Πέτρος Μάρκαρης / Είναι απαραίτητη η πολιτικοποίηση των πολιτών
Η φτώχεια είναι προϊόν εγκλήματος που προέρχεται ουσιαστικά από την αδίστακτη προσπάθεια συσσώρευσης πλούτου, η οποία όμως αποκλείει την κατανομή του
«Παλιά θεωρούσαμε ότι ο φόνος ήταν μέσο για την
αύξηση της δύναμης και της κυριαρχίας. Σήμερα αυτή η δύναμη και η
κυριαρχία έχουν μετατοπιστεί από τα όπλα στο χρήμα» λέει ο Πέτρος
Μάρκαρης με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο φόνος είναι χρήμα»
(εκδ. Κείμενα). 
Έτσι, ο περίφημος αστυνόμος Κώστας Χαρίτος, στην Αθήνα
του 2019 αυτή τη φορά, καλείται να εξιχνιάσει τους φόνους ξένων
επενδυτών που έχουν αναστατώσει το πολιτικό σύστημα. Επειδή ο φόνος για
τον Μάρκαρη είναι πάντα η αφορμή προκειμένου να σχολιάσει τα σημεία και
τα τέρατα των καιρών μας, στο τελευταίο του βιβλίο τον πρώτο λόγο δεν
τον έχει μόνο ο γνωστός αστυνόμος του, αλλά και ο παλιός αριστερός
Λάμπρος Ζήσης και το «κίνημα των φτωχών» που εμφανίζεται δυναμικά.
«Είναι ουσιαστικά η εικόνα των φτωχών που θα αντιμετωπίζουμε στο εξής
λόγω της πανδημίας» διευκρινίζει ο συγγραφέας και φροντίζει να μας
θυμίσει ότι «η φτώχεια είναι προϊόν εγκλήματος».
Ανατόμος της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, «ένας από τους δέκα καλύτερους σύγχρονους αστυνομικούς συγγραφείς της Ευρώπης» σύμφωνα με τη διεθνή κριτική, ο Πέτρος Μάρκαρης θέτει για ακόμα μια φορά τους αναγνώστες του ενώπιος ενωπίω με την εποχή τους και τα μεγάλα ζητήματά της. Και γι’ αυτά καταθέτει σήμερα τις σκέψεις του.
* «Ο φόνος είναι χρήμα» ο τίτλος του βιβλίου, Η φτώχεια είναι έγκλημα;
Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα ο κόσμος δυστυχώς, η σχέση με το χρήμα έχει έρθει πολύ πιο κοντά κι αυτό δεν το λέω μόνο από την άποψη του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά κυρίως από την άποψη ότι τα κέρδη, αυτό που ονομάζουμε συσσώρευση πλούτου, δεν έχει πλέον κανέναν ενδοιασμό να χρησιμοποιήσει τον φόνο με την ευρύτερη έννοια ως μέσο πλουτισμού. Παλιά θεωρούσαμε ότι ο φόνος ήταν μέσο για την αύξηση της δύναμης και της κυριαρχίας. Σήμερα αυτή η δύναμη και η κυριαρχία έχουν μετατοπιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα όπλα στο χρήμα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτή η πρακτική του αδίστακτου χρήματος που κυριαρχεί σήμερα στον κόσμο είναι ουσιαστικά ένας μοχλός αύξησης της φτώχειας και της αδικίας. Υπό αυτή την έννοια η φτώχεια είναι προϊόν εγκλήματος που προέρχεται ουσιαστικά από την αδίστακτη προσπάθεια συσσώρευσης πλούτου, η οποία όμως αποκλείει την κατανομή του πλούτου.
* Γι’ αυτό εμπλέκεται ο Χαρίτος με τους επενδυτές;
Εμπλέκεται γιατί τα τελευταία χρόνια εκνευρίζομαι πολύ μ’ αυτόν τον «καθαγιασμό» των επενδύσεων. Και ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι οι επενδύσεις μπορεί να είναι κάτι πολύ χρήσιμο για μια χώρα, αλλά δεν είναι η πανάκεια που λύνει όλα τα προβλήματά της. Από την άλλη, για μένα προσωπικά, μια επένδυση η οποία δεν είναι αναγκασμένη να λάβει υπόψη μια έστω και στοιχειώδη κατανομή του πλούτου είναι μια επένδυση που ωφελεί τους ελάχιστους, δηλαδή τους επενδυτές και κανέναν άλλον.
* Γι’ αυτό νιώσατε την ανάγκη να ξαναφέρετε στο προσκήνιο τον φίλο του Χαρίτου, τον παλιό αριστερό Λάμπρο Ζήση;
Ο Λάμπρος Ζήσης είναι αυτό που είπατε, ο παλιός αριστερός, και στον παλιό αριστερό η κινητοποίηση των αδικημένων είναι έννοια υπαρξιακή. Όταν λοιπόν λέει ο Ζήσης ότι «η Αριστερά αυτοκτόνησε και κάνουμε την κηδεία της», εννοεί ακριβώς ότι η Αριστερά έχασε τη δύναμη να κινητοποιεί τις μάζες, αυτό που στην εποχή του Ζήση ήταν το αυτονόητο.
* Μπορεί να επανέλθει αυτή η συνθήκη;
Θα ήταν ευχής έργο να επανέλθει. Αλλά για να επανέλθει η συνθήκη, είναι απαραίτητη η πολιτικοποίηση των πολιτών, δηλαδή η όξυνση και η ενίσχυση της πολιτικής συνείδησης του κάθε πολίτη. Κι αυτό δεν είναι πρόβλημα ελληνικό, είναι πρόβλημα ευρωπαϊκό, για να μην πω παγκόσμιο.
* Αναρωτιέμαι αν η συνθήκη της πανδημίας ευνοεί αυτή την πολιτικοποίηση…
Εδώ ακριβώς υπάρχει ένα αρνητικό παράδειγμα. Ο κόσμος κινητοποιείται για την άρνηση της πανδημίας και αρνείται να κινητοποιηθεί για τις συνέπειες της αντιμετώπισής της και κυρίως για τις οικονομικές συνέπειες που έχει η πανδημία στα αδύναμα κοινωνικά στρώματα.
* Ο αστυνόμος Χαρίτος μπορεί να αναπνεύσει στην Αθήνα του 2020 με την πανδημία και μια ορατή οικονομική κρίση;
Ξεκίνησα να γράφω το μυθιστόρημα πολύ πριν την πανδημία, με στόχο ουσιαστικά το θέμα των επενδύσεων. Έτυχε όμως να ολοκληρώσω το βιβλίο μέσα στην πανδημία, στη διάρκεια της καραντίνας, κι όταν το ξαναδιάβασα, διαπίστωσα με μεγάλη μου έκπληξη ότι ουσιαστικά οι φτωχοί που περιγράφω στο μυθιστόρημα θα είναι και τα οικονομικά θύματα της πανδημίας. Κι αυτό δεν το λέω μόνο για τους μετανάστες, αλλά επειδή οικονομικά θύματα της πανδημίας θα είναι και τα μεσαία στρώματα. Οι φτωχοί λοιπόν στο μυθιστόρημα αυτό, την ιστορία των οποίων αφηγείται ο Ζήσης και όχι ο Χαρίτος, είναι ουσιαστικά η εικόνα των φτωχών που θα αντιμετωπίζουμε στο εξής λόγω της πανδημίας. Πέραν αυτού, θα αντιμετωπίσουμε, δυστυχώς, στον αντίποδα έναν περιορισμένο αριθμό ανθρώπων που θα πλουτίζουν από την πανδημία. Σ’ αυτή τη συνθήκη που ξεδιπλώνεται μπροστά μας μπορεί ο Χαρίτος, όπως και ο γαμπρός του ο Φάνης, που είναι γιατρός στο ΕΣΥ, να έχουν μια μίνιμουμ ασφάλεια. Το πρόβλημα είναι με την κόρη του, η οποία είναι δικηγόρος και ο Χαρίτος δεν μπορεί να ξέρει αν το δικηγορικό της γραφείο θα επιβιώσει, πράγμα το οποίο τον ανησυχεί πολύ.
* Μέσα από τα βιβλία σας ανατέμνετε την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής μας. Εξακολουθεί το αστυνομικό μυθιστόρημα στις μέρες μας να παίζει τον ρόλο του κοινωνικού μυθιστορήματος του 19ου αιώνα;
Σήμερα περισσότερο κι από άλλες περιόδους το αστυνομικό μυθιστόρημα αποτυπώνει περισσότερο από κάθε άλλο την κοινωνική πραγματικότητα, τα κοινωνικά προβλήματα και την κοινωνική αδικία που κυριαρχεί στην εποχή μας. Πιστεύω ότι η σημερινή κοινωνικοπολιτική και οικονομική πραγματικότητα στον κόσμο απαιτεί περισσότερο από άλλες προηγούμενες περιόδους το αστυνομικό μυθιστόρημα για να γίνει καλύτερα κατανοητή κι αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι χρήμα και έγκλημα έχουν έρθει τόσο κοντά όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας.
* Διακρίνετε εκπροσώπους του είδους που ακολουθούν άξια αυτή την παράδοση των τελευταίων χρόνων;
Βεβαίως τον τελευταίο καιρό μέχρι και πρόσφατα, με τον θάνατο του Καμιλέρι, χάσαμε μια σειρά από συγγραφείς που εξέφραζαν αυτήν την τάση. Υπάρχουν όμως από την άλλη μεριά συγγραφείς οι οποίοι την ακολουθούν και την αναπτύσσουν και στην Ευρώπη, και στη Λατινική Αμερική, όπως ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ και ο Έλμερ Μεντόζα στο Μεξικό, ο Ραμόν Ντίαζ Ετέροβιτς στη Χιλή ή ο Άρμεντ Νταλ στη Σουηδία και ο Αρναλντούρ Ίτρινγκαρσον στην Ισλανδία.
* Θεωρείτε πως έχει γίνει μόδα το αστυνομικό μυθιστόρημα;
Θεωρώ πως αυτή τη στιγμή έχει παγκοσμίως μια τεράστια ανταπόκριση και, όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, δίπλα στα σπουδαία μυθιστορήματα που ξεχωρίζουν, υπάρχει και μια παραγωγή ευτέλειας. Αλλά αυτό συνέβαινε πάντα, δεν είναι κάτι καινούργιο.
* Ένας διεθνούς φήμης συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων τι σκέφτεται όταν θεσμοθετείται το έγκλημα, όπως παρακολουθούμε στις ΗΠΑ;
Αστυνομικός συγγραφέας ο οποίος δεν συνεχίζει στη διάρκεια της καριέρας του να τρομάζει με το έγκλημα και να θεωρεί πως το έγκλημα βρίσκεται μέσα στη ζωή έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα ως συγγραφέας. Κατ’ αρχάς να ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα: οι φόνοι των μαύρων στην Αμερική δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, διαφορετικά δεν θα υπήρχε ένας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Το μεγάλο πρόβλημα για μένα βρίσκεται ακριβώς σ’ αυτό το σημείο, ότι δηλαδή αυτό το φαινόμενο, παρά τον Λούθερ Κινγκ, δεν κινητοποίησε την αμερικανική κοινωνία, και όχι μόνο τους μαύρους αλλά και τους λευκούς. Επιπλέον, ακριβώς επειδή δεν τους κινητοποίησε ποτέ, σήμερα, με έναν Πρόεδρο που είναι αναφανδόν υπέρ της λευκής κυριαρχίας στην Αμερική, τροφοδοτεί ουσιαστικά την απαλλαγή από κάθε ενοχή και αναστολή απέναντι σε κάθε έγκλημα κατά των μαύρων.
* Ως Κωνσταντινουπολίτης ανησυχείτε με τα ελληνοτουρκικά;
Το επίπεδο της ανησυχίας μου είναι το ατύχημα. Εκεί εστιάζεται ο φόβος μου. Από την άλλη πλευρά, είναι εξαιρετικά ανησυχητικό όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλη τη Μεσόγειο η νέα τροπή επιθετικότητας συνυφασμένη με όνειρα επεκτατισμού που εκφράζεται από τη σημερινή ηγεσία της Τουρκίας. Όταν λοιπόν ακούω ότι όλο αυτό είναι μια κατασκευή στο μυαλό του Ερντογάν, εκείνο το οποίο βλέπω είναι ότι αυτό το όνειρο στο μυαλό δεν αποκλείει καθόλου τις έντονα επιθετικές κινήσεις που κάνει στη Μεσόγειο. Αντίθετα, τις ενισχύει. Θεωρώ λοιπόν πως κάποιες χώρες, ιδιαίτερα της Μεσογείου, καλά θα κάνουν να βάλουν σε πρώτο πλάνο τον κίνδυνο που πηγάζει από αυτήν όλη την κατασκευή και σε δεύτερο πλάνο τα όποια οικονομικά συμφέροντα και να πουν ότι προέχει να εξαλειφθεί ο κίνδυνος και μετά έρχεται η σειρά των οικονομικών.
* Τι σας τρομάζει ιδιαίτερα αυτή την περίοδο;
Δεν μπορώ να σας μιλήσω για τους ομαλούς φόβους μου αυτήν την περίοδο της παγκόσμιας ανωμαλίας, όταν η κάθε έννοια μιας κανονικής ζωής κατεδαφίζεται για απροσδιόριστο χρόνο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου