Κινηματογραφική ανασκόπηση του 2020, για τις ταινίες που ξεχώρισαν στην Ελλάδα

Κωνσταντίνος Καϊμάκης - Documento <hello@documentonews.gr>

Φίλες και φίλοι του κινηματογράφου, γεια σας

 

 

Παραδοσιακά τέτοιες μέρες φτιάχνουμε τις λίστες με τα καλύτερα φιλμ της χρονιάς. Τι απολογισμό όμως να κάνεις σε μια παράξενη, απρόβλεπτη και τόσο δυσοίωνη χρονιά που όλοι ανυπομονούν πως και πως να φύγει μπας και δούμε επιτέλους άσπρη μέρα? Χωρίς πάρτι, χωρίς γιορτές, χωρίς σινεμά κλείνει λοιπόν η πιο περίεργη χρονιά των τελευταίων δεκαετιών. Κι όμως στο ξεκίνημα της «χρονιάς του κορονοϊού» τίποτα δεν προμήνυε για το τι θα ακολουθήσει.

Η σεζόν ξεκίνησε με ένα δριμύ «Κατηγορώ» δια στόματος Ρομάν Πολάνσκι. Ο 87χρονος πολωνός σκηνοθέτης βρήκε στην ιστορική καταδίκη του εβραίου λοχαγού Αλφρέντ Ντρέιφους την ευκαιρία να μιλήσει για τη δική του περιπέτεια. Στο έργο του Εμίλ Ζολά ο Ντρέιφους οδηγείται σε ισόβια εξορία με την κατηγορία της κατασκοπείας. Αντίστοιχη εξορία αν και υπό διαφορετικές συνθήκες έχει γευτεί καλά στο πετσί του κι ο ίδιος ο Πολάνσκι.

Η υπόθεση Ντρέιφους συντάραξε την Γαλλία το 1894 και έγινε η αφορμή για να αποκαλυφθεί ο αντισημιτισμός της χώρας. Ταυτόχρονα όμως ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών από τη γαλλική διανόηση.

Τότε ξεχώρισε η δυναμική στάση του Εμίλ Ζολά με το περίφημο «Κατηγορώ» του το οποίο τον οδήγησε στη φυλακή.
 

Πρωταγωνιστής στο φιλμ όμως δεν είναι ούτε ο Ντρέιφους ούτε ο Ζολά αλλά ο στιβαρός συνταγματάρχης Πικάρ που παίζει καθοριστικό ρόλο στην υπόθεση. Υποδειγματικός ως Πικάρ ο γάλλος σταρ Ζαν Ντιζαρντέν δεν φτιάχνει ένα μονοδιάστατο φανατικό αντισημίτη αλλά έναν άνθρωπο της εποχής του που συμφωνεί κυρίως λόγω συνήθειας με όλα τα στερεότυπα που προσάπτει στους εβραίους ο πολύς κόσμος. Το συναρπαστικό με το φιλμ αφορά στην αλλαγή αυτού του συνηθισμένου χαρακτήρα που αποφασίζει να φτάσει στην αποκάλυψη της αλήθειας, παρότι γύρω του ο μηχανισμός αποσιώπησής της γιγαντώνεται και δείχνει το αδίστακτο προφίλ του. Το κατηγορώ είναι μια ταινία για το πάθος που γεννά η αδικία, για τη δύναμη της αλήθειας κάθε φορά που το σκοτάδι απειλεί να σκεπάσει τα πάντα, για την ευκολία που ένας άνθρωπος στοχοποιείται από το έξαλλο πλήθος που δεν αντέχει να βλέπει ξένους, αλλόθρησκους ή απλώς ανθρώπους διαφορετικού χρώματος. Το κινηματογραφημένο ταξίδι στην ιστορία συνεχίστηκε μια εβδομάδα αργότερα με το 1917 του Σαμ Μέντες. Από τα δικαστικά έδρανα της Γαλλίας του 1894 βρεθήκαμε στα χαρακώματα του Μεγάλου πολέμου.

Στο φιλμ δύο νεαροί βρετανοί στρατιώτες αναλαμβάνουν μια αποστολή αυτοκτονίας. Εχθρός τους δεν είναι μόνο οι Γερμανοί αλλά και ο χρόνος. Το αγωνιώδες λαχάνιασμα τους και η φρίκη που συναντούν σε κάθε βήμα τους χάρισαν ένα μεγαλειώδες θέαμα στους θεατές και τον τίτλο του οσκαρικού φαβορί στην ταινία του Μέντες. Το θρίλερ όμως που συνεχίστηκε στο kodak theatre είχε ανατροπές με «Παράσιτα» που έγραψαν ιστορία. Ο Ιανουάριος έκλεισε με ένα κινηματογραφικό δέος που δεν είχε όμοιο του στο υπόλοιπο της χρονιάς. Ο Φάρος του Ρόμπερτ Εγκερς πλάθει σπάνια γοτθική ατμόσφαιρα σε έρημο ξερονήσι. Αέρας, βροχή και κύματα παλεύουν για τα πρωτεία του τρόμου, την ίδια ώρα που δύο φαροφύλακες χορεύουν ένα καταιγιστικό χορό έρωτα και θανάτου. Φιλμ δύσκολο και καθηλωτικό που μιλά για την εμμονή που γίνεται ψύχωση, για το ερωτικό πάθος που γίνεται φλόγα που σε καίει.

Ο χορός είναι το βασικό αφηγηματικό εργαλείο και στην Έμα του Πάμπλο Λαραίν. Ο χιλιανός σκηνοθέτης στην επιστροφή στην πατρίδα του σκιαγραφεί ένα αξεπέραστο γυναίκειο πορτρέτο. Η νεαρή χορεύτρια Έμα που αδυνατεί να βρει την κατάλληλη συνταγή ισορροπίας μεταξύ της μητρικής ευθύνης, της προσωπικής ελευθερίας και την αναζήτησης της αλήθειας στην ταλαιπωρημένη ζωή της, είναι μακράν ο καλύτερος γυναικείος χαρακτήρας που είδαμε φέτος στο σινεμά.

Πολύ κοντά της βρίσκεται ένα «Ψηλό κορίτσι». Το φιλμ του Καντεμίρ Μπαλάκοφ αντλεί έμπνευση από το βιογραφικό βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας». Ο Ρώσος σκηνοθέτης στη δεύτερη μόλις ταινία του προσωποποιεί την φρίκη του πολέμου και την τραγωδία ενός έθνους που ψάχνει να βρει το κουράγιο για την συνέχεια της ζωής μέσα από την ιστορία δύο διαφορετικών γυναικών στο Λένιγκραντ του 1945.

Κι ενώ το ελληνικό σινεμά έρχεται με φόρα με δύο άξιες ταινίες μέσα στον Φεβρουάριο, ο κορονοϊός έρχεται να βάλει το πρώτο λουκέτο στα σινεμά στις αρχές του Μαρτίου. Ο Απόστρατος του Ζαχαρία Μαυροειδή που επιχειρεί με ειλικρίνεια και μαύρο χιούμορ να επουλώσει το τραύμα του εμφυλίου και κυρίως η αιματοβαμμένη «Μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς» του Γιάννη Οικονομίδη ένα δράμα χαρακτήρων με φόντο την ελληνική επαρχία των σκυλάδικων και της αρπαχτής, άξιζαν καλύτερης τύχης στα ταμεία αν και τα σχεδόν 38.000 εισιτήρια που έκοψε η ταινία του Οικονομίδη δεν τα λες αποτυχία.

Η ελληνική αίθουσα θα πάρει βαθιά ανάσα όταν ανοίγουν τα θερινά σινεμά την 1η Ιουνίου. Η θερινή περίοδος που θα διαρκέσει 5 μήνες καθώς τα ρολά θα κατέβουν οριστικά στις 30 Οκτωβρίου θα φέρει ξανά κόσμο στις αίθουσες και θα σημειωθούν επιδόσεις κανονικότητας. Την εποχή αυτή οι ισπανικές και αργεντίνικες ταινίες με θέμα μια καλοστημένη κομπίνα θα έχουν την τιμητική τους. Η ταινία το «Κόλπο του αιώνα» θα είναι το χιτ του καλοκαιριού με πάνω από 50.000 θεατές ενώ η απόπειρα να δοθεί αέρας Χόλιγουντ στην ταλαίπωρη εγχώρια κινηματογραφική αγορά θα έχει πενιχρά αποτελέσματα. Το καλοφτιαγμένο «Τένετ» του Κρίστοφερ Νόλαν θα πέσει θύμα του υπερφίαλου και γεμάτο τρύπες σεναρίου φέρνοντας πάντως πάνω από 108.000 θεατές στην αίθουσα ενώ το αντίστοιχο πείραμα της Ντίσνεϊ με την «Μουλάν» στις αρχές του Οκτώβρη θα έχει άδοξο τέλος. Τα μόλις 40.000 εισιτήρια της κινέζας πολεμίστριας θα αποδείξει ότι η εποχή δεν σηκώνει χολιγουντιανές ελαφρότητες όσο καλογυαλισμένες ή πολύχρωμες είναι αυτές. Από τις υπόλοιπες ταινίες που προβλήθηκαν στις αίθουσες και είχαν κάτι σημαντικό ή ιδιαίτερο να πουν σίγουρα ξεχωρίζουμε την «Ομορφιά της Ύπαρξης» του σπουδαίου σουηδού σουρεαλιστή Ρόι Αντερσον, το απλό αλλά πάνσοφο «Θα ‘ρθει η φωτιά» του ισπανού Ολιβερ Λαχ, ο ανυπότακτος «Προδότης» του βετεράνου Μάρκο Μπελόκιο που έρχεται να πιάσει ξεχωριστή θέση στο πάνθεον των κορυφαίων φιλμ για την Κόζα Νόστρα,  το αφοπλιστικό αισθηματικό δράμα «Εμείς οι Δύο» του Φίλιπο Μενεγκέτι, το ανατριχιαστικά επίκαιρο «Φως στο Σκοτάδι» του Κέισι Αφλεκ, το ιδιόρρυθμο και εικαστικά μεγαλοπρεπές «Νεντ Κέλι - Ο Νο1 Καταζητούμενος» του Τζάστιν Κερζέν, το κορυφαίο ντοκιμαντέρ της χρονιάς «Αντρέι Ταρκόφσκι: Σινεμά σαν Προσευχή» φτιαγμένο από το γιο του κορυφαίου ρώσου δημιουργού, το μυστηριώδες και καθηλωτικό ισπανικό δράμα «Ο εξαφανισμένος» του Ροντρίγκο Σορογκογιέν, το αντιπολεμικό «Βαμμένο Πουλί» του Βάκλαβ Μαρχούλ, το σουρεαλιστικό ταξίδι των «Monos», την τρυφερή βραζιλιάνικη ματιά στην «Αόρατη Ζωή της Ευριδίκης Γκουσμάο» του Καρίμ Αϊνούζ, το πολωνικό «Corpus Christi» του Γιαν Κομάσα, το θεσπέσιο πολιτικό κινούμενο σχέδιο «Γιοσέπ» του Ορέλ, του κομίστα της Μοντ την καλογραμμένη και βασισμένη σε αυθεντικά γεγονότα «Δίκη των 7 του Σικάγου» του Ααρον Σόρκιν, την ερωτική «Εποχή της Βροχής» του Αντριου Τσεν που εξερευνά τις πιο σκοτεινές πτυχές  της ύπαρξης, την λιτή δύναμη του απερίγραπτου ντοκιμαντέρ από την Βόρεια Μακεδονία «Στη Γη του Άγριου Μελιού».

Εδώ να πούμε ότι σε μια λειψή κινηματογραφική σεζόν που είχε μόλις έξι μήνες ζωής (τον υπόλοιπο χρόνο ήταν κλειστές οι αίθουσες) και οι διανομείς είδαν τα 9,5 εκατομμύρια εισιτήρια του 2019 να συρρικνώνονται στα 3,6, δύο μόλις ταινίες κατάφεραν να ξεπεράσουν τα 200.000 εισιτήρια. Το έπος «1917» έκοψε γύρω στα 257.000 εισιτήρια ενώ στη δεύτερη θέση συναντάμε το «Χαλβάη 5-0» του Σεφερλή που είδαν σχεδόν 210.000 θεατές.
 
Τελικά καταφέραμε να κάνουμε τον απολογισμό μας σεζόν που θα θυμόμαστε για καιρό με καμιά 20άδα ταινιών που έκαναν την διαφορά και μας θύμισαν τι σημαίνει να βλέπεις μια καλή ταινία στο φυσικό της περιβάλλον.

Αυτά λοιπόν από μένα. Να είστε όλοι καλά και θα τα ξαναπούμε την επόμενη Τετάρτη
 
Κωνσταντίνος Καϊμάκης