Βόρεια Μακεδονία / Οι πολίτες θεωρούν πως η εθνική τους ταυτότητα δεν έχει σχέση με την αρχαιότητα!
Έρευνα του Ινστιτούτο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών των Σκοπίων (ISSHS) καταρρίπτει την εθνικολαϊκιστική προπαγάνδα σε Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία.
Τον περασμένο Ιούνιο, δύο χρόνια μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, το ISSHS δημοσίευσε έρευνα με τη μορφή του focus group, όπου συμμετείχαν 40 πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας. Σε αυτό το σύνολο συμμετείχαν πολίτες όλων των οικονομικών και κοινωνικών στρωμάτων, αλλά και όλων των μειονοτικών ομάδων.
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στην Ελλάδα από το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς σε μετάφραση και επιμέλεια της Δανάης Κολτσίδα.
Σκοπός της έρευνας ήταν να εξετασθεί η επίδραση του Προγράμματος «Σκόπια 2014», του πολιτισμικού και ιστορικού σχεδίου της κυβέρνηση Γκρούεφσκι που στόχευσε στην επαναβεβαίωση της εθνικής ταυτότητας που θεωρείτο ότι δεχόταν επίθεση μέσω της στέρησης της (τότε ονομαζόμενης) «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» από το δικαίωμα χρήσης του ονόματος «Μακεδονία».
Το πρόγραμμα Σκόπια 2014
Από το ξεκίνημά του στην αρχή του 2010 ως τον Απρίλιο του 2013, ως μέρος του Προγράμματος Σκόπια 2014, ανεγέρθηκε ένας συνολικός αριθμός 35 αντικειμένων σε κυρίως νεοκλασικιστικό στυλ και κάποια προσέγγιση του μπαρόκ (κτήρια, αγάλματα και μνημεία) μετά από απόφαση και με κονδύλια του Υπουργείου Πολιτισμού της χώρας. Αρκετά από τα πλέον μνημειώδη αγάλματα (περιλαμβανομένου του «Πολεμιστή σε Άλογο» που αναπαριστά τον Μεγάλο Αλέξανδρο) κατασκευάστηκαν με πρωτοβουλία του Δήμου του Κέντρου (με κονδύλια που δόθηκαν από την κυβέρνηση), ενώ η κυβέρνηση ήταν ο επενδυτής για τα νέα μνημειώδους χαρακτήρα κτήρια του Υπουργείου Εξωτερικών, του Συνταγματικού Δικαστηρίου, την μπαρόκ πρόσοψη του κτηρίου της κυβέρνησης και μερικά ακόμα.
Αυτοί οι αριθμοί παρουσιάστηκαν σε συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε στις 22 Απριλίου 2013 από την Υπουργό Πολιτισμού, κ. Elizabeta Kanceska Milevska, η οποία ενημέρωσε ότι συνολικά 207.872.492 ευρώ είχαν ως τότε ξοδευτεί για το Πρόγραμμα.
Η αποκαλυπτική έρευνα
Οι ερευνητές Katerina Kolozova, Kalina Lechevska, Viktorija Borovska, Ana Blazeva του ISSHS συνέταξαν την έρευνα για το πώς προσλαμβάνουν οι πολίτες το Πρόγραμμα, ενώ εξέτασαν και το πώς επέδρασε στην αντίληψη των πολιτών της Βόρειας Μακεδονίας για την εθνική τους ταυτότητα.
Τα αποτελέσματα παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, αν αναλογιστεί κανείς το ότι από τις απαντήσεις που δόθηκαν το «Πρόγραμμα Σκόπια 2014» απέτυχε παταγωδώς.
Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζουν τα εξής:
Σε ό,τι αφορά την ιστορική περίοδο που καθορίζει τη μακεδονική ταυτότητα, όλοι οι ερωτώμενοι ξεχώρισαν τις ακόλουθες περιόδους ως τις πιο σημαντικές: την περίοδο του «komiti», δηλαδή την εποχή του αντάρτικου αγώνα για ένα ανεξάρτητο κράτος, που υποστηρίχθηκε από την οργάνωση IMRO/TMORO την περίοδο του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, την περίοδο που αποκαλείται και διαφωτισμός [enlightenment] (την εθνική αφύπνιση στο επίπεδο της διανόησης, που προηγείται ή συμπίπτει με την περίοδο του «komiti»), και, τέλος, τους αντάρτες (τους πολεμιστές υπέρ ενός αναγνωρισμένου κράτους ως τμήματος της Γιουγκοσλαβίας, που υποστήριζε το γιουγκοσλαβικό Κομμουνιστικό Κόμμα).
Οι απαντήσεις τους συγκεκριμένα ήταν οι εξής:
Το εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι πως οι ερωτώμενοι εξέφρασαν αισθήματα είτε αντίθεσης είτε αδιαφορίας για την περίοδο της αρχαιότητας. Τα συναισθήματα αδιαφορίας ήταν επίσης παρόντα και μεταξύ εκείνων που δεν έχουν τίποτα εναντίον ή που υποστηρίζουν την κατασκευή του αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων.
Στην ερώτηση ποια ιστορική περίοδο θεωρείτε την πιο καθοριστική για την εθνική ταυτότητα, οι απαντήσεις ήταν οι ακόλουθες:
Αναφορικά με την πιο σημαντική ιστορική μορφή, σύμφωνα με τους ερωτώμενους, είναι ο Goce Delchev (επαναστάτης του IMRO στην αλλαγή του 20ου αιώνα).
Ο Nikola Karev, επαναστάτης του IMRO, ο Krale Marko (μεσαιωνικός μυθικός χαρακτήρας) και ο Μέγας Αλέξανδρος αναφέρθηκαν μόνο από έναν ερωτώμενο έκαστος.
Οι χαρακτήρες της προφορικής λογοτεχνικής κληρονομιάς που σημαδεύουν την μακεδονική νοοτροπία [mentality] είναι ο Itar Pejo (ένας μυθικός απατεώνας της οθωμανικής περιόδου, χαρακτήρας που εμφανίζεται στην παράδοση και άλλων γειτονικών σλαβικών εθνών, όπως η Βουλγαρία και η Σερβία) και ο Krale Marko (επίσης μυθικός χαρακτήρας, παρών στην ηρωική επική ποίηση, κοινός με άλλες σλαβικές εθνικές παραδόσεις της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης).
Σε ό,τι αφορά στα μνημεία καθεαυτά και στα αρχιτεκτονικά projects, μια μεγάλη πλειοψηφία φάνηκε πως δεν τα εγκρίνει (67%), ενώ ένα ορισμένο ποσοστό εγκρίνει με επιφύλαξη (16%) σε σχέση με την υπερβολή ως προς τον αριθμό, το στυλ, το οικονομικό κόστος και, τελικά, την πολιτισμική οικειότητα [προς αυτά] και, το πιο σημαντικό, την περιθωριοποίηση των πιο σημαντικών ιστορικών περιόδων και προσώπων προς όφελος της αρχαιότητας.
*ολόκληρη η έρευνα βρίσκεται δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου