Ο σύντομος «θρίαμβος» και η κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού

Του Νίκου Δόικου*
 dailythess.gr

---

Κατά το τέλος του 20^ου αιώνα και σε ένα περιβάλλον ελεγχόμενων κοινωνικών αντιθέσεων,το επιθετικό μονεταριστικό εγχείρημα,ο νεο-φιλελευθερισμός αρύει την δυναμική του από δύο συγκυριακά δεδομένα:

– από την προϊούσα κατάρρευση τής ΕΣΣΔ και τών δορυφόρων της και την παρεχόμενη έτσι δυνατότητα άσκησης μονοκρατορικής διεθνούς πολιτικής και ελέγχου τών πόρων και τών γεωστρατηγικώς ευαίσθητων περιοχών.
– από την υπερ-συσώρρευση βιομηχανικών προϊόντων και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και την ανάγκη τόνωσης τής ζήτησης έστω και με την επιβολή τεχνικών (ψεύτικων) αναγκών.
Σειρά θεσμικών νεωτερισμών διανοίγουν ευνοϊκές προοπτικές για την επέκταση τών αγορών και την τόνωση τής παγκόσμιας ζήτησης, μέσω τής Τεχνητής Ζήτησης.
Καταργούνται οι κανονισμοί και οι μηχανισμοί εποπτείας στην διακίνηση των κεφαλαίων και έτσι το πεδίο αφήνεται ελεύθερο στην επιθετική φαντασία και την βουλιμία τών καιροσκόπων.
Τυπική η περίπτωση της Α.Μ.Ι. – Αccord Multilateral sur  l΄Investissement,Πολυμερής Συμφωνία για τις Επενδύσεις, δια τής οποίας καταργούνται οι περιφερειακοί έλεγχοι στην διακίνηση τών hedge funds και τών ιδιωτικών κεφαλαίων και η οποία,παρά την διεθνή κατακραυγή,εφαρμόζεται στην πράξη μέσω διμερών ρυθμίσεων.
Ποια είναι αλήθεια η ειδοποιός διαφορά αυτής της νέας τάξης πραγμάτων ;
Θα έλεγα,το γεγονός ότι η Εντατικοποίηση δεν αφορά πλέον μόνο στην παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων.Διαπερνά όλες τις αρθρώσεις τού κοινωνικού βίου και εμπεδώνεται ως τρόπος βίου.
Η Εντατικοποίηση και η Συσσώρευση είναι πλέον πολυ-τομεακές.
Βέβαια,ακόμα και οι πιο φανατικοί πολέμιοι της αγοραίας ασυδοσίας δεν θα μπορούσαν ποτέ να διανοηθούν ότι η νεο-φιλελεύθερη ευρηματικότητα θα απειλούσε ακόμα και το σημαντικότερο αγαθό,την ίδια την ανθρώπινη Υγεία.
Είναι ασφαλώς φθηνότερη η επεξεργασία ζωϊκών πτωμάτων από τις συνήθεις ζωοτροφές φυτικής προέλευσης.Το πρόβλημα ήταν  (μετά από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια) να εξαναγκαστούν οι φυτοφάγες αγελάδες να γίνουν σαρκοβόρες.Στην πορεία  βέβαια  προέκυψε η νόσος τών τρελών αγελάδων (κάποιος μελλοντικός αναλυτής,αποκαθιστώντας τα πράγματα,ίσως την ονομάσει νόσο τής τρελής αγοράς) αυτό όμως αποτελεί διακινδύνευση εντός τών αποδεκτών ορίων τής νεοφιλελεύθερης οικονομίας.
Αναλόγως σημαντική πτώση τού κόστους παραγωγής εξασφαλίζει η αντικατάσταση τών ελαίων ανάμειξης και βρασμού ζωοτροφών με τα ορυκτέλαια,τα υποπροϊόντα μηχανικών καύσεων(καμένα λάδια αυτοκινήτων και εν γένει μηχανών παντός τύπου).
Η συγκεκριμένη ευρεσιτεχνία εξασφαλίζει επίσης μείωση τού κόστους παραγωγής και διάθεση,στην παγκόσμια αγορά,φθηνών πλην διοξινούχων πουλερικών και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Σε τούτο το σκοτεινό χώρο τής διατροφικής κερδοσκοπίας,όπου συναντιούνται η Χημεία και η  ανθρώπινη Υγεία,δεν γνωρίζει κανείς τι τον περιμένει.Δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για την προέλευση  κάποιων από τις πλέον πρόσφατες επιδημίες.
Έντονο προβληματισμό,λόγου χάριν,προκάλεσε η επιδημία αιμορραγικής διάρροιας που ξέσπασε στην Γερμανία,τον Μάιο τού 2011,εξ αιτίας του μολυσματικού κολοβακτηρίδιου Escherichia coli (E.coli).
Κατά σύμπτωση,λίγες μέρες πριν εμφανιστούν τα πρώτα κρούσματα,γερμανοί γιατροί ανακοίνωναν πως είναι πλέον εφικτή η φαρμακευτική αντιμετώπιση τής νόσου και μάλιστα με την ακριβότερη σήμερα θεραπεία στον κόσμο.
Σύμφωνα με το Forbes,το φάρμακο Εκουλιζουμάμπη (εμπορική ονομασία Soliris),για μια και μόνο φαρμακευτική αγωγή,κοστίζει  $400.000 – τετρακόσιες χιλιάδες δολάρια !!!!!
Οι δεκάδες πρώτοι νεκροί προφανώς δεν διέθεταν το ποσόν.
Απέναντι σε τέτοιας κλίμακας προβλήματα το νομικό οπλοστάσιο δείχνει ανεπαρκές.Προς επιβεβαίωση της αποστροφής τού Ανάχαρση :- «Οι νόμοι είναι σαν τους ιστούς τής αράχνης,αρκετά ισχυροί για να πιάνουν τους αδύνατους και εντελώς ανίσχυροι να συγκρατήσουν τους δυνατούς».
Ζωοτροφές νέου τύπου και νέων ασθενειών.Επικίνδυνα μεταλλαγμένα προϊόντα.Τεχνολογία συσκευασίας και συντήρησης προϊόντων,που απειλεί τη δημόσια υγεία.
Η Αγορά δεν είναι μόνον ελεύθερη.
Είναι και καρκινογόνος.
Το ερώτημα-δίλημμα που προβάλλεται κατά καιρούς είναι  αν τελικά τα προβλήματα αυτά οφείλονται σε εσωτερικές αδυναμίες και αντιφάσεις του ίδιου τού μοντέλου τής Οικονομίας τής Αγοράς ή,αντίθετα,σε κάποιους κακούς επιχειρηματίες.Η Ελίτ φυσικά επιλέγει το δεύτερο επιχείρημα το οποίο ασφαλώς στερείται σοβαρότητας.
Ασυνείδητοι επιχειρηματίες υπήρξαν και θα υπάρχουν.Όταν όμως ένα σύστημα επιτρέπει,ευνοεί, αποδέχεται και πολλές φορές εμπνέει ασυνείδητες συμπεριφορές,τότε προφανώς υπεύθυνο για τα αποτελέσματα είναι το σύστημα και όχι οι επιχειρηματίες.
Είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία όπου στο όνομα τού ανεξέλεγκτου επιχειρηματικού κέρδους, στο όνομα τής ασυδοσίας τών δυνάμεών τής Αγοράς, περιφρονείται η ίδια η ανθρώπινη ζωή.
Αν σταθεί τώρα κανείς στους ευαίσθητους και κοινωνικά κρίσιμους χώρους τής Γνώσης και τής Τέχνης διαπιστώνει πόσο δραματικά έχουν αμβλυνθεί οι αξιολογικοί όροι,οι αξιοκρατικές αρχές,δηλαδή η υπαρκτική ουσία αυτών των αντηρίδων τού ανθρώπινου πολιτισμού.
Αν είναι έστω ανεκτή η ποιοτική υποβάθμιση τών υλικών χρηστικών αντικειμένων,καθίσταται κοινωνικά μοιραία όταν συμβαίνει στους χώρους τής πνευματικής παραγωγής.
Δεν ενδιαφέρει πια η καλλιέργεια τής προσωπικότητας τού φοιτητή.Δεν προετοιμάζεται για θέσεις κοινωνικής ευθύνης μα για να στελεχώσει τους μηχανισμούς τής Πολυ-τομεακής Εντατικοποίησης.
Στην Τέχνη,εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς τα επίχειρα τής χειραγώγησης.Καθώς τίποτα δεν είναι πιο ασυμβίβαστο με την Τέχνη από την χειραγώγηση.
Κάποτε ήταν η πολιτική χειραγώγηση υπεύθυνη για την παραγωγή ενός αποπνικτικού ρεαλισμού.Τώρα είναι η επιχειρηματική χειραγώγηση που παράγει υπερ-συσσώρευση τέχνης μιας χρήσεως.Λογοτεχνία,Εικαστικά, Θέαμα,Μουσική με ημερομηνία λήξης.
Επίκαιρος ο Ernst Fischer«το έργο τέχνης εγκαταλείπεται όλο και περισσότερο στους νόμους τού ανταγωνισμού».
Σε ποια συμπεράσματα οδηγούν τα προηγούμενα κάθε αντικειμενικό παρατηρητή ;
Πώς περισώθηκαν οι επιχειρηματικοί κολοσσοί των ΗΠΑ και της ΕΕ το 2008-09 ;
Με κρατικοποιήσεις επιχειρήσεων.Δηλαδή με σοσιαλιστικά εργαλεία.Όπως τών κολοσσών «τοξικών» τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων Fanie Mae και Freddie Mack (ύψος χρεωκοπίας 5,3 τρις δολάρια) ή τής βρετανικής Northern Rock και δεκάδων άλλων επιχειρήσεων.
Με εξαγορές από το κράτος.Δηλαδή με Κεϋνσιανά εργαλεία κρατικού παρεμβατισμού αυτά που δαιμονοποιούσαν οι θεωρητικοί τού νεοφιλελευθερισμού. Οπως  τής Bear Stearns (ΗΠΑ),τού ασφαλιστικού γίγαντα AIG από το αμερικανικό Δημόσιο,τής Merril Lynch.
Με την διάσωση τής HBOS από την Lloyds,την διάσωση τής Fortis από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καθώς και δεκάδων χρηματοπιστωτικών και ασφαλιστικών επιχειρήσεων.
Είναι σαν ένας ηττημένος στρατός να ζητά από τον αντίπαλο να του «δανείσει» λίγες μεραρχίες για να αποφύγει την ολοκληρωτική ήττα.
Τι άλλο πιστοποιούν τα προηγούμενα παρά την κατάρρευση τής νεοφιλελεύθερης επαγγελίας ;
 Τι άλλο πιστοποιούν οι ανθρωπιστικές κρίσεις,τα τοξικά παιχνίδια εις βάρος Εθνικών Οικονομιών και κρατικών υποστάσεων,η περιφρόνηση της κοινωνικής αξιοπρέπειας στο όνομα τού τοξικού τζόγου τών νεοφιλελεύθερων αρπακτικών ;
Τι πιστοποιεί άραγε η καταστροφή τών αξιακών κωδίκων που αγλαΐζουν μια κοινωνία,καταστροφή ίσως χειρότερη και από την σκλαβιά,χειρότερη και από την φυσική εξόντωση,γιατί αφανίζει την ψυχή τής κοινωνίας,την βιωματική της ετερότητα μέσα στον ιστορικό χρόνο ;
Πιστοποιούν πέραν πάσης αμφιβολίας την οριστική κατάρρευση τού νεοφιλελευθερισμού.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Γερμανική πολιτική σκηνή δείχνουν πως οι «μηχανοδηγοί» τής Ευρωπαϊκής ατμομηχανής συνειδητοποίησαν τούτη την κατάρρευση και την ανάγκη ταχύτατης αλλαγής πορείας στα Ευρωπαϊκά πράγματα προς την κατεύθυνση μιας ανάπτυξης με κοινωνική συνοχή.
Η ηγεμονία τής συμμαχίας τών Ευρωπαϊκών κοινωνιο-κεντρικών πολιτικών δυνάμεων,αποτελεί πλέον το στοίχημα της Ιστορίας.
* Ο Νίκος Δόικος είναι αρχιτέκτονας – συγγραφέας (rudoikos@gmail. com)