«Έχουμε την κοινωνία στο DΝΑ μας»«Είναι το μυστικό της εξέλιξής μας. Και το κλειδί για να κάνουμε καλύτερη την κοινωνία μας. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ενωμένοι, σαν ένας ιστός αράχνης, σε κοινωνικά δίκτυα. Και αγωνιζόμαστε να κρατάμε ζωντανά αυτά τα δίκτυα επειδή τα καλά πράγματα που δίνουμε και παίρνουμε είναι περισσότερα από τα κακά».
O Νίκος Χρηστάκης, από το σπίτι του στη Βοστώνη της Αμερικής, μιλάει στα Νέα (11/3/2010) για τον καρπό των πολύχρονων ερευνών του πάνω στις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων. Καθηγητής Κοινωνιολογίας, Ιατρικής Κοινωνιολογίας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο Ελληνοαμερικανός επιστήμονας ήταν ανάμεσα στις 100 προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο για το 2009, σύμφωνα με τον κατάλογο του περιοδικού «Τime». Και τώρα, μόλις λίγα 24ωρα προτού φτάσει στην Αθήνα για την παρουσίαση του καινούργιου του βιβλίου, εξηγεί «Ενωθήκαμε, συνδεθήκαμε, για να πάμε μπροστά σαν ανθρώπινο είδος. Και πίσω από αυτήν την ανεπαίσθητη - πολλές φορέςπροσπάθεια κρύβονται εν μέρει τα γονίδιά μας, που μας ωθούν να υφαίνουμε τον απέραντο κοινωνικό μας ιστό για να μεταδώσουμε τις ευχάριστες πληροφορίες, τις πρωτότυπες ιδέες μας, τις αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή μας. Και κρατιόμαστε ενωμένοι, ακόμα κι αν ο εαυτός μας μπορεί να βρεθεί σε μεγάλους κινδύνους όταν αναγκάζεται να συνυπάρχει με τόσους ανθρώπους. Να αρρωστήσει, να υποστεί βία, να παρασυρθεί σε έκνομες πράξεις. Γιατί στην πραγματικότητα, αν είχαμε στο μυαλό μας μόνο το κακό, δεν θα είχαμε φτιάξει τα κοινωνικά δίκτυα».
Κρύβουν μια μεγάλη δύναμη τα λόγια και τα συναισθήματά μας μόλις αρχίσουν να διατρέχουν τον κοινωνικό ιστό που συνεχώς εξυφαίνουμε. Συμβαίνει πολλές φορές χωρίς να το καταλάβουμε. «Έχουμε διαπιστώσει για παράδειγμα ότι αν ο φίλος τού φίλου τού φίλου σου πάει να ψηφίσει στις εκλογές, αυξάνονται οι πιθανότητες να πας και εσύ να ψηφίσεις. Και όταν ο φίλος τού φίλου σου παίρνει διαζύγιο, αυξάνονται οι πιθανότητες να πάρεις και εσύ διαζύγιο. Ή όταν ο φίλος τού φίλου σου κόψει το κάπνισμα, αυξάνονται οι πιθανότητες να κόψεις και εσύ το κάπνισμα».
Μοιάζει σαν το παιχνίδι που παίζαμε μικροί με το σπασμένο τηλέφωνο, λέει ο κ. Νίκος Χρηστάκης. Σκύβεις στο αυτί κάποιου, λες μια λέξη και αυτός τη λέει στον διπλανό του, και εκείνος στον δικό του διπλανό, κ.ο.κ. «Όμως μέσα σε ένα κοινωνικό δίκτυο, που μπορεί να περιλαμβάνει εκατομμύρια ανθρώπους- δεν σας κρύβω πως έχουμε μελετήσει ένα τέτοιο δίκτυο 5 εκατομμυρίων ανθρώπων- δεν κυκλοφορούν όλες οι πληροφορίες με τον ίδιο τρόπο. «Μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε, πώς με διαφορετικό τρόπο κυκλοφορεί το ευρώ από χέρι σε χέρι, πώς μεταδίδονται τα μικρόβια και οι ιοί από άνθρωπο σε άνθρωπο, και πόσο διαφορετικά κυκλοφορούν μεταξύ μας οι ιδέες ή τα συναισθήματα. Και το καθένα από αυτά, με τον τρόπο του, μας επηρεάζει.
Πώς όμως σχηματίζονται αυτά τα δίκτυα; Είχε μιλήσει και ο Πλάτωνας για τη φιλία, είχε διαπιστώσει και ο Αριστοτέλης ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπάρξει μακριά από μια οργανωμένη κοινωνία. «Ο κάθε άνθρωπος έχει σχέσεις με τους συγγενείς του, με τους συναδέλφους στη δουλειά, με φίλους που είναι αρκετά στενοί ή όχι. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν με τη σειρά τους επιπλέον φίλους και συναδέλφους και όλοι μαζί αποτελούμε και δημιουργούμε αυτά τα τεράστια κοινωνικά δίκτυα», λέει ο κ. Χρηστάκης. «Μέσα από αυτό το απέραντο πλέγμα που όλοι μας αποτελούμε ένα κομμάτι του, αν κάποιος άνθρωπος πει κάτι που θελήσει, που σκεφθεί, ακόμα κι αν είναι τελείως άγνωστος σε μας, αμέσως θα κυκλοφορήσει στον λαβύρινθο του κοινωνικού δικτύου, θα μας βρει και θα μας επηρεάσει. Αρνητικά ή θετικά».
Στο καινούργιο του βιβλίο, ο κ. Νίκος Χρηστάκης μαζί με τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Τζέιμς Χ. Φόουλερ, υποστηρίζουν και εξηγούν την άποψη ότι τα πολυπλόκαμα κοινωνικά δίκτυα, δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν αν ο ρόλος τους περιοριζόταν μόνο στη διάδοση συμπεριφορών και πράξεων που εκπορεύονται από την κακή πλευρά του εαυτού μας. «Είναι αλήθεια ότι από τη στιγμή που γινόμαστε μέρος σε ένα κοινωνικό δίκτυο, βρισκόμαστε στο έλεος απειλών. Η συνύπαρξη με τόσους ανθρώπους απειλεί την υγεία μας καθώς μπορεί να κολλήσουμε κάποια ασθένεια. Απειλεί ενδεχομένως την ίδια μας τη ζωή καθώς μπορεί να πέσουμε θύματα βίας. Όμως, επειδή την ίδια στιγμή στο ίδιο κοινωνικό δίκτυο γινόμαστε μέτοχοι των καλών πραγμάτων που επίσης κυκλοφορούν, αυτό που κερδίζουμε είναι πολύ σημαντικότερο από το τίμημα».
Η διαπίστωση αυτή, που θεμελιώνεται στο βιβλίο από τα αποτελέσματα πολύχρονων ερευνών, δεν αποτελεί προτροπή για κάποιους ανθρώπους να διευρύνουν τον κύκλο των επαφών τους επιδιώκοντας μεγαλύτερο μερίδιο στην «ευτυχία». «Ο άνθρωπος που έχει πολλούς φίλους μπορεί να δεχτεί βοήθεια από πολλούς ανθρώπους αλλά το ίδιο θα πρέπει να κάνει και αυτός όταν πολλοί φίλοι του χρειαστούν τη δική του βοήθεια».
Τα κοινωνικά δίκτυα της πραγματικής μας ζωής διαφέρουν από εκείνα που σχηματίζονται και εξαπλώνονται με την ίδια ταχύτητα στον κόσμο του Διαδικτύου.
Στην περίπτωση αυτή, όπως εξηγεί ο κ. Νίκος Χρηστάκης, «οι σχέσεις που μας επηρεάζουν είναι εκείνες που έχουν προσωπικό χαρακτήρα, που αφορούν ανθρώπους με τους οποίους συναντιόμαστε και εκτός Διαδικτύου.
Εσύ δεν μπορείς να επηρεαστείς από οποιονδήποτε άνθρωπο έχεις επαφή στο Ίντερνετ. Επηρεάζεσαι μόνο απ΄ αυτούς με τους οποίους διατηρείς σχέσεις. Αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε αν πάρουμε για παράδειγμα το τηλέφωνο. Όταν επικοινωνούσαμε κατά κύριο λόγο με το τηλέφωνο, δεν σήμαινε ότι όποιος άγνωστος μάς καλούσε και μάς έλεγε κάτι, εμείς θα επηρεαζόμασταν.
Αντιθέτως, αν στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν κάποιος φίλος μας, τότε τα λόγια του θα είχαν αντίκτυπο θετικό ή αρνητικό. Το ίδιο συμβαίνει και με το Ίντερνετ. Το γεγονός ότι υπάρχει δεν σημαίνει ότι μπορούμε να επηρεαστούμε εύκολα από οποιοδήποτε πρόσωπο που δεν ξέρουμε από κοντά.
Απλώς το Ίντερνετ είναι ένα μέσο το οποίο μπορεί με πιο εύκολο τρόπο να μας κάνει να επηρεαστούμε από ανθρώπους που έχουμε ήδη σχέσεις.
e-paideia.net
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου