Η σοφία του Σενέκα : ένα πολύτιμο αντίδοτο στις παθογένειεςτης οργισμένης εποχής μας

 

Ο μέντορας του Νέρωνα

 

του Κώστα Λεονταρίδη

3 λεπτά

---

Εκουσίως, σήμερα η ανεκτική στήλη τίθεται εκτός ροής ταχέως μεταδιδόμενων γεγονότων.  Μαμή της Ιστορίας η βία κατά το, απλοϊκά ερμηνευμένο κατόπιν, μαρξικό απόφθεγμα, την αληθοφάνεια του οποίου κατανοούν και ειρηνόφιλοι, αγαθοποιοί άνθρωποι, ένθεοι και μη. Και ο θυμός, αυτός ο πυρηνικός τροφοδότης είτε μαζικών είτε ατομικών, βιαιοπραξιών; Δύο χιλιάδες χρόνια πριν ο πολύς Σενέκας (ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, φιλόσοφος, ρήτορας, Συγκλητικός, ηθικολόγος, κατά περίσταση δεινός δολοπλόκος) διέγνωσε ότι «ο θυμός είναι ένα είδος τρέλας διότι δίνεις μεγάλη αξία σε ασήμαντα πράγματα» – βρισκόταν σαφώς υπό την επήρεια του στωικισμού.
Στο εγχειρίδιο «Η τέχνη της ψυχραιμίας»* του καθηγητή κλασικής φιλολογίας James Romm (εκδ. διόπτρα) παρατίθεται η δοκιμιακή ουσία του έργου του Σενέκα «Περί Θυμού» (De Ira, λατινιστί), του πιο ολέθριου πάθους, αφού «καμία μάστιγα δεν έχει προκαλέσει μεγαλύτερο κακό στην ανθρωπότητα». Ο Ρωμαίος σοφός –θαυμαστής του δικού μας Σωκράτη– ήταν και  περιζήτητος, χρυσοπληρωμένος μέντορας τέκνων της ελίτ. Μεταξύ άλλων ανέλαβε να γαλουχήσει στην πνευματική αρένα έναν πολλά υποσχόμενο αν και συνεσταλμένο έφηβο, από κορυφαίο τζάκι, με ευαισθησίες και ασίγαστο καλλιτεχνικό πάθος. Τα χρόνια και τότε περνούσαν γρήγορα, η σχέση δασκάλου-μαθητή έμελλε να εξελιχθεί σε ανατρεπτική, συναρπαστική. Ο Σενέκας κατηγορήθηκε για συνωμοσία (η υπόθεση δεν έχει ακόμα διαλευκανθεί πλήρως) κατά του αυτοκράτορα εξωθούμενος σε αυτοκτονία –επέλεξε ευφυώς να κόψει τις φλέβες του. Ο ίδιος αυτοκράτορας –σύμφωνα με μια αιρετική ερμηνεία ήταν ο πρώτος, παρότι σε προχωρημένη παραφροσύνη, που διείδε ότι η αναδυόμενη θρησκεία της αγάπης και της ανεξικακίας, ο χριστιανισμός, θα υπέσκαπτε τα θεμέλια της ρωμαϊκής ανθρωποβόρας κυριαρχίας– είχε ανάλογο τέλος με τον δάσκαλό του.
Χάνοντας τη στήριξη ακόμα  και των πραιτωριανών του, νιώθοντας ότι η κλεψύδρα του άδειασε, μη βρίσκοντας το κουράγιο του Σενέκα, ο Νέρων εκλιπάρησε τον μοναδικό πιστό του δούλο να τον σκοτώσει. Ο αφοσιωμένος, από βαθιά αίσθηση καθήκοντος και ευγνωμοσύνη, τον κατακρεούργησε. Ευτυχώς ο Σενέκας, ευεργετώντας σε βάθος χρόνου την ανθρωπότητα, άφησε και άλλα πολύτιμα βοηθήματα ενδοσκόπησης, άυλης  αυτοκάθαρσης, μα και της μοδάτης, ευπώλητης σήμερα ενσυναίσθησης: «Περί πνευματικής γαλήνης», «Περί επιείκειας», «Περί ευεργεσιών», «Περί αξιωμάτων», «Περί  προνοίας».  Ακουσίως αφιερωμένο στους καθ’ έξιν μακάριους των εθνών, θυμωμένων και μη καιρών, το τολμηρό «Περί απραξίας».
 

Σενέκας ο Νεότερος - Βικιπαίδεια

 

Νέρων - Βικιπαίδεια

***************************

Η τέχνη της ψυχραιμίας

Σειρά:

Η τέχνη του ζην

Συγγραφείς:

Seneca, James S. Romm

ISBN:

978-960-653-053-1

Ξενόγλωσσος Τίτλος:

How to keep your cool

Μεταφραστής:

Βιολέττα Ζεύκη

Έκδοση:

1^η

Ημερομηνία έκδοσης:

12/05/2020

Αριθμός σελίδων:

144

Format:

Paperback

Μέγεθος:

120 X 177

Χώρα προέλευσης:

Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

Σειρά:

Η τέχνη του ζην

Τιμή βιβλίου

9.90€

*Διαχρονική σοφία σχετικά με τη διαχείριση του θυμού στην προσωπική ζωή και στον πολιτικό βίο από τον Ρωμαίο στωικό φιλόσοφο και πολιτικό άνδρα Σενέκα

Στην πραγματεία του με τίτλο Περί Θυμού (De Ira), ο Ρωμαίος στωικός στοχαστής Σενέκας (περ. 4 π.Χ.-65 μ.Χ.) ισχυρίζεται ότι ο θυμός είναι το πιο ολέθριο πάθος: «Καμία μάστιγα δεν έχει προκαλέσει μεγαλύτερο κακό στην ανθρωπότητα».

Η έξοχη μετάφραση επιλεγμένων αποσπασμάτων από το έργο Περί Θυμού σε συνδυασμό με τη διαφωτιστική εισαγωγή προσφέρουν στον αναγνώστη έναν διαχρονικό οδηγό για την αποφυγή και τη διαχείριση του θυμού. Με γλαφυρό τρόπο περιγράφεται για ποιο λόγο αυτό το συναίσθημα είναι τόσο επικίνδυνο και γιατί ο έλεγχός του θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά επωφελής τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

Με απαράμιλλη ευφράδεια, αντλώντας από το μεγάλο του οπλοστάσιο της ρητορικής, ο Σενέκας δομεί τo «κατηγορώ» του εναντίον του θυμού με κλιμακούμενη ένταση, συμπεριλαμβάνοντας ιστορικά παραδείγματα –ειδικά από τη φριχτή βασιλεία του Καλιγούλα–, ανέκδοτες ιστορίες και χαριτολογήματα.

Σήμερα, που η έλλειψη πολιτισμού στον λόγο επηρεάζει όλο και περισσότερο τον δημόσιο διάλογο, οι σκέψεις του Σενέκα σχετικά με τον θυμό είναι περισσότερο επίκαιρες από ποτέ. Είτε αναζητά την προσωπική του ανάπτυξη είτε την πολιτική του αναγέννηση, ο αναγνώστης θα βρει στη σοφία του Σενέκα ένα πολύτιμο αντίδοτο στις παθογένειες μιας οργισμένης εποχής.

• Πρόκειται για μια από τις πιο επίκαιρες πραγματείες του Σενέκα σε μια πολύ ενδια­φέρουσα και ελκυστική μορφή για τους αναγνώστες. Χάρη στην εξαιρετική μετάφραση του James Romm από τα λατινικά, το βιβλίο αυτό είναι ένα ιδιαίτερα εύκολο ανάγνωσμα.
  A. Long, συγγραφέας του Επίκτητος – Ο δρόμος για την ελευθερία (Εκδόσεις Διόπτρα)
• Πολύ λίγοι έχουν γράψει με μεγαλύτερη ευφράδεια και βάθος για τους κινδύνους του θυμού από τον Σενέκα και ελάχιστοι τον έχουν μεταφράσει καλύτερα από τον James Romm.
  Ryan Holiday, συν-συγγραφέας του The Daily Stoic: 366 Meditations on Wisdom

 Ο James S. Romm είναι ο εκδότης και μεταφραστής του έργου του Σενέκα How to Die: An Ancient Guide to the End of Life (Πώς να πεθαίνουμε: ένας αρχαίος οδηγός για το τέλος της ζωής) και συγγραφέας του Dying Every Day: Seneca at the Court of Nero (Πεθαίνοντας κάθε μέρα: ο Σενέκας στην αυλή του Νέρωνα). Μεταξύ άλλων, έχει γράψει άρθρα για το New York Review of Books και τη Wall Street Journal. Είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Bard College και ζει στο Μπάριταουν της Νέας Υόρκης.

Original text

Contribute a better translation

---