Fred Boissonnas: «Εικόνες της Ελλάδας»
Τι είναι η φωτογραφία; Η αρχή μιας διαδικασίας, η οποία
κερδίζει την ανεξαρτησία της και προσπαθεί με τα μέσα που διαθέτει να
περιγράψει την πνευματική κατάσταση […] του διαχειριστή. (Fred Boissonnas, 1912)
Επιβλητική, μεγαλοπρεπής, σοβαρή, ιστορική, συναισθηματική, όμορφη,
σεμνή. Αυτή είναι η εντύπωση από τη θαυμάσια και πανάκριβη δίγλωσση
έκδοση του Ριζαρείου Ιδρύματος, BOISSONNAS – Εικόνες της Ελλάδας / Images of Greece.
Σποραδικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Boissonnas, που η τύχη της
Ελλάδας ήταν να γεννηθεί φιλέλληνας, είχαμε δει στο διαδίκτυο, αντίδωρο
της παρούσας έκδοσης.
φράσεις: γεννήθηκε το 1858 στη Γενεύη από τον ωρολογοποιό, σχεδιαστή,
φαρμακοποιό και φωτογράφο Henri-Antoine Boissonnas. Επέλεξε τη
φωτογραφία αντί για το πιάνο και την αρχιτεκτονική. Την ορειβασία αντί
για το σαλόνι. Τη δράση και τους αυθεντικούς ανθρώπους. Γνώρισε τους
μεγάλους φωτογράφους, γύρισε όλο τον κόσμο. Τράβηξε 150.000 φωτογραφίες,
7.000 στην Ελλάδα. Δούλεψε στο ατελιέ του πατέρα του, έγινε μέλος του
Φωτογραφικού Συλλόγου της Γενεύης, συνεργάστηκε με τον αδελφό του
Edmond-Victor, παντρεύτηκε και γέννησε εννέα παιδιά, ανάμεσά τους και
τον μετέπειτα διάδοχό του στην εταιρεία, Edmond-Édouard, και τον
Henri-Paul,που τον ακολούθησε ως βοηθός στη Θράκη και στη Μακεδονία.
Κέρδισε μετάλλια στην Παγκόσμια Έκθεση στο Παρίσι (1900), άνοιξε
στούντιο σε Παρίσι, Ρεμς, Λιόν, στην Αγία Πετρούπολη, ταξίδεψε στην
Ελλάδα πρώτη φορά το 1903 με τον Daniel Claude Bovy, στην Ιταλία με τον
ομηριστή Victor Berard για το βιβλίο Ακολουθώντας το πλοίο του Οδυσσέα
(1911-1913) και στην Τυνησία με τον Louis Bertrand. Με τον πρύτανη της
Σχολής Καλών Τεχνών Claude Bovy και τον Κάκκαλο κατέκτησε την κορυφή του
Όλυμπου (1913), απάτητη μέχρι τότε. Πήγε στην Αίγυπτο, στο Σινά και στη
Νουβία, μετακόμισε στο Παρίσι (1929), ταξίδεψε στο Άγιο Όρος (1930).
Πέθανε το 1946.
Για το «φαινόμενο Fred Boissonnas» καταθέτει επαινετικό κείμενο εκ
μέρους του Πολυμελούς Συμβουλίου του Ιδρύματος ο καθηγητής Χρήστος Β.
Μασσαλάς, εξαίροντας τις καλλονές της πατρίδας μας αλλά και την
ελληνολατρία του φιλέλληνα φωτογράφου, ο οποίος πρόβαλε το φυσικό τοπίο
και τις ελληνικές θέσεις στο Συνέδριο της Ειρήνης το 1919, εξέθετε τους
οραματισμούς του στις διαλέξεις του και τις απόψεις τους για την
προστασία του περιβάλλοντος.
O πολυτελής αυτός τόμος, που πραγματώθηκε επί προεδρίας του καθηγητή
Χριστόφορου Χαραλαμπάκη, προλογίζεται από το Πολυμελές Συμβούλιο και
αποτελεί προέκταση της μεγάλης έκθεσης για το έργο του Boissonnas στο
σπίτι των εθνικών ευεργετών αδελφών Ριζάρη, στο Μονοδένδρι της Ηπείρου. Η
χρηματοδότηση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», του Ομίλου Λάτση και του
Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας υπήρξε καθοριστική.
Στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του ο Boissonnas τιθασεύει με δωρική
απλότητα «το χρώμα και τις οσμές της φύσης, τα παιχνιδίσματα του φωτός,
τα ξεσπάσματα της φωνής διάχυτα σε μία ατμόσφαιρα λυρικής αταξίας […] με
δωρική απλότητα κι ελληνική συμμετρία, αναδεικνύοντας παράλληλα το
φως…». Ο καθηγητής του κολεγίου της Γενεύης, Gad Borel, σχολιάζει την
αγάπη του καλλιτέχνη για την Ελλάδα, η οποία εκκινεί από τον Εϋνάρδο,
τραπεζίτη, φιλέλληνα και φίλο του Καποδίστρια, που είχε φωτογραφηθεί στο
ατελιέ του πατέρα Boissonnas. Μέσα σε αυτό το φιλελληνικό κλίμα
μεγάλωσε και ο μικρός Fred.
Ο Armand Brulhart, καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Λωζάνης, αναφέρεται
στο ιστορικό της φωτογραφίας, στην αγάπη του καλλιτέχνη για την Ελλάδα,
στα ταξίδια του και στα βιβλία του La Grèce par les monts et par vaux, με πρόλογο του Claude Bovy, έκδοση που βραβεύτηκε από τη Γαλλική Ακαδημία και εξαντλήθηκε αμέσως, και Des Cyclades en Crète au gré du vent. Ο εκδοτικός οίκος Boissonnas εξέδωσε από το 1910 έως το 1920 δέκα βιβλία για την Ελλάδα.
Πρώτη εμβληματική φωτογραφία, ο ίδιος ο Boissonnas με το συνοφρυωμένο
μέτωπο και το βλέμμα του στον στόχο, από όπου τον κοιτάζουμε και μας
κοιτάζει, το άγριο περιποιημένο μαλλί του, το απαστράπτον κολάρο και η
μανσέτα, το αυστηρό σκούρο σακάκι και η βέρα στο δάχτυλο, με τον κρόταφο
στηριγμένο στη μηχανή του· η μηχανή πάνω σε ένα αρχαίο μάρμαρο· στο
μάρμαρο ένα τραπεζομάντιλο λαϊκής τέχνης. Ένας «διαχρονικός» άρχοντας!
Δεύτερη φωτογραφία, ένα τρίπτυχο (1903). Η Ακρόπολη ψηλά, τα φτωχά
σπίτια χαμηλά και σε πρώτο επίπεδο τα πρόβατα με τον τσοπάνο τους. Το
σχόλιο του Claude Bovy: «Το σχέδιό μας ήταν όχι μόνο να ασχοληθούμε με
τη λαμπρότητα των αρχαίων μνημείων, αλλά να ξαναζωντανέψουμε τα τοπία
που τα περιβάλλουν, τους ανθρώπους που είναι οι καθημερινοί μάρτυρές
τους».
Ένα θαυμάσιο έργο τέχνης, λαμπρό στοιχείο ομορφιάς, περασμένης ζωής και ολοζώντανης μνήμης, δοσμένο ασπρόμαυρο με φως και σκιά.Ακολουθούν ο Παρθενώνας μετά τη βροχή, με τους απαστράπτοντες κίονες
κάτω από τον σκούρο ουρανό και πάνω στη βρεγμένη επιφάνεια, η οδός Ερμού
με την Καπνικαρέα στο βάθος, η οδός Αθηνάς και το κάρο, η Ακρόπολη
ιδωμένη από το Θησείο, η Πλάκα και οι καραγωγείς, ο ηλικιωμένος που
παίρνει τον καφέ του στο παραδοσιακό στρογγυλό τραπεζάκι, το Ζάππειο και
η Κηφισιά αντικριστά με τα μεγάλα πολύκλωνα δέντρα τους και τη σκιά
τους, επαρχιακές πόλεις σε ώρα κίνησης:
Ξανθές ελιές που στεφανώνετε τις ακτές της Ραμνούντας και της
Ερυθραίας, άγρια περάσματα του Ταϋγέτου, μοσχομυρισμένοι κήποι της
Καλαμάτας, κοιλάδα των Τεμπών, λίμνη των Ιωαννίνων, πηγάδια του
Γαστουρίου… Γοητευτικοί πίνακες, ονόματα που ηχείτε σαν χάδι στο αυτί
μου… (Fred Boissonnas, 1930)
Υπαίθρια κρεοπωλεία, φουστανελοφόροι στην Ανδρίτσαινα, νεαροί άνδρες
και παιδιά στο Ζαγόρι και στην Παραμυθιά, γενειοφόροι σαν να έχουν βγει
από τον μύθο και τα ποιήματα, βρύσες, πηγάδια στην Έδεσσα, εσωτερικές
αυλές στην Κρήτη –σκάλα με κρηπίδωμα αρχαίου κίονα κάτω από κάθε σκαλί,
γούρνα-σαρκοφάγος, μετόπες, κιονόκρανα, όλα ενσωματωμένα στην καθημερινή
χρήση–, κινητή γέφυρα στη Σπιναλόγκα, γεφύρια της Θεσπρωτίας, το Γεφύρι
της Άρτας.
Το καραβάνι μας πορεύεται στους κυματιστούς δρόμους… Τα μουλάρια
μας χτυπούν τις φτέρνες τους μέσα στα τρεχούμενα νερά ορμητικών πηγών. (Fred Boissonnas, 1930)
Βάρκες στον Αλφειό, πλύστρες στη λίμνη, Κερκυραίες στην εξοχή,
βρακοφόροι στην Ίο, στον τάφο του Ομήρου (;), βαρκάκι με τριγωνικό πανί
(«λατίνι» το λέει ο Γκάτσος), Αργοστόλι, Εύβοια, Χαλκίδα, Πάργα, λιμάνι
του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, ιστιοφόρα, πανιά, ξάρτια, άνδρες,
γυναίκες, παιδιά με τον μόχθο και τη δυσκολία της ζωής ζωγραφισμένη στο
πρόσωπο.
Αυτός ο λαός… ο ψαράς της Αίγινας, ο γεωργός της Αργολίδας, ο
βοσκός του Χελμού ή του Παρνασσού, έχει τόσο σπινθηροβόλο πνεύμα, τόση
καλοσύνη, τόσο πάθος για την ελευθερία, μια τέτοια λατρεία για το
παρελθόν του, μια τέτοια προσήλωση στις αρχαίες συνήθειες… (Fred Boissonnas, 1910)
Τέλος, φωτογραφία από το Ζεμενό Κορινθίας, όπου ο Fred και ο Daniel
τσουγκρίζουν τα ποτήρια με τους οδηγούς των ζώων τους. Αυτούς, άραγε,
είχε υπ’ όψιν του ο Οδυσσέας Ελύτης, όταν έγραφε:
Στο χώμα το στρωμένο με τ’ αμπελομάντιλα,
κνίσες, τσουγκρίσματα
και Χριστός Ανέστημε τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.
Ένα θαυμάσιο έργο τέχνης, λαμπρό στοιχείο ομορφιάς, περασμένης ζωής και ολοζώντανης μνήμης, δοσμένο ασπρόμαυρο με φως και σκιά.
Εικόνες της Ελλάδας / Images of Greece (δίγλωσση έκδοση)
Fred Boissonnas
μετάφραση: Ιάσων Δήμου
Ριζάρειον Ίδρυμα
182 σελ.
ISBN 978-960-8530-26-3
Τιμή €65,00
*********************
Φρεντερίκ Μπουασονά - Βικιπαίδεια
ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ MOMUS - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΑΡΧΕΙΟ FRED BOISSONNAS (1858 – 1946)
Το Μ.Φ.Θ. είναι θεματοφύλακας του ελληνικού τμήματος του αρχείου των αδερφών Boissonnas.
Στο αρχείο περιλαμβάνονται περίπου 13.000 αντικείμενα (φωτογραφικά
αντικείμενα, εκτυπώσεις, γυάλινες πλάκες, αρνητικά, contact / βιβλία,
ημερολόγια, αλληλογραφία) της περιόδου 1903-1935.
Βάσει σύμβασης παρακαταθήκης μεταξύ του ΟΠΕΠ και του Μ.Φ.Θ., το
αρχείο του Fred Boissonnas φυλάσσεται σε χώρο ειδικά διαμορφωμένων
συνθηκών (ψυχρός θάλαμος διατήρησης φωτογραφικού υλικού) στο εσωτερικό
του Μουσείου. Μέρος του έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις φωτογραφίας στην
Ελλάδα και το εξωτερικό σε συνεργασία με άλλους φορείς, κυρίως με
μοντέρνες αναπαραγωγές.
Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ Β’ 1976/19-6-2012), το
ελληνικό τμήμα του φωτογραφικού αρχείου μελών της οικογένειας
Boissonnas, το οποίο φυλάσσεται στο Μ.Φ.Θ., χαρακτηρίσθηκε ως κινητό
μνημείο.
Ο Fred Boissonnas γεννήθηκε στη Γενεύη. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για
τη φωτογραφική τεχνική του αλλά και την εκτεταμένη φωτογράφιση του
ελληνικού χώρου επί τριάντα περίπου έτη, μαζί με τον συνοδοιπόρο του
Daniel Baud-Bovy, πρύτανη της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης. Το έργο
του, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα θεωρείται εν γένει πρωτοποριακό, αλλά και
καθοριστικό για την εξέλιξη της ελληνικής φωτογραφίας κατά τον 20ό
αιώνα.
Είσοδος στην Ψηφιακή Συλλογή
Στο αρχείο περιλαμβάνονται περίπου 13.000 αντικείμενα (φωτογραφικά
αντικείμενα, εκτυπώσεις, γυάλινες πλάκες, αρνητικά, contact / βιβλία,
ημερολόγια, αλληλογραφία) της περιόδου 1903-1935.
Βάσει σύμβασης παρακαταθήκης μεταξύ του ΟΠΕΠ και του Μ.Φ.Θ., το
αρχείο του Fred Boissonnas φυλάσσεται σε χώρο ειδικά διαμορφωμένων
συνθηκών (ψυχρός θάλαμος διατήρησης φωτογραφικού υλικού) στο εσωτερικό
του Μουσείου. Μέρος του έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις φωτογραφίας στην
Ελλάδα και το εξωτερικό σε συνεργασία με άλλους φορείς, κυρίως με
μοντέρνες αναπαραγωγές.
Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ Β’ 1976/19-6-2012), το
ελληνικό τμήμα του φωτογραφικού αρχείου μελών της οικογένειας
Boissonnas, το οποίο φυλάσσεται στο Μ.Φ.Θ., χαρακτηρίσθηκε ως κινητό
μνημείο.
Ο Fred Boissonnas γεννήθηκε στη Γενεύη. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για
τη φωτογραφική τεχνική του αλλά και την εκτεταμένη φωτογράφιση του
ελληνικού χώρου επί τριάντα περίπου έτη, μαζί με τον συνοδοιπόρο του
Daniel Baud-Bovy, πρύτανη της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης. Το έργο
του, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα θεωρείται εν γένει πρωτοποριακό, αλλά και
καθοριστικό για την εξέλιξη της ελληνικής φωτογραφίας κατά τον 20ό
αιώνα.
Είσοδος στην Ψηφιακή Συλλογή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου