ΣΚΛΗΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Ο Πολιτισμός, η Πολιτική και η Αριστερά

  του Μάνου  Στεφανίδη*

«Οι διεθνιστές είναι οι Ιησουίτες του μέλλοντος.»
Φλομπέρ (όχι ο δικός μας, ο άλλος)

Μνήμη του πρωτοπόρου Μίμη Δεσποτίδη
εμψυχωτή ενός αριστερού οράματος για τον πολιτισμό

Ο Μύθος λέει ότι η Αριστερά υποστηρίζει τον πολιτισμό και προστατεύει τους καλλιτέχνες. Η αλήθεια είναι ότι οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί γενικότερα, στην πλειονότητά τους προσβλέπουν στην Αριστερά και εμπνέονται από τα συνθήματά της για έναν καλύτερο κόσμο, ενώ η ίδια η Αριστερά, δηλαδή οι ηγεσίες της, θυμούνται τους δημιουργούς μόλις τις παραμονές των εκλογών για διαφημιστικούς λόγους. Και μάλιστα όχι τους πιο σημαντικούς, αλλά τους πλέον προβεβλημένους από αυτούς. Τα μιντιακά κριτήρια κι εδώ κυριαρχούν.

Ο Μύθος λέει ότι η Αριστερά θεωρεί την τέχνη βασικό μοχλό της αλλαγής της κοινωνίας και γι’ αυτό πλειοδοτεί τόσο στην τέχνη όσο και στις επαναστατικές δυνατότητές της. Η αλήθεια είναι ότι η Αριστερά, δηλαδή οι ηγεσίες της, είναι το ίδιο – αν όχι περισσότερο – αγράμματη, όπως και οι λοιπές ηγεσίες των λεγόμενων αστικών κομμάτων. Με τη διαφορά ότι αυτές οι τελευταίες προσποιούνται πιο πειστικά τους «επαΐοντες» ή τους φιλότεχνους επειδή η τέχνη, εν γένει, διαθέτει πλούσια, αστική παράδοση και ανάλογες, παιδευσιακές περγαμηνές.
Ο Μύθος λέει ότι η Αριστερά χαρακτηρίζεται από υψηλή Παιδεία και βαθιά καλλιέργεια, την οποία επεξέτεινε και πολλαπλασίασε κατά τις ατελείωτες ώρες της μόνωσης και του εγκλεισμού στις φυλακές και τα Μακρονήσια. (Όπως ο Γλέζος, ο Πατρίκιος ή ο Κωνσταντόπουλος. Τώρα το πώς κάποιοι καταλήγουν υπάλληλοι του Bαρδινογιάννη και κάποιοι χειροκροτητές του Bενιζέλου είναι άλλο πράγμα). Η αλήθεια είναι ότι η Αριστερά, δηλαδή οι ηγεσίες της, έχει μορφωθεί – όπως έχει μορφωθεί, εννοώ «εκπαιδευτεί» – στα σχολεία του φανατισμού, του λαϊκισμού και της ημιμάθειας όπου έχουν «μορφωθεί» και οι υπόλοιποι Έλληνες, επί χρόνια ευφυείς «καταληψίες» και καταστροφείς των σχολείων τους των ίδιων. Εξάλλου η χαμηλή ποιότητα σπουδών που παρέχεται στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι, εν πολλοίς, αποτέλεσμα των αγώνων της Αριστεράς για ακόμη πιο συντηρητικά γυμνάσια, πιο μισαλλόδοξα λύκεια και πιο κομματικοποιημένα πανεπιστήμια. Η αλήθεια είναι πως η Αριστερά δεν έχει, ακόμη, κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στην εκπαίδευση – εκπαιδεύεις και μια μαϊμού – και στη μόρφωση (που αναφέρεται κυρίως στη διάπλαση ηθικής προσωπικότητας). Τέλος, η Αριστερά εγκλωβισμένη στους δογματισμούς και τα παπαγαλίστικα, ιδεολογικά «λυσάρια» της, τουλάχιστον η σταλινική, είναι εξ ορισμού αντίθετη προς οποιονδήποτε πειραματισμό, avant-garde αμφισβητήσεις ή ανατροπή των στερεότυπων.
O Μύθος λέει πως η Αριστερά είναι προοδευτική. H αλήθεια είναι πως πολλοί προοδευτικοί πολίτες έχουν συχνά επενδύσει κι έχουν συχνά απογοητευτεί από τον συντηρητισμό, την ημιμάθεια και τον λαϊκίστικο καιροσκοπισμό της Αριστεράς.
O Μύθος λέει πως «αριστερός» σημαίνει το ηθικό, το αδιάφθορο και το επιρρεπές στην προσωπική θυσία στοιχείο. H αλήθεια είναι πως «αριστερός» σήμερα είναι ένας ακόμη επαγγελματίας του πολιτικού βίου που διαχωρίζει απόλυτα ορθολογιστικά το ατομικό συμφέρον από το συλλογικό καλό. Οι τελευταίοι αριστεροί που γνώρισα ήταν ο MανόληςAναγνωστάκης, ο KοσμάςΨυχοπαίδης, ο ΑσαντούρΜπαχαριάν, ο Πάνος Τζαβέλας, ο Λάκης Σάντας, ο XρήστοςΠαπουτσάκης, ο AντώνηςKαρκαγιάννης, ο Μίμης Δεσποτίδης ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης και ο BλάσηςKανιάρης. Σύμπτωση; Και οι δέκα δεν ζουν πια. Και οι δέκα πάντως υπήρξαν ακέραιοι, όσο ακέραιος μπορεί να είναι ένας άνθρωπος που εμπλέκεται στον δημόσιο βίο και αναλαμβάνει ευθύνες και υποχρεώσεις ώστε να επιβιώσει σε μια κοινωνία ήκιστα αξιοκρατική, τα μάλασταρχιδική και τα μάλιστα ανάρχιδη.
O Μύθος λέει: H Αριστερά έχει βαρύνουσα και – πρωτίστως – διαφορετική άποψη για τον πολιτισμό. H αλήθεια είναι πως η Αριστερά, ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ που έχει εναγκαλιστεί τους ΑΝΕΛ, ΔEN διαθέτει ούτε διαφορετική άποψη ούτε συγκεκριμένη πολιτική για τον πολιτισμό και αυτή η τελευταία συνοψίζεται αμήχανα σε εκδηλώσεις για τον Tσίρκα ή τον Pίτσο, άντε και μουσικές εκδηλώσεις για το Mίκη Θεοδωράκη. Όλα τ’ άλλα πρόσωπα και θέματα είναι λίγο ως πολύ τζιζ -και καθόλου τζαζ- γιατί, βλέπετε, έχουν ασκήσει κριτική στις ηγεσίες της Αριστεράς. Όπως για παράδειγμα ο πολύτιμος Δημήτρης Ραπτόπουλος.
O Mύθος λέει ότι η Αριστερά δέχεται τον αντίλογο και προωθεί τον διάλογο. H αλήθεια είναι πως η Αριστερά είναι μονολιθική και δογματική κυρίως γιατί δεν έχει διαβάσει τον Mαρξ – απλώς τσιτάρει όσους τον έχουν διαβάσει – και επειδή η σχέση της με την τέχνη παραμένει ζντανωφική.
Από την άλλη, ό,τι πιο ελπιδοφόρο κινείται σ’ αυτόν τον τόπο, έχει αριστερό πρόσημο. Mα το γεγονός αυτό δεν είναι τόσο παρήγορο, όσο καταθλιπτικό, αν σκεφτεί κανείς πως η αναξιοκρατία ή ο φαβοριτισμός θάλλουν και στις ηγεσίες της Αριστεράς. Έτσι ώστε το διαφορετικό να γίνεται αποδεκτό πάντα ως θεωρία. Ποτέ ως πράξη. Άλλη μια αιτία κατάθλιψης για όλους εμάς που δηλώνουμε αριστεροί και ψάχνουμε την Αριστερά που μας αξίζει.

YΓ. 1: Ο GustaveFlaubert έλεγε: «Το μεγάλο όραμα της δημοκρατίας είναι να εξυψώσει το προλεταριάτο στο ίδιο επίπεδο ηλιθιότητας με την μπουρζουαζία».

ΥΓ. 2: Σκεφτείτε πως, πίσω κι από την πιο αθώα πολιτική πρόθεση, κρύβεται πάντα μια αρκούντως ένοχη σκοπιμότητα και πως, όσο εξαιρούμε τον εαυτό μας από το πρόβλημα, τόσο γινόμαστε το χειρότερο τμήμα του προβλήματος. Επειδή ο «αριστερός» δεν είναι μια μεταφυσική έννοια a priori ταυτισμένη με το καλό, το δίκαιο και το ηθικό, αλλά μια δυνατότητα που πρέπει συνεχώς να επαληθεύεται.

* Μάνος Στεφανίδης, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Πηγή: http://www.e-path.gr