Σιμόν, του αποκαλύπτει ένα διπλό ανεξιχνίαστο έγκλημα και τον πληροφορεί ότι το τρένο περνάει από την Άγρα, μια πόλη-στούντιο ενός απάνθρωπου αλλά ιδιαίτερα δημοφιλούς τηλεοπτικού παιχνιδιού. Ένα καθηλωτικό, πολιτικό νουάρ, με αστυνομική πλοκή, όπου αποτυπώνεται γλαφυρά η αγωνία για την επιβίωση και ο φόβος που κυριαρχεί ως «παντοδύναμη θεότητα» στη δυστοπία ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος.
Οι μπάτσοι δεν μπορούν να χορέψουν (2020) – Φώτης Γ., Εκδόσεις των Άλλων, σελ. 156
Το μυθιστόρημα Οι μπάτσοι δεν μπορούν να χορέψουν του μυστηριώδους πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα που υπογράφει το βιβλίο του με το όνομα Φώτης Γ. εκδόθηκε ακριβώς πριν έναν χρόνο, τις τελευταίες ημέρες του 2019. Η ιστορία διαδραματίζεται στο Μενίδι το καλοκαίρι του 2017, όταν η δολοφονία δύο νεαρών παιδιών γίνεται η αφορμή να ξεσπάσουν μεγάλες ταραχές. Συμμορίες Ρομά, διακινητές ναρκωτικών, φασίστες, διεφθαρμένοι μπάτσοι και μεγάλα αφεντικά της νύχτας συγκρούονται για την εξουσία και τον έλεγχο του βρόμικου χρήματος της περιοχής. Ο ιδιόρρυθμος εγκληματολόγος Χ. καλείται στο Αστυνομικό Τμήμα Μενιδίου για να ερευνήσει τις εκρηκτικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί και να κατευνάσει τα πνεύματα. Ένα βίαιο και καταιγιστικό νουάρ, που αποτυπώνει ρεαλιστικά τις πολιτικές, κοινωνικές και φυλετικές ιδιαιτερότητες μιας υποβαθμισμένης περιοχής, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας. Μια άκρως ενδιαφέρουσα νεωτεριστική οπτική της σύγχρονης ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, απαλλαγμένης από ξενόφερτες –ως συνήθως– κοινότοπες επιρροές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου