gerontakos

Τετάρτη, Δεκεμβρίου 30, 2020

Ο Αναγνώστης ζήτησε από φίλους του περιοδικού να μιλήσουν για τρία βιβλία που διάβασαν μέσα στην καραντίνα. Ανταποκρίθηκαν περίπου 100 συγγραφείς όλων των ειδών (παιδικού, πεζογραφικού, αστυνομικού, δοκιμιακού, μεταφρασμένου, ποιητικού βιβλίου κτλ), πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι, κριτικοί λογοτεχνίας και καλλιτέχνες άλλων πεδίων (μουσικοί, σκηνοθέτες κ.ά). Ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Η λίστα που ακολουθεί και η οποία περιλαμβάνει 250-300 βιβλία αποτελεί και ένα είδος εμπειρικής έρευνας , του τύπου “τι διαβάζει το συνάφι”. Για μας στον Αναγνώστη λειτουργεί περισσότερο ως ένα μυστικό δίχτυ αλληλεγγύης. Ό,τι και να γίνει θα έχουμε πάντα τα βιβλία μας.

Καλή (καλύτερη τουλάχιστον ) χρονιά σε όλους!

ΑΓΑΘΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ (Νεοελληνική Φιλολογία, ΕΚΠΑ)

Ζωντανοί ίσκιοι της Μαίρης Μικέ (Gutenberg, Αθήνα 2020). Έντεκα μυθοπλαστικές διηγήσεις, έντεκα πρωτότυποι και γοητευτικοί διάλογοι με συγγραφείς, κείμενα και λογοτεχνικούς χαρακτήρες. Ευφυές και ουσιαστικό σχόλιο πάνω στη δύναμη της ανάγνωσης, της γραφής και της ανατροφοδότησης της λογοτεχνικής μνήμης. Τα καναρίνια του Θανάση Γαλανάκη (Σμίλη, Αθήνα 2019). Πρώτη ποιητική συλλογή ενός νέου, πολλά υποσχόμενου, δημιουργού. Χιούμορ, αυτοσαρκασμός, ευαισθησία, χλευασμός της πολιτικής ορθότητας, προβληματισμός πάνω στην ποίηση και την ομορφιά της καθημερινότητας. Μεταθανασία του Ηλία Στόφυλα (24 Γράμματα, Αθήνα 2020). Άλλη μια πρώτη ποιητική συλλογή που αφήνει πολλές ελπίδες. Ο έρωτας, ο θάνατος, ο κατακερματισμός της ανθρώπινης ύπαρξης, η ματαίωση, το τραύμα, δοσμένα με μεταφυσική φόρτιση και έντονη σωματικότητα.

ΑΖΑΡΙΑΔΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ (συγγραφέας αστυνομικών)

Πέντε συν τρία, Arne Dahl, Μεταίχμιο Πολυεπίπεδη πλοκή πολύπλοκη, παράλληλες ιστορίες που τρέχουν ταυτόχρονα, χρονικά ταξίδια πίσω στο παρελθόν και πάλι στο παρόν, αγαπημένες τεχνικές του συγγραφέα, αριστοτεχνικά σχεδιασμένες, κείμενο που απαιτεί ανάγνωση με αυστηρή προσήλωση και υψηλή ένταση. Εξαιρετικό δείγμα αστυνομικοκοινωνικού Nordic noir, που επιβεβαιώνει ότι ο Dahl ανήκει στην κορυφή των σύγχρονων Σκανδιναβών αστυνομικών συγγραφέων υψηλής ποιότητας, μαζί με τους Mankell, Larsson, Persson, εσχάτως τον Nesbo, και τους θρυλικούς πρωτοπόρους Sjowall και Wahloo. Το Βασίλειο,Jo Nesbo, Μεταίχμιο.Ο Nesbo αποδεικνύει ότι μπορεί να γράψει πολύ διαφορετικά από την εμπορική «τηλεοπτική οπτική» της καταιγιστικής δράσης, της σκοτεινής ατμόσφαιρας και των πολλαπλών ανατροπών. Ένα υποβλητικό, μεγαλοπρεπές μυθιστόρημα με αναφορές, που φτάνουν από αρχαία ελληνική τραγωδία και σκοτεινή, σκανδιναβική μυθολογία μέχρι Φρόυντ, το «Βασίλειο» συνεχίζει την κληρονομιά του εντυπωσιακού «Μάκβεθ» και πιστοποιεί την ένταξη του Nesbo στην ανώτατη ποιοτική ελίτ της σύγχρονης σκανδιναβικής σχολής. Τίποτα δεν χάνεται, Mehdi Cloe, Πόλις. Από τα πιο μαύρα, ζοφερά κοινωνικά νουάρ της εποχής, που θυμίζει ασπρόμαυρη ταινία και παραπέμπει στην πλούσια γαλλική παράδοση του είδους. Μια αδυσώπητη πάλη επιβίωσης στην τρομακτική σημερινή κοινωνία, ένας ανελέητος, καθημερινός αγώνας κάθε μοναχικού ατόμου απέναντι στην αυταρχική, εξουσιαστική κοινωνία. Κείμενο που καταφέρνει όχι μια, αλλά συνεχείς γροθιές στο στομάχι. Αληθινά σπαρακτικό.

ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ (συγγραφέας)

Donald Ray Pollock, Πάντα ο διάβολος, (μετάφραση Βάσια Τζανακάρη, Εκδόσεις Μεταίχμιο). Το #1 ανάγνωσμα της χρονιάς για μένα (αν και το βιβλίο είναι επανέκδοση: πρωτοβγήκε το ’14 από το Μεταίχμιο και τώρα ξανακυκλοφόρησε λόγω της θαυμάσιας ταινίας στο Netflix, που ήδη είδα δύο φορές). Ένα γνήσιο Southern Gothic μυθιστόρημα, σκληρό σαν πέτρα, ενοχλητικό, λιτό όσο πρέπει, και ανατριχιαστικό με έναν ράθυμο τρόπο, έναν τρόπο που σε ξαφνιάζει. Σε έναν τόπο που γελάει με τις διακρίσεις τύπου «καλό και κακό», οι πραγματικοί κακοί ξεχωρίζουν σαν ένα σκιάχτρο μέσα σε ένα ξεραμένο χωράφι. Ken Follett, Και Εγένετο Εσπέρα και Εγένετο Πρωί (μετάφραση Μαρία Παπανδρέου, Εκδόσεις Bell). Ο συγγραφέας αυτός είναι μάγος, και τα βιβλία του υποδειγματικά. Και κάτι παραπάνω: οδηγοί δημιουργικής γραφής για κάποιον που ενδιαφέρεται να στήσει ένα πραγματικό ιστορικό μυθιστόρημα. Για όποιον δεν έχει ξαναδιαβάσει Follett, μία άριστη εισαγωγή. Θα κολλήσει. Κι όσο για την απάντηση στην υποθετική ερώτηση, «Μας ενδιαφέρει στ’ αλήθεια η Αγγλία τού 1000 μ.Χ.;», είναι αυτή: «Απολύτως».Stephen King, Το κοράκι, (μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης, Εκδόσεις Κλειδάριθμος). Θα έβαζα αυτό που τελείωσα μόλις, το τελευταίο του Βασιλιά (τέσσερις απολαυστικές νουβέλες: «Μόνο αν μυρίζει αίμα», μετάφραση Έφη Τσιρώνη), αλλά αντ’ αυτού προτείνω —όχι για πρώτη φορά— το θηριώδες και «πανδημικό» αριστούργημά του, που ταιριάζει όσο κανένα άλλο (όχι του Κινγκ αλλά γενικώς) στον καιρό που ζούμε. Απαιτεί την προσοχή του αναγνώστη, και την αφοσίωσή του, για αρκετές μέρες. Και του τις επιστρέφει στο εκατονταπλάσιο.

ΑΚΡΙΒΟΣ ΚΩΣΤΑΣ (συγγραφέας)

Καθώς δεν μπορούμε να μπούμε σε αεροπλάνα και βαπόρια, ταξιδεύουμε μέσ΄ από τις σελίδες των βιβλίων. Αφού απόλαυσε την “Εποχή της δωρεάς” και στη συνέχεια πεζοπόρησε “Ανάμεσα στα δάση και τα νερά”, γνωρίζοντας πως το ταξίδι είναι ένας “Ατέλειωτος δρόμος”, ο Πάτρικ Λι Φέρμορ οδοιπορεί στην Ελλάδα του ΄50 και γράφει τη δική του “Ρούμελη” (Μεταίχμιο). Όσα βλέπει και ακούει τον αφήνουν έκθαμβο: ο σαρακατσάνικος γάμος, το ζευγάρι παντόφλες του Μπάιρον στο Μεσολόγγι, η διήγηση ενός ηλικιωμένου επαίτη στα Κράβαρα… Μια φτωχή, παράδοξη όσο και σαγηνευτική χώρα. Στην ίδια δεκαετία μ΄ αυτή του Φέρμορ μα και στα χρόνια του ΄60 ανατρέχει λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα πιο ανατολικά για να ανασυνθέσει την αγαπημένη του “Ιστανμπούλ” (Πατάκης) ο Ορχάν Παμούκ. Στα σοκάκια, τις λιθόστρωτες λεωφόρους, στα καμένα ξύλινα αρχοντικά, στις αφηγήσεις των παλαιότερων και τις φωτογραφίες του Αρά Γκιουλέρ ψάχνει να βρει τι τον πονάει, τι τον έχει σημαδέψει, τι τον πλάθει ως συγγραφέα. Παρόμοιας υφής είναι και το ταξίδι του Κλάουντιο Μάγκρις στον “Δούναβη” (Πόλις) – ένα βιβλίο που διαβάζεται ξανά και ξανά, χωρίς ποτέ να χάσει την αφηγηματική ή τη φιλοσοφική του αίγλη. Ένα στοχαστικό ταξίδι, μια διήγηση-ποταμός από έναν μεγάλο τεχνίτη της γραφής, στην αγωνία του να ανακαλύψει την ιστορία της κεντρικής Ευρώπης αλλά, προπάντων, τη γεωγραφία της προσωπικής του ταυτότητας

ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΟΥ ΒΕΝΕΤΙΑ (καθ. ΠΤΔΕ, ΑΠΘ)

Νίκος Δαββέτας, ΄Αντρες δίχως άντρες, Πατάκη, 2020. Πώς κτίζεται η ανδρική ταυτότητα; Η σχέση με τον πατέρα, η ιστορία και η πολιτική, η σεξουαλικότητα, η φιλία, η εξομολόγηση και η γραφή μπλέκονται αριστοτεχνικά για να μας φέρουν κοντά στον εύθραυστο, σκοτεινό κόσμο των ανδρών. Αλένα Μορνσταϊνοβα, Χάνα, μετ. Κώστας Τσίβος, Αλεξάνδρεια, 2020. Η λογοτεχνία για το Ολοκαύτωμα αριθμεί πολλά μυθιστορήματα. Κι όμως, πάντα υπάρχουν πλευρές αυτής της ασύλληπτης ανθρώπινης και ιστορικής εμπειρίας, τις οποίες νέοι, σε ηλικία, συγγραφείς, με την ευαισθησία τους, μπορούν και τις αποκαλύπτουν. Εδώ, μια επιπλέον ενδιαφέρουσα παράμετρος, η Τσεχία και το σοσιαλιστικό της καθεστώς ως συνθήκη στην οποία επέστρεψαν οι επιζώντες. Ελισάβετ Κοτζιά, Ελληνική πεζογραφία 1974 – 2010. Το μέτρο και τα σταθμά, Πόλις, 2020 . Ήρθε η ώρα να μελετηθεί, να ταξινομηθεί, να αξιολογηθεί η πεζογραφική παραγωγή των τελευταίων σαράντα χρόνων από κριτικούς που την παρακολούθησαν βήμα βήμα. Δυο χρόνια μετά το βιβλίο του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, Η κίνηση του εκκρεμούς, η Ελισάβετ Κοτζιά φωτίζει το ίδιο τοπίο διαφορετικά και βάζει τη δική της προσωπική σφραγίδα στην κριτική αποτίμησή του. Σπάνια περίπτωση στην ιστορία των γραμμάτων μας να διαλέγονται έτσι δύο κριτικοί, προσφέροντας το έργο της ζωής τους, με τελικό αποδέκτη τον αναγνώστη και την ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ (γραφίστας)

Δεν βρήκα την καραντίνα μια ευκαιρία για διάβασμα. Συστηματικός αναγνώστης από τα δεκαπέντε μου, επιλέγω βιβλία με προσοχή και σπάνια εγκαταλείπω βιβλίο από τις πρώτες σελίδες του. Η καραντίνα μου, μισή επιβεβλημένη και άλλη μισή αποφασισμένη. Έφυγα από την Αθήνα τέλη Μάη και επέστρεψα μέσα Σεπτέμβρη. Ακολούθησα το χρόνο στη ροή του, διάβασα πολλά βιβλία, ενθουσιάστηκα, απόλαυσα και θαύμασα σκέψεις και ταλέντα και ξεχωρίζω τα βιβλία της Όλγκα Τοκάρτσουκ Το αρχέγονο και άλλοι καιροί και το Πλάνητες, επειδή κατάλαβα πως σε όλες τις εποχές γεννιούνται σπουδαίοι συγγραφείς. Αισθάνθηκα την συγκίνηση και την απόλαυση που είχα όταν πρωτοδιάβασα βιβλία του Μίλαν Κούντερα όπως Το αστείο και το Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης που από το 1982 το διαβάζω τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Τρίτο βιβλίο η αποκάλυψη του Iσαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ (βραβείο Νόμπελ 1978) μέσα από το μυθιστόρημα του Σώσα. Εκδοτικό θαύμα. Υποχρέωσή μου να αναφέρω τον ιδιαίτερο επίλογο των Σταύρου Ζουμπουλάκη και Μιχάλη Πάγκαλου. Ευχαριστώ τον μοναδικό τρόπο του Νικήτα Σινιόσογλου για την «ανάπλαση του βιώματος μιας περιπλάνησης σε μια οδό ταχείας κυκλοφορίας» στο βιβλίο του Λεωφόρος ΝΑΤΟ.

Τέλος απόλαυσα την ιδιαίτερη προσέγγιση του Χριστόφορου Κάσδαγλη στο μυθιστόρημα «μιας κατάληψης» με τον τίτλο 1983, τότε δηλαδή που συνέβη (και για όσους θέλουν να θυμούνται ακόμα).

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΜΑΡΙΑ (ποιήτρια)

Άννυ Πρού, «Άνθρωποι του δάσους», Εκδόσεις Καστανιώτη -2019, μετάφραση: Γιώργος Κυριαζής. Η Άννυ Πρού είναι μια κορυφαία συγγραφέας της συγχρονης αμερικάνικης πεζογραφίας και μέσα από το μυθιστόρημα της «Άνθρωποι του δάσους», μας μεταφέρει στα τέλη του 17^ου αιώνα για να γίνουμε μάρτυρες της προσπάθειας των Ευρωπαίων αποίκων να αποψιλώσουν τα δάση του Καναδα και να εκτοπίσουν τους αυτόχθονες από τα εδάφη του. Κέντρο ουσιαστικά της αφήγησης της είναι η καταστροφή των δασών και η απομάκρυνση από την φύση. Σημαντικό μυθιστόρημα, που πραγματεύεται ένα απο τα πιο ακανθώδη ζητήματα της εποχής μας: τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης του σύγχρονου ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Cloé Mehdi, «Τίποτε δεν χάνεται», Εκδόσεις Πόλις – 2020, μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς. Ένα δυνατό αστυνομικό νουάρ μυθιστόρημα με έντονη κοινωνική χροιά. Η υπόθεση του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από την δολοφονία ενός δεκαπεντάχρονου αγοριού από έναν αστυνομικό. Η συγγραφέας αναδεικνύει ζητήματα που ταλανίζουν την κοινωνία της Γαλλιας, όπως ο ρατσισμός, η αστυνομικη βία, η φτώχεια και η έλλειψη πρόνοιας. Μέσα από το μυθιστόρημα της Mehdi ξετυλίγεται ένα σύγχρονο δυστοπικό τοπίο. Ντύλαν Τόμας, «Ποιήματα», Εκδόσεις Σοκόλη -2020, εισαγωγή – μετάφραση: Λύντια Στεφάνου. Μια αξιοσημείωτη έκδοση ποιημάτων του Ντύλαν Τόμας, η οποία περιλαμβάνει μια εκτενή και εμπεριστατωμένη εισαγωγή για το έργο και τον βίο του ποιητή, από την Λύντια Στεφάνου. Η εξαιρετική μετάφραση– αν και δύσκολο εγχείρημα, όπως σημειώνει η ίδια η μεταφράστρια στην εισαγωγή – επιτυγχάνει την ανάδειξη της ποίησης του Τόμας στις ποικίλες χροιές και διαστάσεις της.

ΑΦΕΝΤΟΥΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ (ποιήτρια)

Παρήγορη και ελπιδοφόρα η παραλαβή βιβλίων στη διάρκεια της καραντίνας. Από όσα έλαβα και διάβασα, τον τελευταίο μήνα, -με τη σειρά που έφθασαν: Το κύκνειο άσμα του Αβραάμ Λεσπέρ, (εκδόσεις Μανδραγόρας) το πρώτο μυθιστόρημα του Σπύρου Μπρίκου μετά από δύο βιβλία διηγημάτων και μία εξ ημισείας συμμετοχή σε ποιητικό βιβλίο∙ γραφή ποιητική, συνειρμική σαν εσωτερικός μονόλογος ενός συλλογικού υποκειμένου που μετρά τα ιστορικά και προσωπικά τραύματα του τόπου και της εποχής, μια γραφή που αναμετράται συνεχώς με τα όρια και τις δυνατότητες του αφηγηματικού λόγου. Το Μην κλαις, αγαπημένη του Νίκου Μπακόλα, την πρώτη νουβέλα του γνωστού συγγραφέα που ξαναδιαβάζεται σήμερα φωτισμένη διαφορετικά, χάρη στην εισαγωγή του Αλέξη Ζήρα και τις Εκδόσεις Σοκόλη. Η αφήγηση του 30χρόνου τότε Μπακόλα δεν εστιάζει στην ευκολία της μελοδραματικής διάστασης μιας ερωτικής ιστορίας, αλλά σε κάτι οντολογικότερο, μια που οι ήρωές του «ενώνονται από την αίσθηση της ανημπόριας τους να ζήσουν αλλιώς, ανθρώπινα». Το Ταναϊς του Ιωσήφ Βεντούρα (εκδόσεις Νίκας) όπου συνεκδίδονται δύο παλαιότερα ποιητικά κείμενα: Ταναϊς (2001) και Κυκλώνιο (2009) σε ένα βιβλίο με Εισαγωγή και Επίμετρο κριτικών κειμένων. Ο ποιητικός λόγος, ελεγειακός, θρηνεί με έντονους λυρικούς απόηχους το εβραϊκό ολοκαύτωμα, δίνοντας διαχρονική διάσταση στο ιστορικό δράμα μέσα από την εμβάπτισή του στο προσωπικό βίωμα∙ ένα βιβλίο πολύπλευρα χρήσιμο.

ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ (δημοσιογράφος, συγγραφέας)

Σε αντίθεση με την πρώτη καραντίνα, στη διάρκεια της οποίας είχα βυθιστεί σε μεγάλης έκτασης κλασικά μυθιστορήματα, στη δεύτερη καραντίνα είχα διάθεση για περισσότερη ποικιλία.Πέρασα αξέχαστες ώρες με το πυκνό, γεμάτο συναρπαστικές πληροφορίες, ιστορικό αφήγημα της Βάνας Μπούσε «Η καθημερινή ζωή στην Ελλάδα του Οθωνα» (εκδ. Εστία). Είναι μια πλατιά τοιχογραφία της ζωής στην Ελλάδα από το 1830 ως το 1860, που περιγράφει μοναδικά τον τρόπο που μία προνεωτερική κοινωνία υιοθέτησε σταδιακά τους θεσμούς ενός δυτικόστροφου κράτους. Η Βάνα Μπούσε μας είχε χαρίσει προ ετών το δίτομο έργο με την αλληλογραφία της βασίλισσας Αμαλίας. Η μονογραφία του αρχιτέκτονα Ιωάννη Τραυλού από την Αγγελική Κόκκου (με την οποία υπήρξαν συνεργάτες) είναι η μύηση στο τεράστιας σημασίας έργο αυτού του αφανούς «εργάτη». Η περίπτωση του Τραυλού συνδέεται με πολλά σημαντικά ερευνητικά έργα της αρχαιολογίας στη χώρα μας αλλά ταυτίζεται περισσότερο με την Αρχαία Αγορά της Αθήνας και την Ελευσίνα («Ιωάννης Τραυλός. Η ζωή και το έργο του», εκδ. Καπόν).Παρακολουθώ επί χρόνια τον Κώστα Ακρίβο αλλά δεν είχα διαβάσει τη δική του βιογραφική εκδοχή για τον Στρατή Δούκα, που κυκλοφόρησε εκ νέου («Ιστορία ενός οδοιπόρου: Στρατής Δούκας», εκδ. Μεταίχμιο). Απόλαυσα την πυκνότητα, την επιθυμία για να φωτιστεί αυτός ο ιδιαίτερος συγγραφέας που μας είχε δώσει την συγκλονιστική «Ιστορία ενός αιχμαλώτου», το χάρισμα του Ακρίβου στην αφήγηση, το αίσθημα για τη γλώσσα…

ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΒΕΝΑ (δημοσιογράφος)

Κατ’ αρχάς, διάβασα επιτέλους με καθυστέρηση, το “Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά” του Λεονάρδο Παδούρα (Καστανιώτης), που το φοβόμουνα, νόμιζα ότι δεν θα το αντέξω, γιατί ο,τι έχει σχέση με σταλινισμό με διαλύει -το βρήκα αριστούργημα και απολύτως απαραίτητο ανάγνωσμα. Μετά, διάβασα το αμετάφραστο ακόμα, αλλά θα βγεί την άνοιξη από τον “Ικαρο”, βραβευμένο με Booker International μυθιστόρημα “Τhe Discomfort of Evening” της/του Marieke Lucas Rijneveld από την Ολλανδία, που με άφησε με το στόμα ανοιχτό. Δεν είχα ξαναδιαβάσει βιβλίο για την παιδική ηλικία, το ξύπνημα της σεξουαλικότητας, την εμπειρία του θανάτου και την οικογένεια γραμμένο με τόση ευφυία, σοκαριστική, αβάσταχτη αγριότητα και ,συγχρόνως, αθωότητα. Τετοια μυθιστορηματα γράφονται ένα κάθε είκοσι χρόνια. Ακολούθησε η συναρπαστική, βαθειά και απαιτητική μελέτη-βιογραφία του Τζουλιαν Μπαρνς “Ανδρας με κόκκινο μανδύα” (Μεταίχμιο), μην τρομάξετε με το πλούτο των αναφορών και επισημάνσεων του συγγραφέα για τέχνη, κοινωνία και επιστήμη στα χρόνια της Μπελ Εποκ σε Γαλλία και Αγγλία, γιατι σιγά-σιγα πολλά πρόσωπα αποκτουν σάρκα και οστά, με κορυφαίο, φυσικά, τον γαλλο γυναικολόγο Σάμιουελ Πότσι, που κάποτε μεσουρανουσε στο Παρίσι, τον ζωγράφισε ο Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ και ο Μπαρνς τον μετέτρεψε σε ήρωα για τη σημερινή Ευρώπη. Τέλος, νόμιζα ότι θα ξεπέρναγα τη τσαντίλα μου, που δεν έχω δει την ταινία του Λόουζι, διαβάζοντας τουλάχιστον το μυθιστόρημα “Ο μεσάζων” του Λ.Π. Χάρτλει (Καστανιώτης), που την ενέπνευσε. Ε, τώρα είναι που ψάχνω απεγνωσμένα να τη βρω.

ΓΕΩΡΓΟΣΤΑΘΗ ΕΛΕΝΗ (συγγραφέας παιδικού, επιμελήτρια εκδόσεων)

Τρία πολύ διαφορετικά μεταξύ τους μυθιστορήματα -δύο σύγχρονα κι ένα κλασικό, τα δύο της πρόσφατης εκδοτικής παραγωγής, το ένα λίγο παλιότερο- ξεχώρισα από τα διαβάσματα της δεύτερης καραντίνας: Νάνιελ Κέλμαν, Η μέτρηση του κόσμου (μτφρ. Κώστας Κοσμάς, Εκδόσεις Καστανιώτη 2007): Η γνωριμία με δυο παράλληλους κι εκ διαμέτρου αντίθετους βίους, του Καρλ Φρίντριχ Γκάους και του Αλεξάντερ φον Χούμπολτ, μέσα από μια γοητευτική αφήγηση που βρίθει υπονομευτικής διάθεσης και υποδόριου χιούμορ – αλήθεια, ποιος είπε ότι οι παράλληλες ευθείες κάποτε δεν τέμνονται; Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ, Περί φυσικής της μελαγχολίας (μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Εκδόσεις Ίκαρος 2018): Ένα μυθιστόρημα-χρονοκάψουλα, στο οποίο ο Γκοσποντίνοφ, μέσα από μια ευρηματική αξιοποίηση του μύθου, αναζητά διέξοδο από τον λαβύρινθο του παρελθόντος και χτίζει μια πραγματεία πάνω στη ζωή, στον θάνατο, στη μνήμη και, τελικά, στην ίδια τη διαδικασία της αφήγησης. Τσαρλς Ντίκενς, Ιστορία δύο Πόλεων (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα 2020): Η προσωπική μοίρα έρμαιο της Ιστορίας στο Παρίσι της εποχής της Τρομοκρατίας, κι ένα παιχνίδι στημένο έτσι από τον μέγα αφηγητή ώστε η εικόνα του πλεκτού του στο τέλος να ανατρέπει κάθε αναγνωστική προσδοκία. Βουτιά στην καθαρόαιμη αφήγηση με πλοηγό το ενδιαφέρον επίμετρο του Τσέστερτον.

ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ ΜΑΡΙΑ (συγγραφέας)

Όλγα Τοκάρτσουκ, «Πλάνητες» ,(μετάφραση: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Καστανιώτης 2020). Διαβάζεται σαν ευαίσθητη εγκυκλοπαίδεια των όψεων του ανθρώπινου Ταξιδιού. Το ταξίδι εδώ είναι κάτι ευρύτερο, χωρώντας τα πάντα, δίχως όμως να χάνει ποτέ την ειδοποιό του σημασία. Διηγήματα και τουριστικές καταγραφές συνθέτουν ένα σημαντικό λογοτεχνικό έργο, η πρωτοποριακή σύσταση του οποίου αποκαλύπτεται σταδιακά. Συνοδεύει σαν ανάμνηση από κάποιο σπάνιο ταξίδι. Θάνος Κάππας,«Πώς πάνε τα πράγματα», (Εστία, 2020).Επτά διηγήματα που συνδυάζουν τη λεπτή παρατηρητικότητα με την ολοκληρωτική ενσυναίσθηση, προικίζοντας με αυτοσυνέπεια τον λόγο των ηρώων κάθε ηλικίας και φύλου. Η ατμοσφαιρική μελαγχολία κάνει το κείμενο να δονείται μαλακά από ένα τσεχοφικό καρδιοχτύπι, χωρίς να απλώνει στις συνθήκες το θαμπό της πέπλο∙ αντιθέτως η νηφαλιότητα της πένας δίνει σ’ αυτά τα σπαράγματα ήττας και ύπαρξης μια καθησυχαστική διαφάνεια, μέσα από την οποία ο αναγνώστης βλέπει τη φθαρμένη και αγαπημένη καρδιά των πραγμάτων. Ντέιβιντ Σεντάρις, «Καλυψώ», .μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά, Μελάνι, 2020). Δύο εικόνες σ’ αυτό το κελαρυστό βιβλίο χαράχτηκαν στη μνήμη μου. Διόλου τυχαίο ότι η μία είναι κωμική και η άλλη τραγική, ενώ και οι δύο εμπεριέχουν το αντίθετό τους. Ένα οικογενειακό δράμα κωμικής επιφάνειας, σπαρταράει από αξιοθαύμαστο θάρρος στην προσέγγιση του θανάτου, με γραφή που κρατάει σε ένταση τον αναγνώστη.

ΓΚΑΝΑ ΜΥΡΣΙΝΗ ( ποιήτρια, μεταφράστρια)

Η πρώτη καραντίνα, με την άνοιξη να πλησιάζει και το καλοκαίρι στη γωνία, δημιούργησε ένα κλίμα αισιόδοξης προσμονής, περισυλλογής και αναγνωστικής μανίας. Η δεύτερη με βρήκε κουρασμένη και με έλλειψη συγκέντρωσης, ωστόσο ακόμα κι έτσι υπήρξαν κάποια βιβλία που δεν μπορούσα ν’ αφήσω από τα χέρια μου. Το μυθιστόρημα «Αδελφικό», της Βάσιας Τζανακάρη (εκδόσεις Μεταίχμιο), επειδή είναι πραγματικά σύγχρονο, και μιλάει για τη γενιά που έζησε με πάθος και ένταση μια από τις λιγότερο «ηρωικές» δεκαετίες, αυτήν του ’90, τι σημαίνει να ανήκεις στους ανθρώπους που θεώρησαν ότι ο κόσμος άλλαξε τη μέρα που πέθανε ο Ντέιβιντ Μπόουι, τη ματαίωση που νιώθεις όταν ανακαλύπτεις την απάτη και την αναγκαιότητα της ενηλικίωσης. Τα ποιήματα του Άλντεν Νόουλαν, σε επιλογή και μετάφραση του Γιάννη Παλαβού, είναι έξυπνα, συγκινητικά, γεμάτα χιούμορ. Ειδικά τα ποιήματα ποιητικής που περιλαμβάνονται στο βιβλίο είναι τόσο άμεσα και πυκνά, που το καθένα λειτουργεί από μόνο του σαν μάθημα δημιουργικής γραφής. Στην πολύ προσεγμένη μετάφραση του Γιάννη Παλαβού φαίνεται καθαρά η αγάπη και ο σεβασμός για το έργο του Νόουλαν. «Χαίρομαι που είμαι εδώ» (εκδόσεις Loggia).Τέλος, η νέα ποιητική συλλογή της Μαρίας Λαϊνά, «Ό, τι έγινε» (εκδόσεις Πατάκης) που υπενθυμίζει πόσο σπουδαία ποιήτρια είναι, σε τι βαθμό κατέχει την τέχνη της πύκνωσης, και με τι αμείλικτο τρόπο σε σημαδεύει κατευθείαν στα βαθύτερα σημεία.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΚΟΛΤΣΟΣ (συγγραφέας αστυνομικών)

Patricia Highsmith, “Η κραυγή της κουκουβάγιας”, Μετάφραση Ανδρέας Αποστολίδης (ΑΓΡΑ). Το κείμενο ανάμεσα στις γραμμές, οι κρυμμένες παράλληλες ιστορίες, η “ανορθόδοξη” προσέγγιση της Highsmith, στη δικαιοσύνη και τον θάνατο. Αργό, στατικό, υποφωτισμένο, στους αντίποδες ενός λογοτεχνικού blockbuster. Οι λάτρεις του αστυνομικού ψυχογραφήματος, σπεύσατε, παρά την περί του αντιθέτου άποψη της Highsmith, ότι η “Κραυγή” ήταν ένα από τα πιο αδύναμα βιβλία της. Georges Simenon, “Το χιόνι ήταν βρώμικο”, Μετάφραση Αργυρώς Μακάρωφ (ΑΓΡΑ). Βυθισμένο στον, κατά Simenon, ζόφο, με στοιχεία της Καφκικής “Δίκης” (1925) και του “Ξένου” του Camus (1942), όπου, και αν το παράλογο δεν πρωταγωνιστεί εδώ, είναι το κλειστόφοβο και το απειλητικό, που εξαίρονται. Ένα roman dur, από αυτά που επέτρεψαν στον André Zide να χαρακτηρίσει τον Simenon, ως “έναν ιδιοφυή μυθιστοριογράφο, τον πιο αληθινά μυθιστοριογράφο που έχουμε στη λογοτεχνία μας, σήμερα”. Gilles Vincent, “Αυτή η χώρα που τη δολοφονούν”, Μετάφραση, Γιάννης Καυκιάς (angelus novus).Στη “Χώρα”, ο Vincent στοχεύει στην κοινωνική αναταραχή που προκαλούν τα ανεξέλεγκτα κύματα μεταναστών και την κοινωνική αντίσταση σε αυτά, όπως παραφράζεται με την άνοδο των εθνικιστικών κινημάτων. Κινούμενος στο μεταίχμιο των Manchette/Fajardie και Izzo/ Attia, ο Vincent είναι εξίσου “πολεμικός”, με τους πρώτους και κοινωνικά δεικτικός, με τους δεύτερους.

ΓΛΥΝΙΑΔΑΚΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ (ποιήτρια)

Διάβασα με μεγάλη χαρά και δίχως σταματημό το «Κορίτσι, Γυναίκα, Άλλο» της Μπερναρντίν Εβαρίστο (Gutenberg). Φώτισε τις μέρες και τα βράδια μου με το ανατρεπτικό, έξυπνο χιούμορ του και την επιμονή του να πιστεύει και ν’ αγκαλιάζει με τρυφερότητα έναν κόσμο πολύχρωμο, μακριά από δυαδικότητες και ασπρόμαυρες διχόνοιες. Οι ρυθμοί ανέβηκαν κατά πολύ στο εντυπωσιακό «Οι Αργοναύτες» της Μάγκι Νέλσον (Αντίποδες) που το καταβρόχθισα τώρα, μέσα στις γιορτές: μια οικογένεια σαν ελάχιστες άλλες: ένας πατέρας τρανς, μία μητέρα που παλεύει με τη μητρότητα και τις λέξεις, με την αγάπη της για τον σύντροφό της και για το μωρό της, με την ανάγκη να κατανοήσει και να σπάσει τα δεσμά όλων των κατηγοριών. Μία γραφή εντελώς ελεύθερη, που δε χαρίζεται σε κανέναν. Και τέλος, το βιβλίο που διαβάζω τώρα: «Γη της Επαγγελίας» του Μπαράκ Ομπάμα (Αθενς Bookstore). Μου λείπει ο Μπαράκ. Μου λείπει γιατί εκπροσωπούσε ―στο ανώτατο και πιο σημαντικό πολιτικό αξίωμα του πλανήτη― ακριβώς αυτά που περιγράφουν τα δύο προηγούμενα βιβλία: την κατανόηση, την αποδοχή, την ιδεατή του Αμερική: «We hold this truth to be self-evident: that all men are created equal.» Τρία απολαυστικά αναγνώσματα- αντίδοτα στον κυνισμό, αγγελιοφόροι της ελπίδας για έναν νέο, πιο ανθρώπινο κόσμο.

ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ (συγγραφέας)

“Ανάστροφα” του Ζορίς-Καρλ Ουισμάνς, μετάφραση Ρίτα Κολαϊτη, εκδόσεις Στερέωμα. Η μεγαλύτερη έκπληξη της χρονιάς. Ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1884 μεταφέρει τις νευρώσεις και τις εκκεντρικότητες ενός μοναδικού ήρωα, σε πολιτιστική και κοινωνική καραντίνα, ανατρέποντας τις συμβάσεις της ρεαλιστικής αφήγησης και αφήνοντας παρακαταθήκη για το μέλλον της λογοτεχνίας που δεν μπορεί να είναι εφησυχασμένη όταν έχει προσβληθεί από τέτοια κείμενα.

“Η αστυνομία της μνήμης” της Yôko Ogawa, Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Χίλντα Παπαδημητρίου. Άλλο ένα σκοτεινό, δυστοπικό αλλά και γοητευτικό μυθιστόρημα από μια συγγραφέα που δεν έπαψα να διαβάζω χρόνια τώρα. Έχει να κάνει με την απώλεια των πραγμάτων σε ένα νησί και την ανάγκη διαφύλαξης των λέξεων που τα χαρακτηρίζει και της μνήμης που τα συντηρεί κόντρα στον φόβο και στις ολοκληρωτικές συμπεριφορές. “Η επιστροφή του βαρόνου Βένκχαϊμ” του László Krasznahorkai, μετάφραση Μανουέλα Μπέρκι, εκδόσεις Πόλις, είναι η επιστροφή του ομώνυμου ήρωα από την Αργεντινή στην Ουγγαρία, στην γενέτειρά του και η κατάδυσή του σε έναν κόσμο ταραγμένο και παράλογο. Ο συγγραφέας ολοκληρώνει μια πολύ σημαντική τετραλογία και μέσα από μια απαιτητική αφήγηση κυριολεκτικά σε καθηλώνει. Σύγχρονη λογοτεχνία που συνομιλεί με την κεντροευρωπαϊκή παράδοση αλλά ταυτόχρονα καθίσταται και από μόνη της αρχετυπική.[.................]