Παιδιά σε διάφορες καταστάσεις

ο αναγνώστης στις 22 Αυγούστου, 2015

της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Παιδιά και τρίτη ηλικία.
Ο παππούκας μου, κείμενο με12 προτάσεις όλες κι όλες, συνοψίζουν (για εμάς τους μεγάλους) την κατάσταση της τρίτης ηλικίας και επιβεβαιώνουν στα μικρά παιδιά όσα παρατηρούν όταν ζουν από κοντά τους παππούδες τους. Ο παππούκας νιώθει μοναξιά, ξεχνάει και χάνεται, παίζει σαν μικρό παιδί, μαθαίνει στο εγγόνι του, διαβάζεις και νιώθεις το μεγάλο χέρι να κρατάει μαλακά το μικρούλι. Η τρυφερότητα της σχέσης τους, η αλληλοκατανόηση και οι ανάγκες αυτών βιώνουν τα άτομα στα άκρα της ηλικιακής κλίμακας είναι το κλειδί του βιβλίου και παρουσιάζεται απλά και με σοφία!
Πολλοί εκδότες έχουν στραφεί προς τα βιβλία για την προσχολική ηλικία, θεωρώντας σωστά, και όχι μόνο για εμπορικούς λόγους, ότι τα βιβλία για τα πολύ μικρά παιδιά  είναι ουσιαστικά η πύλη που ανοίγει το δρόμο για να εδραιωθεί η σχέση τους με τα βιβλία σε βάθος χρόνου.
Παιδιά νικητές
Η Εβίτα που νίκησε τα Αποθαρρύνια  πηγαίνει κάθε Παρασκευή στο σπίτι των παππούδων με μεγάλη χαρά. Όταν μάλιστα την επομένη ξημερώνει η γιορτή της γιαγιάς ξετρελαίνεται που θα φτιάξουν τα γλυκά. Το ανυπόμονο κοριτσάκι δεν μπορεί να περιμένει ως το πρωί και αποφασίζει να τα φτιάξει μόνο του. Και τότε μπροστά της εμφανίζονται τα απαίσια Αποθαρρύνια για να την αποτρέψουν, αλλά και διάφορες συμπαθητικές φυλές φανταστικών πλασμάτων, τα Ενθαρρύνια, τα Γλυκόλογα, τα Προσπαθόνα, τα Καντοξανά που, μαζί με τον Πανταμπορείς, τον Ακουναμαθένης και τον Αχ-Τικαλά, την πείθουν να συνεχίσει την προσπάθεια. Και πόσο ευφυής η ονοματοδοσία των δευτεραγωνιστών που κρύβει μέσα της αυτά που θα θέλαμε να διαπλάσουν το χαρακτήρα των παιδιών μας!
Αν και η σχέση με τους παππούδες είναι μόνο το πλαίσιο της ιστορίας και όχι το κύριο θέμα χαρήκαμε αφάνταστα που επιτέλους διαβάσαμε μία ιστορία με αληθινούς ηλικιωμένους να χαίρονται τη ζωή ερωτευμένοι, να κάνουν αστεία μεταξύ τους και έπειτα να φιλιούνται, με δυο λόγια να είναι κανονικοί άνθρωποι που ζουν κοντά μας σε κάποιο αστικό διαμέρισμα και όχι όπως συνήθως σε φανταστικά ειδυλλιακά χωριά, με όλα τα στερεοτυπικά που εμφανίζονται στα περισσότερα βιβλία για παιδιά,   (καθαρός αέρας, λαχανικά από το μποστάνι, καφενεία, πανηγύρια…).
Ο Κωστής Μακρής γράφει για ένα θέμα που δεν είναι πρωτότυπο (η ανυπομονησία του μικρού παιδιού, οι σχέσεις με τους παππούδες, η γιορτή και τα γλυκά, η προσπάθεια, η ενθάρρυνση, κ.ά.). Όμως πετυχαίνει το ακατόρθωτο, για πολλούς συγγραφείς. Να γράψει δηλαδή μια ‘φυσιολογική’ ιστορία για ‘φυσιολογικούς‘ ανθρώπους, τη μικρή Εβίτα και τους παππούδες, που συνομιλούν με φυσικότητα, αντιδρούν ‘φυσιολογικά’, χωρίς οι μεγάλοι να σηκώνουν δασκαλίστικα το δάχτυλο και το κοριτσάκι να σκέφτεται με παιδική απλοϊκότητα.
Ο συγγραφέας είναι σχεδόν πρωτοεμφανιζόμενος. Η Εβίτα… είναι το δεύτερο βιβλίο του, ενώ το πρώτο του, Ο Πιοζ Ναμε και οι πέντε γάτες (εκδ. Πατάκη, 2011), μια ιστορία φαντασίας και αυτογνωσίας, ξεχώρισε και δικαίως βραβεύτηκε. Κερδίζει το στοίχημα μ’ αυτό το δεύτερο βιβλίο! Επειδή δεν βιάστηκε, όπως συνήθως συμβαίνει με τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς που ενθουσιασμένοι από την επιτυχία, γράφουν πολύ γρήγορα κάτι καινούριο. Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει και με τους έμπειρους και καταξιωμένους και το αποτέλεσμα δεν είναι το προσδοκώμενο. ‘Γράφω όταν έχω να πω κάτι’. Χρυσός κανόνας;
Μία παρατήρηση για την εικονογράφηση. Χάνει γιατί δεν έχει πλαστικότητα. Το ασπρόμαυρο και οι τόνοι του θέλουν περισσότερη τέχνη για να αποδώσουν περιεχόμενο. Εντελώς διαφορετική άποψη για την εικονογράφηση αποκτούμε με τις έγχρωμες εικόνες που εμφανίζονται στην ιστοσελίδα του συγγραφέα. Υποθέτουμε τους εκδοτικούς λόγους που οδήγησαν σ’ αυτή την επιλογή!
Η Αϊσέ, το Σκληρό καρύδι, της Ελένης Σβορώνου, είναι μια εννιάχρονη Αφγανή που κατέληξε στη χώρα μας. Η οικογένειά της Αϊσέ φτιάχνει τη ζωή της στην Αθήνα, ίσως και σε άλλη μεγάλη πόλη, και εμείς μπορούμε να συναντήσουμε το κορίτσι στο δημοτικό σχολείο της γειτονιάς μας. (Γνωρίζει ο αναγνώστης ότι υπάρχουν δημοτικά σχολεία στο κέντρο της Αθήνας όπου το 60% των μαθητών είναι παιδιά αλλοεθνή;)
Η Αϊσέ συνομιλεί κατά κάποιον τρόπο με την ευτυχισμένη και τυχερή Εβίτα και της λέει με αφορμή ένα απλό ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, ότι υπάρχουν κι άλλες πλευρές στη ζωή, σκοτεινές. Σκοτεινό είναι το ζήτημα των προσφύγων και των ‘παράτυπα διαβιούντων’- νέος όρος!-, εξίσου σκοτεινή η ψυχολογική πίεση που καθημερινά υφίσταται πρόσφυγες και μετανάστες κάθε ηλικίας.
Μία Αϊσέ  από τις χιλιάδες Αϊσέ, Αλοντίν, Μουράντ, Χιντί, Χαμιντάινα που διαβιούν στη Δύση αναζητώντας μια ασφαλή παιδική ζωή. Διαφέρει από τα παιδιά της ηλικίας της; Και ναι και όχι. Έχει τις ίδιες ανάγκες όπως όλα τα παιδιά, για ασφάλεια, προστασία, μόρφωση, παιχνίδι, φίλους και χρειάζεται βοήθεια για να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον, βοήθεια για να ξαναχτίσει την παιδικότητα που χάθηκε στο ταξίδι προς το όνειρο. Για όνειρα γράφει λοιπόν η Ελένη Σβορώνου, όνειρα συνηθισμένα, πολύ καθημερινά και παιδικά, όπως ένα ζευγάρι παπούτσια, τα οποία γίνονται το όχημα για να κατανοήσουμε τη δύναμη χαρακτήρα της ηρωίδας και τις συνθήκες της ζωής των προσφύγων.
Γλυκόπικρο βιβλίο που βγάζει αισιοδοξία για τα καλύτερα που μπορούν να συμβούν αν όλοι γίνουμε πιο ευαίσθητοι. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δέχτηκε να θέσει το βιβλίο υπό την αιγίδα της και να το προσφέρει στα σχολεία.
Η Μαλαλά Γιουσαφζάι, χτυπήθηκε από τους Ταλιμπάν μέσα στο σχολικό λεωφορείο όταν ήταν 10 χρονών. Σώθηκε κι έγινε η μικρότερη κάτοχος του βραβείου Νόμπελ για την Ειρήνη. Με τη βοήθεια της δημοσιογράφου Κριστίνα Λαμπ, έγραψε τη βιογραφία της όπου, με τα μάτια της εφήβου πλέον, σχολιάζει όσα έζησε πριν και μετά από την επίθεση. Η Μαλαλά είναι κι αυτή νικήτρια αφού στο πρόσωπο της διαβάζουμε για τον αγώνα των κοριτσιών του Πακιστάν για εκπαίδευση.