Αυτοκτόνησε με αίμα ταύρου

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ

Αυτοκτόνησε με αίμα ταύρου

Της Μαίρης Αδαμοπούλου

Το κώνειο που ήπιε ο Σωκράτης επέφερε

πιο αργό μεν, αλλά ήρεμο θάνατο

Αίμα ταύρου σκότωσε τον Θεμιστοκλή, τον πολιτικό που μετέτρεψε την αθηναϊκή δημοκρατία σε ηγεμονία. Φως στο μυστήριο ρίχνει η αρχαιολόγος Μαρία Σούτου

Αυτοκτόνησε σε ηλικία 65 ετών ως σατράπης στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας για να μην εναντιωθεί στην πατρίδα του, την Αθήνα. Η αιτία θανάτου του Θεμιστοκλή όμως, του στρατηγού της νίκης στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. εναντίον των Περσών και μετέτρεψε την Αθήνα σε ηγεμονική δύναμη, παραμένει «άγνωστη». Ήπιε αίμα ταύρου μαρτυρούν οι πηγές. Είναι ικανό όμως το ταύρειο αίμα να σκοτώσει;
Κι αν ναι, γιατί ο Θεμιστοκλής το επέλεξε; Φως στο μυστήριο του θανάτου του ριζοσπαστικού πολιτικού άνδρα της κλασικής Αθήνας επιχειρεί να ρίξει η αρχαιολόγος Μαρία Σούτου και να συμπληρώσει το «κενό» που υπάρχει στο πιστοποιητικό θανάτου του Θεμιστοκλή.
«Το αίμα του ταύρου περιέχει αμινοξέα, δηλαδή πρωτεΐνες και αυτός είναι ο λόγος που οι φυματικοί τον 19ο αιώνα κατέφευγαν στα σφαγεία, για να πιουν αίμα ζώων ώστε να ενισχύσουν τον οργανισμό τους. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο θα είχαμε πληθώρα ξαφνικών θανάτων», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η κ. Σούτου που ασχολείται πολλά χρόνια με τη σχέση αρχαιολογίας και ιατρικής.
«Το αίμα του ταύρου έχει ταχεία πηκτικότητα και μεγαλύτερη από των άλλων ζώων. Δύσπνοια, συμπτώματα πνιγμού, σπασμοί και θρομβώσεις είναι μερικά από τα συμπτώματα που προκαλεί η δηλητηρίαση από το ταύρειο αίμα, κατά τον Διοσκουρίδη. Επιφέρει δε ταχύτατο θάνατο».
Είναι λογικό όμως να επιλέξει κάποιος να αυτοκτονήσει με τόσο επώδυνο τρόπο, τη στιγμή που ήταν γνωστό το κώνειο (φυτό που λέγεται και βρομόχορτο ή μαγκούτα και του οποίου οι σπόροι είναι δηλητηριώδεις), το οποίο επέφερε πιο αργό μεν, αλλά ήρεμο θάνατο;
«Είναι αλήθεια πως μια τέτοια επιλογή αντιβαίνει τη μέση νοημοσύνη· κι όμως, το ταύρειο αίμα επειδή επιφέρει γρήγορο θάνατο αναφέρεται ως η πρώτη επιλογή των αυτόχειρων. Η μόνη λογική εξήγηση είναι πως πρόκειται για δηλητήριο που φέρει το ίδιο όνομα, πιθανόν παρασκευασμένο με πρώτες ύλες από τη φύση, αφού οι αρχαίοι Έλληνες είχαν καλή γνώση φυτοφαρμακευτικής, αλλά χωρίς να επιφέρει τόσο επώδυνο θάνατο.
Πρέπει να ήταν δηλητήριο από ορυκτές ή φυτικές ουσίες, όπως το κιννάβαρι, που είναι θειούχος υδράγυρος ή από θειούχο αρσενικό που προέρχεται από την ερυθρά σανδαράχη, αλλά και πολλά δηλητηριώδη φυτά που είναι γνωστά ως αιματόχορτα ή ακόμη και κόκκινου χρώματος δηλητηριώδεις μύκητες. Πρόκειται για ένα άλυτο αίνιγμα που έχει απασχολήσει περισσότερους από 50 φαρμακολόγους διεθνώς.
Αν τελικώς τα πράγματα έχουν έτσι και πρόκειται για τεχνητό σκεύασμα-δηλητήριο, είναι λογικό ο Θεμιστοκλής να το επέλεξε έναντι του κωνείου, καθώς λόγω χαρακτήρα δεν είχε την υπομονή του Σωκράτη. Επιπλέον ο Σωκράτης δεν επέλεξε τον τρόπο θανάτου του. Του επιβλήθηκε το κώνειο. Ο Θεμιστοκλής κάλεσε συγγενείς και φίλους και πέθανε με γρήγορο και εντυπωσιακό τρόπο, σεβόμενος τα τρόπαιά του», καταλήγει η κ. Σούτου.

"Δημοφιλής" θάνατος

Ο Θεμιστοκλής δεν είναι ο μόνος που επέλεξε το ταύρειο αίμα για να πεθάνει. Ο βασιλιάς της Φρυγίας Μίδας φέρεται από τον Στράβωνα να πέθανε με τον ίδιο τρόπο, ενώ ο Ηρόδοτος το αναφέρει ως αιτία θανάτου του τελευταίου Φαραώ Ψαμμίντου, που είχε πιαστεί αιχμάλωτος, ενώ αναφορά στο «ταύρειο αίμα» κάνει τόσο ο Αριστοφάνης στους Ιππής όσο και ο Σοφοκλής διά στόματος Ελένης, δεδομένου ότι ο ταύρος έχει και ιδιαίτερη θέση στην ελληνική μυθολογία λόγω της δύναμής του, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις θεωρούνταν ως «ανάλογο» της γυναικείας μήτρας.