Μια ιδιωτική χώρα
Κόπηκαν κορδέλες, παραδόθηκαν σήραγγες, βαφτίστηκαν κιόλας με διάθεση υπερκομματική. Οι εκδρομείς του Πάσχα είχαν την ευκαιρία να γκαζώσουν τα παραμελημένα αυτοκίνητά τους σε διαδρομές που άλλοτε ήταν εφιάλτης. Κάτι ψιλά έχουν μείνει για ν’ αποκτήσει η χώρα το οδικό δίκτυο που όφειλε να έχει εδώ και δεκαετίες.
Θα έλεγα το «εθνικό δίκτυο», αλλά θα ήμουν ανακριβής διότι το «εθνικό» στην περίπτωση αυτή έχει την έννοια του δημοσίου. Κι αυτό το δίκτυο δεν είναι δημόσιο, είναι ιδιωτικό, κατά μεταφορά και κατά κυριολεξία. Οι εθνικές οδοί είναι ιδιωτικές οδοί. Κι ας κόστισαν δημόσιους πόρους τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ. Και θα συνεχίσουν να κοστίζουν, μέσω των διοδίων, για τις δεκαετίες που θα παραμείνουν ιδιωτικές οδοί, αν ποτέ ξαναγίνουν εθνικές.
Παραδόθηκαν και τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια, ιδιωτικά πλέον κι αυτά για σαράντα χρόνια, έναντι τιμήματος 1,2 δισ. - ζεστό χρήμα στο δημόσιο ταμείο, είπαν, αντλημένο όμως από δάνεια που πρόσφεραν μια ανακεφαλαιοποιημένη με δημόσιο χρήμα τράπεζα και τρεις χρηματοδοτούμενοι από δημόσιους πόρους διεθνείς οργανισμοί, μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα λέγεται αυτό. Είναι η πιο ιδιότυπη ιδιωτικοποίηση, αφού ως προς το γερμανικό Δημόσιο είναι κανονική κρατικοποίηση- άλλο τι βλέπει και τι κάνει ότι δεν βλέπει η Κομισιόν. Αν η Ευρωζώνη ήταν κρατική οντότητα θα ήταν ανυπόστατη μια τέτοια συναλλαγή. Και δεν έχουμε δει πώς θα χρηματοδοτηθούν όλες οι επενδύσεις της Fraport. Αλλά για τους χρήστες, Έλληνες και ξένους, τα 14 αεροδρόμια είναι ήδη 100% ιδιωτικά, όπως οποιοδήποτε mall ή πολυκατάστημα.
Ιδιωτικός είναι πλέον και ο σιδηρόδρομος: η ΤΡΑΙΝΟΣΕ περνάει στην -επίσης κρατική- ιταλική Ferrovie. Ιδιωτικός είναι και ο ΟΛΠ, σύντομα και ο ΟΛΘ (κι εδώ κρατικές εταιρείες είναι οι «ιδιώτες επενδυτές»), ιδιωτικός είναι προ πολλού ο ΟΤE, ανήκει κι αυτός εν μέρει στο γερμανικό κράτος, που ελέγχει κατά 32% την «ιδιωτική» Deutsche Telekom.
Παίζεται κι η τύχη της ΔΕΗ, που είναι υποχρεωμένη να εκχωρήσει στον «ανταγωνισμό» το 50% των πελατών της, μαζί κι ένα πακέτο από μονάδες παραγωγής, ορυχεία ή υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Αυτή η ιδιωτικοποίηση ίσως αποδειχθεί παγκοσμίως πρωτότυπη, μια και η ιδιωτικοποιούμενη εταιρεία «επιδοτεί» η ίδια τον ακρωτηριασμό της. Και των εταιρειών ύδρευσης το μέλλον προδιαγράφεται ιδιωτικό, έστω και εν μέρει.
Μέσα σε λίγα χρόνια, κατ’ εξοχήν ανάμεσά τους τα μνημονιακά, η Ελλάδα θα εξελιχθεί σε μια από τις πιο ιδιωτικοποιημένες χώρες του πλανήτη. Πιθανότατα η πιο ιδιωτική της Ευρώπης. Χερσαίες, θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές, οι πύλες εισόδου - εξόδου της χώρας, δίκτυα εμπορευματικών μεταφορών, ενεργειακοί πόροι, ενεργειακά και τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, τα σημαντικότερα δίκτυα ύδρευσης - αποχέτευσης και φυσικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα ελέγχονται πλήρως ή μερικώς κυρίως από «ιδιώτες» που στις χώρες τους είναι «κράτος», το οποίο θεωρεί αδιανόητο να αυτοεκχωρηθεί σε κανονικούς ιδιώτες.
Σ’ αυτή τη χειραγωγούμενη από τους δανειστές μορφή ιδιωτικοποίησης δημοσίων αγαθών, θωρακισμένη από ευρωπαϊκές οδηγίες επιλεκτικής «απελευθέρωσης» αγορών, υπολανθάνει ο μικρο-ιμπεριαλισμός των μεγαλύτερων χωρών - εταίρων στην Ε.Ε. που αντιλαμβάνονται την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση κυρίως ως διεύρυνση της επενδυτικής ενδοχώρας τους. Αυτό από μόνο του αποτελεί στρέβλωση ακόμη και του νεοφιλελεύθερου «ιδεώδους» για αγορές απελευθερωμένες από το κράτος. Ναι, αλλά ποιο κράτος; Το δικό μας κράτος, όχι το δικό τους.
Αν κανείς υπερβεί, για λόγους μεθοδολογικούς, την αντίθεση ανάμεσα στον λεγόμενο κρατισμό και την ιδιωτική οικονομία, το πρώτο μεγάλο πρόβλημα με το μοντέλο ιδιωτικοποίησης που επέβαλαν οι δανειστές είναι πως καταργείται η δυνατότητα του κράτους να εντάξει σε ένα «εθνικό πλαίσιο» ανάπτυξης τους νέους ιδιοκτήτες των δημοσίων αγαθών. Το κράτος δεν έχει να διαπραγματευτεί, έστω, με ιδιώτες - «εθνικούς πρωταθλητές», μια εγχώρια επιχειρηματική ελίτ που βλέπει μακροπρόθεσμα συμφέρουσα μια «εθνική στρατηγική» συνεργειών ανάμεσα στα δίκτυα και τις υπηρεσίες που ελέγχει. Έχει απέναντί του ιδιώτες ενταγμένους σε άλλες «κρατικές στρατηγικές» - γερμανικές, γαλλικές, ιταλικές, κινεζικές- ανταγωνιστικές προς την εγχώρια.
Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα μ’ αυτό το μοντέλο «κρατικής ιδιωτικοποίησης» είναι ότι στην πραγματικότητα ούτε καν ανοίγει τις αγορές -αν υποθέσουμε ότι ενδιαφέρεται πράγματι γι’ αυτό-, αλλά υποκαθιστά το κρατικό μονοπώλιο με ένα άλλης εθνικότητας μονοπώλιο, στην καλύτερη περίπτωση με ένα καρτέλ.
Το χαρακτηριστικότερο και καθημερινά αντιληπτό στην κοινή γνώμη παράδειγμα είναι οι τηλεπικοινωνίες, πλήρως ιδιωτικοποιημένες από το 2009. Από τότε υποτίθεται ότι λειτουργεί πλήρως ο ανταγωνισμός. Στην πραγματικότητα η υπό γερμανικό έλεγχο Cosmote όχι μόνο διατηρεί μονοπωλιακή ισχύ, αλλά πρωταγωνιστεί σ’ έναν κώδικα εναρμονισμένων πρακτικών με τους ανταγωνιστές της που καταλήγουν σε αφόρητες καταστάσεις παρενόχλησης, παραπλάνησης, εγκλωβισμού και υπερτιμολόγησης εις βάρος εκατομμυρίων συνδρομητών.
Ακόμη κι αν είσαι φανατικά νεοφιλελεύθερος, το να ζεις σε μια τόσο ιδιωτική χώρα χρόνο με τον χρόνο θ’ αποδεικνύεται αφόρητο. Και, το χειρότερο, εξαιρετικά δύσκολα αναστρέψιμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου