ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ (Ε.Δ.Ι.Α.) 1940-74 ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Θεσ/νίκη, Αγ. Σοφίας – Θεοφίλου 13. τηλ. 2310252554

1. ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ Ε.Δ.Ι.Α.

• Η συλλογή, καταγραφή, προβολή και αξιοποίηση των αγωνιστικών
παραδόσεων του λαού μας, ιδιαίτερα της Εθνικής και της
Αντιδικτατορικής Αντίστασης.

• Η οργάνωση μουσείων, ιστορικών αρχείων και κέντρων
επιστημονικής έρευνας

• Η διάσωση και διάδοση της λαϊκής πνευματικής παράδοσης

2. ΕΝΑΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Η Ε.Δ.Ι.Α. που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1992, ήδη έχει δέκα περιφερειακά παραρτήματα σε όλη τη χώρα που ασχολούνται με τη διάσωση, συλλογή και αξιοποίηση από ιστορικούς-ερευνητές ντοκουμέντων και μαρτυριών για την περίοδο 1940-1974.

Από το 1995 ομάδες εργασίας και ειδικοί ερευνητές του Α.Π.Θ., σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους και από το 2002 με την Ε.Δ.Ι.Α., καταγράφουν προφορικές μαρτυρίες, συλλέγουν αρχεία και ντοκουμέντα. Ήδη έχουν εκδοθεί αρκετά βιβλία με απομνημονεύματα αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και έχουν πραγματοποιηθεί εκθέσεις ντοκουμέντων σε αρκετές πόλεις.

Η ΕΔΙΑ έχει ιδρύσει τρία μουσεία Εθνικής Αντίστασης: στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, στο Θέρισσο της Κρήτης και την Κοζάνη, ενώ προχωρεί στην ίδρυση άλλων δύο στο Ροδοχώρι και τον Πεντάλοφο Κοζάνης. Ο Πεντάλοφος το 1943 και 1944 , στα μέσα δηλ. του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν η έδρα της Ελεύθερης Ελλάδας.

Η Ε.Δ.Ι.Α. Κ.-Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, με τη συνεργασία της Εταιρείας Μελετών Άνω Βοΐου στο Τσοτύλι, πραγματοποίησε δύο συνέδρια: το 1995 για την Αντίσταση στη Δ. Μακεδονία και το 2000 για τις τοπικές πτυχές του Εμφυλίου Πολέμου στη χώρα μας, με τη συνδρομή του «Δικτύου για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων».

Επίσης, με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την Αντιφασιστική Νίκη, πραγματοποίησε δύο εκθέσεις φωτογραφίας: την πρώτη το Μάιο του 2005 στο χώρο του ΕΛΙΑ, στην Άνω Πόλη, και τη δεύτερη το Μάιο του 2006 στο Δήμο Αμπελοκήπων σε συνεργασία με το Ρωσικό Προξενείο.

Στις 7/10/07, στην Κοζάνη, σε συνεργασία με τον τοπικό Δήμο, πραγματοποιήσαμε ημερίδα με θέμα «Παράδοση και νεοτερικότητα». Επίσης, σε συνεργασία με τον ίδιο Δήμο και με το Ι.ΜΕ.Σ.Ι., πραγματοποιήσαμε ημερίδα για θέματα τοπικής ιστορίας.

«Διότι δεν συνεμορφώθην…»

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟ ΑΓΩΝΑ

ΣΤΗ Β. ΕΛΛΑΔΑ

Η Θεσσαλονίκη συνέβαλε σημαντικά στον αγώνα κατά της Χούντας. Με την επικράτηση του πραξικοπήματος άρχισαν να συγκροτούνται και να δρουν οι αντιστασιακές οργανώσεις ΠΑΜ, Ρήγας Φερραίος, Δημοκρατική Άμυνα, Σπουδαστική - Λαϊκή Πάλη, Κίνημα 29ης Μαΐου, Αντι-ΕΦΕΕ, ΚΚΕ-ΚΝΕ, ΕΚΚΕ-ΑΑΣΠΕ, ΠΑΚ αλλά και ανένταχτοι αγωνιστές.

Βαρύ το τίμημα: τρεις δολοφονημένοι, ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, ο νεολαίος Γιάννης Χαλκίδης, ο αγωνιστής Βασίλης Μπεκροδημήτρης, χιλιάδες οι «προληπτικώς εκτοπισμένοι» στα ξερονήσια, πάνω από 100 οι καταδικασμένοι σε βαριές ποινές, 12 σε ισόβια κάθειρξη.

Η πρώτη έκθεση ντοκουμέντων από τον Αντιδικτατορικό Αγώνα στη Βόρεια Ελλάδα πραγματοποιήθηκε με τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τη Δικτατορία, τον Απρίλιο του 1997, στην Ένωση Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσ/νίκης, με τη συμβολή του «Συνδέσμου Φυλακισθέντων - Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-74». Η δεύτερη, με τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 2003, στο «Ελληνικό Λογοτεχνικό - Ιστορικό Αρχείο» (ΕΛΙΑ). Η τρίτη στην Κοζάνη, τον Απρίλιο του 2003, με αφορμή την 37^η επέτειο του πραξικοπήματος. Η τέταρτη, στον Πολύγυρο στις 13-17/11/04.

Για τα 31 χρόνια του Πολυτεχνείου, το Νοέμβριο του 2004, κυκλοφορήσαμε το CD-ROM «ΕΔΩ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ!», με κείμενα στην αυθεντική τους μορφή και ηχητικά ντοκουμέντα από το ραδιοφωνικό σταθμό που λειτούργησε στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ το Νοέμβριο του 1973. Περιέχει επίσης στοιχεία για τον αντιδικτατορικό αγώνα στη Θεσσαλονίκη, κείμενο για τη δικτατορία του τοπικού παραρτήματος του «ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΥΛΑΚΙΣΘΕΝΤΩΝ – ΕΞΟΡΙΣΘΕΝΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΩΝ (Σ.Φ.Ε.Α.) 1967-74» καθώς και την ανταπόκριση που στάλθηκε στο διεθνή τύπο για τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης.

Η πέμπτη, στο Δήμο Νεάπολης Θεσ/νίκης στις 15-25/11/05, σε συνεργασία με την Γ΄ ΕΛΜΕ-Θ. Η έκτη στο 2^ο Γυμνάσιο Συκεών, στις 12-4-06, με αφορμή την εκδήλωση της ΕΔΙΑ για τις «γυναίκες του αντιδικτατορικού αγώνα». Οι ομιλίες αυτής της εκδήλωσης περιέχονται σε ειδική έκδοση της ΕΔΙΑ που συνοδεύεται από dvd με μαρτυρίες.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από το χουντικό πραξικόπημα, και σε συνεργασία με τον Σ.Φ.Ε.Α. (1967-74) και το Ι.ΜΕ.Σ.Ι., πραγματοποιήσαμε στις 19/4/07 εκδήλωση–συναυλία στη αίθουσα τελετών του Α.Π.Θ. με μεγάλη επιτυχία.

Αναλάβαμε επίσης τη δωρεάν διάθεση του βιβλίου του Γρ. Κοκοζίδη «Η Αντιδικτατορική Κομμουνιστική Νεολαία Θεσσαλονίκης 1969-1974», ενώ διαθέσαμε υλικό για το υπό έκδοση βιβλίο του Νάντη Χατζηγιάννη «Τι έχεις μ’ αυτόν;».

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Ήδη, έχουν εκδοθεί με τη συμβολή μας τα παρακάτω
βιβλία με μαρτυρίες για τη δεκαετία του ’40:

1. Η Ζωή και η δράση του Βασίλη Νταϊλιάνη – Το Αντάρτικο στη Δυτική Μακεδονία
2. Αλ. Σακαλή (Πετρόμπεη), Μνήμες
3. Πρακτικά Συνεδρίου στο Τσοτύλι, Η Δεκαετία 1940-50 στη Δυτική Μακεδονία
4. Αλ. Ρώσιου (Υψηλάντη), Στα Φτερά του Οράματος
5. Στ. Θεοδοσιάδη, Η Πίνδος ομιλεί – Εθνική Αντίστασις
6. Βασ. Γκανιάτσου (Χείμαρρου), Ένας Δάσκαλος – Καπετάνιος καταγράφει και αξιολογεί τη δεκαετία του ’40
7. Δημ. Κυρατζόπουλος (Φωτεινός), Δ. Μακεδονία, η Ελεύθερη Ελλάδα της Κατοχής

Από το χώρο της Πνευματικής Λαϊκής Παράδοσης–Τοπικής Ιστορίας, μνημονεύουμε τα βιβλία:

1. Ραντοβίστι – Ροδοχώρι
2. Λαογραφικά Βοΐου
3. Κοζάνη και Γρεβενά – ο χώρος και οι άνθρωποι.

Πιστεύουμε ότι τα βιβλία αυτά αποτελούν «πιλότο» για τη συγγραφή της τοπικής ιστορίας στην τριμερή της διάσταση: στον οικισμό, την επαρχία και το νομό – περιφέρεια, με κύριο στόχο την ανάδειξη πορείας των ανθρώπων της περιοχής κατά τον 20ό αιώνα με τις κοσμοϊστορικές του αλλαγές, όταν εκατοντάδες ορεινοί οικισμοί, με ιστορία 400-500 ετών έσβησαν στα μέσα του περασμένου αιώνα.

ΑΡΧΕΙΟ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ιδιαίτερα για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας (ειδικά για το Βόιο και τα Γρεβενά), με την οικονομική στήριξη της ΤΕΔΚ, άρχισε να υλοποιείται από ομάδα πανεπιστημιακών του ΑΠΘ ήδη από το 1996 ένα πρόγραμμα καταγραφής μαρτυριών για την περίοδο 1941-44, που αποτελούσε τμήμα ενός ευρύτερου διακρατικού προγράμματος στο οποίο συμμετείχαν περιφέρειες της Ιταλίας και της Ισπανίας. Η όλη προσπάθεια αποσκοπούσε στη μελέτη του Αντιφασιστικού Αγώνα στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου και απέβλεπε – πέρα από τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης – στην αντιμετώπιση νεοφασιστικών κινημάτων που είχαν εμφανιστεί σ’ αυτές τις χώρες.

Το αρχείο προφορικών μαρτυριών που άρχισε να συγκροτείται από τότε, τα σχετικά τοπικά και προσωπικά αρχεία και ντοκουμέντα, το φωτογραφικό και άλλο υλικό που συγκεντρώνεται από πολλές πηγές, οι ανέκδοτες γραπτές μαρτυρίες σημαντικών στελεχών της Αντιφασιστικής Αντίστασης αλλά και άλλων χώρων, φιλοδοξούν να αναδείξουν την ιστορική φυσιογνωμία της ευρύτερης περιοχής. Σύμφωνα με τις αναλύσεις έγκυρων σύγχρονων ιστορικών, η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας υπήρξε από τις σημαντικότερες εστίες αντίστασης που συνέβαλαν στην ήττα του φασισμού και του ναζισμού πριν από 60 χρόνια.

Ένα σημαντικό τμήμα του αρχείου προφορικών μαρτυριών έχει απομαγνητοφωνηθεί και έχει ήδη κατατεθεί υπό μορφή γραπτών περιλήψεων στα αρχεία της ΕΔΙΑ και του ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο)–Παράρτημα Θεσσαλονίκης, ώστε να είναι στη διάθεση των ερευνητών.

Θεσσαλονίκη 5/11/07

Για το Δ.Σ.

Ο Πρόεδρος : Νίκος Καλογερόπουλος

Ο Γραμματέας: Τριαντάφυλλος Μηταφίδης