Στο ΣτΕ το Μετρό Θεσσαλονίκης για να αποκατασταθεί η νομιμότητα

 

Γιάννης Μυλόπουλος

tvxs.gr 

 

11-14 λεπτά

---

Ο αρχαιολογικός νόμος 3028/2002 στο άρθρο 42 προβλέπει ρητά ότι: «Η μετακίνηση μνημείου λόγω τεχνικού έργου εξετάζεται μόνο όταν μετά από σχετικό επιστημονικό έλεγχο αποκλείεται κάθε δυνατότητα διατήρησής του στο περιβάλλον του».
Η κυβέρνηση της ΝΔ αμέσως μετά τις εκλογές του 2019, αλλάζοντας με πολιτική απόφαση τον σχεδιασμό του έργου του Μετρό της Θεσσαλονίκης, το οποίο προχωρούσε μέχρι τότε με μια τεχνική λύση που επέτρεπε την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου με το σημαντικό αρχαιολογικό συγκρότημα που βρέθηκε εκεί να παραμένει αμετακίνητο στη θέση του, παραβίασε τη νομιμότητα με τρόπο ωμό.
Κι αυτό γιατί ενώ υπήρχε τεχνική λύση που επέτρεπε την παραμονή των αρχαίων στη θέση τους, η οποία μάλιστα εφαρμόζονταν ήδη στη Βενιζέλου, με μια ακατανόητη πολιτική απόφαση άλλαξαν τον σχεδιασμό και σταμάτησαν το έργο. Κι αυτό, προκειμένου να εφαρμοστεί μια άλλη λύση που απαιτούσε την απόσπαση και την απομάκρυνση του σημαντικού Βυζαντινού αρχαιολογικού συμπλέγματος της Μέσης Οδού που ανέπαφο αποκαλύφθηκε κατά την ανασκαφή στο σταθμό.

Έτσι, ενώ από το 2017 ακόμη είχε βρεθεί, είχε εγκριθεί, είχε μελετηθεί και είχε αρχίσει να υλοποιείται στη Βενιζέλου μια καινοτόμος τεχνική λύση που επέτρεπε την κατασκευή του σταθμού με τα αρχαία να παραμένουν αμετακίνητα στη θέση τους, όπως ακριβώς ο νόμος προβλέπει, η κυβέρνηση χωρίς καμία τεχνική τεκμηρίωση, χωρίς μελέτη σκοπιμότητας και χρησιμοποιώντας σειρά από ψευδή και προσχηματικά επιχειρήματα, τη σταμάτησε. Για να επιβάλει μια άλλη λύση, η οποία προϋποθέτει την απόσπαση και μεταφορά των αρχαιοτήτων αλλού, για όσο διάστημα θα διαρκεί η κατασκευή του σταθμού, με κίνδυνο για την ακεραιότητα του αρχαιολογικού συμπλέγματος, όπως όλοι οι αρχαιολόγοι συμφωνούν.
 Ψέματα και προσχηματικά επιχειρήματα

Μεταξύ των ψευδών και προσχηματικών επιχειρημάτων που υποστήριξαν για να αλλάξουν τον σχεδιασμό, ήταν ότι δήθεν δεν υπήρχε άλλη τεχνική λύση. Όταν όμως αποδείχθηκε ότι άλλη λύση υπήρχε και μάλιστα εφαρμόζονταν ήδη, υποστήριξαν ότι δήθεν δεν υπήρχε μελέτη για τη λύση αυτή. Και όταν στη συνέχεια η μελέτη δημοσιεύτηκε σε πρωτοσέλιδο εφημερίδας, είπαν ότι υπήρχε μεν μελέτη, αλλά τάχα δεν είχε υπογραφές. Και αργότερα, όταν εμφανίστηκαν στον τύπο και οι υπογραφές και οι εγκρίσεις των μελετών, υποστήριξαν ότι η λύση που επέτρεπε στα αρχαία να παραμείνουν στη θέση τους δήθεν δεν προέβλεπε εξόδους κινδύνου για το σταθμό ή ότι τάχα δεν διασφάλιζε την πυροπροστασία του. Και όταν και η μελέτη της πυροπροστασίας και οι έξοδοι κινδύνου εμφανίστηκαν, διαψεύδοντας για πολλοστή φορά την επιχειρηματολογία της κυβέρνησης, υποστήριξαν ότι δήθεν αυτή λύση της απόσπασης των αρχαιοτήτων ήταν φτηνότερη και πιο σύντομη.
Ουδέν ψευδέστερο. Γιατί με τον τρόπο αυτόν, υποστήριξαν ουσιαστικά ότι το 2020 που θα ολοκληρώνονταν το έργο με τον προηγούμενο και νόμιμο σχεδιασμό, ήταν πολύ αργότερα από το… 2023 που εξήγγειλε η κυβέρνηση με τη νέα και παράνομη λύση.
Και τέλος, ένα ακόμη επιχείρημα της κυβέρνησης που αυτή τη φορά το κατέρριψε η ίδια από μόνη της, εγκαινιάζοντας προχτές τους 3 από τους 6 σταθμούς της επέκτασης της γραμμής 3 του Μετρό της Αθήνας προ Πειραιά, ήταν αυτό του «κολοβού μετρό». Η κυβέρνηση δηλαδή ισχυρίστηκε ότι ένα Μετρό, του οποίου οι 12 σταθμοί θα ολοκληρώνονταν το 2020 και ο 13ος το 2023, θα ήταν ένα «κολοβό μετρό», το οποίο η ίδια δεν καταδέχονταν να κατασκευάσει. Γι’ αυτό λοιπόν προτίμησε να καθυστερήσει ολόκληρο το έργο, καταδικάζοντας τους Θεσσαλονικείς για πολλά ακόμη χρόνια να μείνουν χωρίς Μέσο Σταθερής Συγκοινωνίας. Για να αυτοδιαψευστεί πανηγυρικά προχτές, εγκαινιάζοντας 3 από τους 6 σταθμούς του «κολοβού μετρό» προς Πειραιά…
Ανεξάρτητα από τα ψέματα που επιστράτευσαν και από τα προσχήματα που εκτόξευσαν για την αλλαγή σχεδιασμού στο έργο, η παραβίαση της νομιμότητας παραμένει εξόφθαλμη και προφανής.
Με τον ίδιο «καουμπόικο» τρόπο ενέκριναν την αλλαγή σχεδιασμού στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, τη σύνθεση του οποίου άλλαξαν προκειμένου να εγκριθεί η κυβερνητική απαίτηση.
Την ίδια ώρα διεθνείς αρχαιολογικές ενώσεις και επιστήμονες από όλον τον κόσμο, διεθνούς κύρους Βυζαντινολόγοι και προσωπικότητες της επιστήμης και του πολιτισμού, μεταξύ αυτών και ο πρώην πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, ο καθηγητής Αρχαιολογίας Βοκοτόπουλος και πολλοί άλλοι έστελναν επιστολές διαμαρτυρίας για το έγκλημα που διαπράττει η Ελλάδα να καταστρέφει ένα σπάνιο ακέραιο απόσπασμα του κεντρικότερου σημείου της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης.

Η διατήρηση του οποίου στο σταθμό της Βενιζέλου όχι μόνο θα κοσμούσε το Μετρό με έναν αυθεντικό αρχαιολογικό χώρο, αλλά θα έκανε και τη Θεσσαλονίκη διεθνή προορισμό, μια και θα ήταν μια από τις ελάχιστες πόλεις στον κόσμο με ένα Μετρό που θα αναδείκνυε στα σπλάχνα του μια ανέπαφη Βυζαντινή πόλη, με σημαντικά εθνικά, πολιτιστικά, αλλά και οικονομικά και αναπτυξιακά οφέλη.
 Μονόδρομος οι προσφυγές στο ΣτΕ

Είναι λοιπόν φανερό ότι οι προσφυγές στο ΣτΕ που καταθέτουν διάφοροι φορείς, μεταξύ των οποίων η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία και έπεται και συνέχεια, αποσκοπούν στην αποκατάσταση της νομιμότητας, η οποία απαιτεί τα αρχαία να παραμένουν στη θέση τους εφόσον υπάρχει εφικτή τεχνική λύση.
Όσο για το επικοινωνιακό επιχείρημα που χρησιμοποίησε μεταξύ άλλων και ο… βασιλικότερος του βασιλέως όσον αφορά την υποστήριξη της κυβερνητικής πολιτικής δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας, σύμφωνα με το οποίο οι προσφυγές γίνονται δήθεν από… σκοταδιστές για να καθυστερήσει το έργο, η απάντηση είναι ότι υπεύθυνοι για την όποια επιπλέον καθυστέρηση του Μετρό της Θεσσαλονίκης είναι εκείνοι που άλλαξαν το νόμιμο σχεδιασμό για να αποσπάσουν τα αρχαία και όχι το δικαστήριο που θα αποκαταστήσει τη νομιμότητα.
Ένοχοι λοιπόν για την όποια καθυστέρηση και αληθινοί σκοταδιστές είναι όσοι παραβιάζουν το νόμο για να ικανοποιήσουν ιδεοληψίες τους και όχι όσοι τους αποκαλύπτουν και αξιοποιούν το συνταγματικό τους δικαίωμα, αυτό της προσφυγής στη δικαιοσύνη.
Κι ακόμη, το επιχείρημα που και πάλι ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης υποστήριξε, ότι δήθεν η υπόθεση της απόσπασης των αρχαιοτήτων εκδικάστηκε και κρίθηκε αμετάκλητα ως νόμιμη από το ΣτΕ το 2016, είναι ένας ακόμη ψευδής ισχυρισμός.
Γιατί όταν εκδικάστηκε η υπόθεση στο ΣτΕ το 2016, δεν είχε εμφανιστεί ακόμη η τεχνική λύση που επέτρεπε στα αρχαία να παραμείνουν αμετακίνητα. Γι΄ αυτό και το δικαστήριο ορθά έκρινε τότε ότι εφόσον δεν υπήρχε τεχνική λύση που να διασφάλιζε την παραμονή των αρχαιοτήτων στη θέση τους, το έργο έπρεπε να προχωρήσει με την απόσπασή τους.
Τα πράγματα άλλαξαν άρδην το 2017, όταν η διοίκηση της Αττικό Μετρό που τοποθέτησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ βρήκε την καινοτόμο λύση, η οποία ανατρέπει τα προηγούμενα νομικά δεδομένα.

Καθώς τώρα αποδεδειγμένα πλέον υπάρχει λύση που επιτρέπει την κατασκευή του σταθμού, με τα αρχαία αμετακίνητα.
 Η απόσπαση των αρχαιοτήτων καθυστερεί το έργο και εκτοξεύσει το κόστος του

Εκτός όμως από το σοβαρό ζήτημα της παραβίασης της νομιμότητας, η αλλαγή σχεδιασμού στο Μετρό Θεσσαλονίκης προκειμένου να αποσπαστούν τα αρχαία έχει και μια σειρά από σοβαρές συνέπειες και επιπτώσεις στην πορεία των έργων, στον χρόνο ολοκλήρωσής τους, στο κόστος τους και τελικά και στην πόλη της Θεσσαλονίκης και τους πολίτες της.

1. Με πρώτη και πιο σημαντική από όλες την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης του Μετρό. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό που εκτελούνταν μέχρι τις εκλογές του 2019, ο οποίος επέτρεπε την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου με τα αρχαία αμετακίνητα στη θέση τους, οι 12 στους 13 σταθμούς του Μετρό θα παραδίδονταν σε λειτουργία στο τέλος του 2020, η επέκταση προς Καλαμαριά θα παραδίδονταν εντός του 2021, ενώ ο τελευταίος και πιο καθυστερημένος σταθμός Βενιζέλου, θα παραδίδονταν με τα αρχαία αμετακίνητα το 2023. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα δηλαδή του νόμιμου και καινοτόμου σχεδιασμού που εφαρμόζονταν και διακόπηκε και ο οποίος δεν προϋπέθετε την απόσπαση των αρχαιοτήτων, ήταν ότι επέτρεπε την κατασκευή του συγκεκριμένου σταθμού, καθόσον το υπόλοιπο έργο θα βρίσκονταν σε λειτουργία. Η καινοτομία της μεθόδου που εφαρμόζονταν δηλαδή πριν τις εκλογές του 2019, εκτός από την πολύ σημαντική δυνατότητα που έδινε στα αρχαία να παραμείνουν στη θέση τους, παρείχε και το μεγάλο πλεονέκτημα της παράδοσης και λειτουργίας του μεγαλύτερου μέρους του έργου στο τέλος του 2020.
2. Το πλεονέκτημα αυτό χάνεται με τη λύση της απόσπασης των αρχαιοτήτων, σύμφωνα με την οποία όλο το υπόλοιπο έργο ενώ είναι σχεδόν έτοιμο, θα πρέπει να περιμένει να ολοκληρωθεί και ο σταθμός Βενιζέλου για να λειτουργήσει.
3. Ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την παράδοση του έργου το 2023, χωρίς όμως να υπάρχουν τεχνικές μελέτες που να υποστηρίζουν και να τεκμηριώνουν αυτή την εξαγγελία. Με αποτέλεσμα η ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου που με πολιτικά κριτήρια έδωσε η κυβέρνηση να αμφισβητείται έντονα, ακόμη και από τον ανάδοχο του έργου, ο οποίος με επιστολή του προς την Αττικό Μετρό ΑΕ την τοποθετεί το νωρίτερο το 2025 και αν... Ακόμη και σήμερα, ένα χρόνο μετά την ανάληψη της κυβέρνησης από τη ΝΔ πάντως, ούτε μελέτες για την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου υπάρχουν, ούτε νέο χρονοδιάγραμμα εργασιών. Εντωμεταξύ, εξ αιτίας της αλλαγής στο σχεδιασμό έχουν σταματήσει και οι υπόλοιπες εργασίες, με αποτέλεσμα το σύνολο του έργου σήμερα να βρίσκεται στον αέρα, με ανυπολόγιστες πλέον συνέπειες για τον πραγματικό χρόνο ολοκλήρωσής του.
4. Αποτέλεσμα της σοβαρής καθυστέρησης στην παράδοση του έργου που η κυβέρνηση προκάλεσε αλλάζοντας το σχεδιασμό, είναι ο ανάδοχος να έχει αρχίσει να διεκδικεί μεγάλες αποζημιώσεις, τις οποίες το δημόσιο θα υποχρεωθεί να καταβάλει. Με συνέπεια την κατακόρυφη αύξηση του κόστους του έργου όχι μόνο λόγω της επιμήκυνσης της παράδοσής του, αλλά και εξ αιτίας των αποζημιώσεων που θα καταβληθούν, ως αποτέλεσμα των καθυστερήσεων που έχουν προκληθεί.

Δύσκολο το έργο των υποστηρικτών της απόσπασης στο ΣτΕ
Η λύση της απόσπασης λοιπόν των αρχαιοτήτων που επέβαλε η κυβέρνηση με πολιτική παρέμβαση, είναι ο ορισμός της ολέθριας επιλογής. Δεν έχει ούτε ένα πλεονέκτημα.
Πρώτο και κυριότερο γιατί παραβιάζει τη νομιμότητα και συνεπώς οδηγεί μοιραία σε δικαστικές εμπλοκές, που άρχισαν ήδη με την κατάθεση των πρώτων προσφυγών στο ΣτΕ. Κι ύστερα γιατί η αλλαγή σχεδιασμού καθυστερεί σοβαρά την ολοκλήρωση του έργου, αλλά και το επιβαρύνει με ένα σημαντικό επιπλέον κόστος, λόγω των αποζημιώσεων που το δημόσιο θα υποχρεωθεί να καταβάλει εξ αιτίας των καθυστερήσεων.
Δύσκολο λοιπόν το έργο όσων θα κληθούν στο ΣτΕ να υποστηρίξουν, ως νόμιμη και ωφέλιμη για το δημόσιο συμφέρον, την απόσπαση των αρχαιοτήτων. Καθώς όλα τα επιχειρήματα που έχουν κατά καιρούς υποστηριχθεί, έχουν καταρριφθεί με μελέτες, πραγματικά στοιχεία και χειροπιαστές αποδείξεις.
Έτσι δικαιολογείται και ο εκνευρισμός του στυλοβάτη της καταστροφής των αρχαιοτήτων, του δημάρχου Θεσσαλονίκης Κ. Ζέρβα, ο οποίος ξέφυγε χαρακτηρίζοντας ως… σκοταδιστές όλους όσοι επιμένουν στην τήρηση της νομιμότητας, υπηρετώντας το μεγάλο στόχο της διαφύλαξης και ανάδειξης του πιο ισχυρού συγκριτικού πλεονεκτήματος της Ελλάδας, της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.