ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ Σ΄ΕΝΑ ΘΡΥΛΙΚΟ ΔΡΟΜΟ

ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΠΙΑ ΟΔΟ 

Σχόλια και φωτογραφίες: Κώστας Μαυρουδής

Το τελευταίο που μπορούσα να σκεφτώ ήταν να περπατήσουμε εγώ και η  γυναίκα μου στην Αππία οδό. Όμως έγινε κι αυτό , μάλιστα σε καιρό Κρίσεως.

Η κατασκευή της άρχισε το 312 π.Χ. από τον Άππιο Κλαύδιο και ενώνει την Ρώμη με το Πρίντεζι, έχει δε μήκος 540 χιλιόμετρα. Ένας δεύτερος κλάδος περνάει νοτιότερα και έχει την ίδια κατάληξη.  Αυτονόητο ότι σήμερα η Αππία ελάχιστη σχέση έχει με το πρωτότυπο. Μάλιστα, παρ’ όλες τις απαλλοτριώσεις, δεν κατάφερε να απαλλαγεί από μεγάλες ιδιοκτησίες με βίλες. Βλέπει μάλιστα κανείς αυτοκίνητα να βγαίνουν στον δρόμο, όπου κυκλοφορούν με δυσκολία μέχρι την πλησιέστερη έξοδο.                                                                                             

 Βέβαια, σήμερα η Αππία έχει ανακηρυχθεί Εθνικό Πάρκο. Το αρχαίο οδόστρωμα από μεγάλες ηφαιστειακές πλάκες καταστράφηκε ανά τους αιώνες και αντικαταστάθηκε από παρόμοιους κυβόλιθους, υλικό που χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά στην Ρώμη, και όχι μόνο…  Το πλάτος του δρόμου είναι 4 μέτρα περίπου, όσο δηλαδή απαιτείται για να χωράνε δύο άμαξες. Οι αρχαίες πλάκες του οδοστρώματος, έχασαν πια το συνδετικό υλικό πληρώσεως που το καθιστούσαν κατάλληλο για κυκλοφορία. Είναι πια ακατάλληλο για κυκλοφορία οχήματος. Ακόμα και το βάδισμα γίνεται δύσκολο. Οι άκρες της  Αππίας ήταν προνομιακό νεκροταφείο για τους επιφανείς Ρωμαίους, σήμερα όμως σπαράγματα μόνο συναντάς.  Ακόμα και κατακόμβες υπάρχουν, τις οποίες όμως δεν συναντήσαμε. Βέβαια ξέρουμε ότι στις άκρες του δρόμου σταυρώθηκαν όσοι δούλοι απέμειναν, μαζί με τον Σπάρτακο, μετά την μάχη του με τις Ρωμαϊκές λεγεώνες.  

Για την επίσκεψη μας έπεισε ο Σεττίμιο, ένας παλαβιάρης εξηντάρης Ιταλιάνος, φίλος του Παναγιώτη, που μας φιλοξένησε επτά μέρες σε μια γκαρσονιέρα στην Ρώμη. Ο Σεττίμιο σπούδασε φιλοσοφία και αρχαιολογία, απέκτησε δε συναφή ενδιαφέροντα με τις σπουδές του. Το κυριότερο ενδιαφέρον του είναι ό,τι σχετίζεται με την Αρχαία Ελλάδα, και όχι μόνο. Την απόσταση Ρώμη – Πρίντεζι (540 χιλιόμετρα παρακαλώ) την περπάτησε όχι μία φορά μόνο. Σε μια απ’ αυτές συνοδευόταν από ένα φίλο του που βιντεοσκόπησε και φωτογράφησε την διαδρομή. Σ’ αυτό το βίντεο, ο Σεττίμιο είναι ο αφηγητής …

Η Αππία αρχίζει από το Καπιτώλιο (νομίζω) με κατεύθυνση σε τεταμένη ευθεία 90 χιλιομέτρων!... Από κάποιο σημείο αυτής της ευθείας αρχίσαμε την «εξερεύνησή» μας. Σ’ αυτό το σημείο φθάσαμε με λεωφορείο από την Ρώμη. Αρχίσαμε από τον Πύργο της Καικιλίας Μεττέλης,  μεγάλο κτίσμα σε καλή κατάσταση, απ’ όσο τουλάχιστον απέμεινε μετά τόσους αιώνες. Απέναντι σώζονται τα ερείπια του Ναού Αγίου Νικολάου που θεωρείται σπάνιο δείγμα γοτθικής αρχιτεκτονικής. Όχι μακριά από τον Πύργο της Καικιλίας σταματήσαμε στο Capo di Bove, ένα σταθμό πληροφοριών για την Αππία, εποπτικό υλικό, υπολείμματα αρχαίου υλικού, επεξηγηματικά κείμενα, αίθουσα συγκεντρώσεως κλπ. Κάνει εντύπωση ένα σύγχρονο τοπογραφικό του ευθύγραμμου τμήματος του δρόμου, που δημιουργεί ερωτήματα για τον τρόπο που επετεύχθη τόσον τεταμένη ευθυγραμμία 90 χιλιομέτρων. Την απάντηση την είδαμε στις πλευρές του δρόμου. Κατά αραιά διαστήματα είναι χτισμένοι αμοιβαίως ορατοί πύργοι παρατηρήσεως που συνιστούν κάτι σαν γεωδαιτικό σύστημα εξαρτήσεως. Λεπτομέρειες δεν ξέρω αλλά μπορώ να τις φανταστώ…  Από τους πύργους αυτούς ελάχιστοί διασώζονται και μάλιστα σε κακή κατάσταση.                                                                                                          

  Πρέπει να διανύσαμε κάπου 4 χιλιόμετρα μέχρι την πρώτη διασταύρωση. Το λεωφορείο μας άφησε στην Τσινεσιτά, όπου υπάρχει σταθμός του Μετρό. 

ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
 Αππία οδός (λατ. Via Appia). Οδός της αρχαιότητας, που οδηγούσε από τη Ρώμη στην Καμπανία και στην Κάτω Ιταλία. Αποτελούσε τη σημαντικότερη οδική αρτηρία της Ιταλικής χερσονήσου και είχε χαρακτηριστεί βασίλισσα των οδών (longarum regina viarum) κυρίως λόγω του τιτάνιου έργου και της τεχνογνωσίας που απαιτήθηκε για την κατασκευή της. 
Το αρχικό της τμήμα είχε μήκος περίπου 225 χλμ. και κατασκευάστηκε στα χρόνια του κήνσορα Αππίου Κλαύδιου Καίκου (βλ. λ.) περίπου το 312 π.Χ., καλύπτοντας τη διαδρομή από τη Ρώμη (Πύλη της Καπύης) έως την Καπύη της Καμπανίας (Capua). Ο δρόμος προχωρούσε δίπλα στις Θέρμες του Καρακάλλα, περνούσε από την Αππία Πύλη, διασταυρωνόταν με τον ποταμό Άλμο, έφτανε στον Ιππόδρομο, περνούσε το Αλβανό όρος και κατέβαινε στα Ποντικά έλη. Κατέληγε στη Φορμία (διαθέτοντας και ένα επικουρικό σύστημα διωρύγων μέχρι την Ταρακίνη) και ακολουθούσε την ακτή μέχρι την Καπύη. Αργότερα συνεχίστηκε έως το Μπενεβέντο (Beneventum, 268 π.Χ.), τον Τάραντα (Tarentum) και το Μπρίντιζι (Brundisium, αρχές 2ου αι. π.Χ.). Το συνολικό της μήκος έφτασε τότε σχεδόν τα 565 χλμ. και μέσω αυτής εκτελείτο ο κύριος όγκος του εμπορίου από την Ελλάδα και την Ανατολή.
Ήταν στρωμένη με πλάκες πολυγωνικού ή τετράγωνου σχήματος και το πλάτος της έφτανε για να περνούν δύο άμαξες ερχόμενες αντίθετα. Δεδομένου του ότι βασικό ζητούμενο ήταν η κατά το δυνατόν συντομότερη σύνδεση των πόλεων, πραγματοποιήθηκαν πολλά έργα αποστράγγισης και διάνοιξης περασμάτων σε ορεινές περιοχές. Ανά τακτά διαστήματα υπήρχαν σταθμοί ανάπαυσης των ταξιδιωτών· ακόμη και ο Ιούλιος Καίσαρας διετέλεσε επιμελητής (προϊστάμενος συντήρησης) της οδού. Η αξία της διαφαίνεται και από το ότι στις πλευρές της υπάρχουν πολλά μνημεία, κυρίως ταφικά· λογιζόταν ως ιδιαίτερα μεγάλη τιμή για κάποιον να ταφεί δίπλα η σε μικρή απόσταση από τον δρόμο. Επί Τραϊανού (αρχές 2ου αι. μ.Χ.) κατασκευάστηκε η λεγόμενη Via Appia Trajana, η οποία ήταν παραλιακή και μαζί με την Via Herculia ανέλαβε το κύριο βάρος της διακίνησης των προϊόντων. Η Α.ο. οδηγήθηκε σε μια αξιοπρεπή παρακμή, παρά τις ανακαινίσεις του Αδριανού και του Μεγάλου Κωνσταντίνου· το σίγουρο είναι ότι το αρχικό της τμήμα λειτουργούσε μέχρι το πρώτο μισό του 6ου αι. μ.Χ. 
Έχει διατυπωθεί πως η εκάστοτε κατάσταση της Α.ο. στο πέρασμα του χρόνου αντικατόπτριζε την κατάσταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Σήμερα σώζονται αρκετά τμήματά της και πολλά μνημεία εκατέρωθεν του δρόμου, με σημαντικότερα το ταφικό μνημείο της Καικιλίας Μετέλλας, τον παλαιοχριστιανικό ναό του Αγίου Σεβαστιανού in catacumbas και πολλά λείψανα γεφυρών και υδραγωγείων. Ο πάπας Πίος ΣΤ’ διέταξε την κατασκευή της λεγόμενης Νέας Αππίας οδού, η οποία ολοκληρώθηκε το 1784 και κάλυπτε τη διαδρομή από τη Ρώμη έως τους Αλβανούς λόφους σε παράλληλη πορεία με την Α.ο. 
******************************* 

Αππία οδός - Βικιπαίδεια

Appia Antica Park

 

<