Αναγνώσεις

Για τη χαμένη αξιοπρέπεια

Γράφει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος

«Πόσος εξυπνακισμός χρειάζεται για να υπαγορεύσει σ΄ εκείνον τον παράγοντα την διαπίστωση πως "σώθηκε η Αρχαία Ολυμπία"»;
ΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΣΟΥ ΝΕΚΡΟΥΣ ΤΟΥΣ ΘΑΒΕΙΣ, ΤΟΥΣ
ΠΕΝΘΕΙΣ, ΤΟΥΣ ΕΠΙΘΥΜΕΙΣ, ΤΟΥΣ ΝΟΣΤΑΛΓΕΙΣ.
ΜΕ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΕΒΕΣΑΙ. ΤΟ ΠΤΩΜΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ
ΣΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟ ΚΟΥΒΑΛΑΣ ΜΕΣΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΔΕΝ
ΞΕΡΕΙΣ ΠΟΥ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΧΩΝΙΑΣΕΙΣ. ΤΟ ΒΑΡΟΣ
ΤΟΥ ΑΚΥΡΩΝΕΙ ΤΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΟΥ. Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Αυτό που ζήσαμε τις προηγούμενες εβδομάδες ήταν η έκθεση του πτώματος της κοινής μας ζωής σε δημόσιο προσκύνημα. Ένας διαλυμένος οργανισμός που μόνον με σπασμούς μπορεί να αντιδράσει, μια γενικευμένη κατάντια, το πλιάτσικο της κοινής λογικής, ο πανικός που εναλλάσσεται με το θράσος, ο κυνισμός με την μικρονοϊκή υποκρισία.
Το μόνο που απομένει για τους ανήμπορους θεατές είναι ένα μικρό μερίδιο από την δημοκρατικά μοιρασμένη απελπισία.
Καταπατητές; Εμπρηστές; Ηλίθιοι κτηνοτρόφοι; Αυτανάφλεξη; Διεστραμμένοι πυρομανείς; Αόρατοι τρομοκράτες, Γκρίζοι Λύκοι και Ουτσεκάδες που οργώνουν το ξέφραγο αμπέλι της επικρατείας μας; Αστοχίες στο υλικό της ΔΕΗ; Αστοχίες στους τυραννίσκους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις χωματερές τους; Η Ιονία Οδός και οι παρακαμπτήριές της; Αστοχίες στην φαιά ουσία της πολιτικής προστασίας; Αστοχίες στους στόχους της Πυροσβεστικής; Άστοχοι υπουργοί και ακόμη πιο άστοχα υπουργεία; Οι μεσήλικοι νάρκισσοι της τηλεόρασης που καθοδηγούσαν, ατάλαντοι ιεροκήρυκες, το ανθρώπινο χάος από κάτω; Μια ολόκληρη πολιτική τάξη που, για μια ακόμη φορά, βάλθηκε να αποδείξει με πόση ευκολία μπορεί να πέφτει έξω;
Κι όλοι εμείς, οι «από κάτω» συνένοχοι να παρακολουθούμε τον εαυτό μας να εγκληματεί κατά του εαυτού μας. Η επιχείρηση «Ελλάδα Α.Ε.» έπεσε έξω. Το μπάχαλο είναι ισόβιο. Ή μάλλον διαρκεί όσο διαρκεί η ενσυνείδητη ζωή μας. Ξεκινάει από τα θρανία του σχολείου και μας συνοδεύει ώς την αίθουσα της Εντατικής. Το έχουμε συνηθίσει. Έχουμε εγκλιματισθεί. Μας βολεύει κιόλας. Του ξεφεύγουμε, παίζουμε μαζί του. Δεν έχει πολλές απαιτήσεις. Δυο τρεις σκέψεις, όσες χρειάζονται για να το ξεγελάσουμε και να την βγάλουμε καθαρή. Κι οι δυο τρεις λέξεις που τις αντιστοιχούν. Οι λέξεις μας ακούγονται σαν επιθετικές χειρονομίες.
Σαρώσαμε την εξυπνάδα μας με τις δημόσιες εξυπνάδες μας. Πόσος εξυπνακισμός χρειάζεται για να υπαγορεύσει σ΄ εκείνον τον παράγοντα την διαπίστωση πως «σώθηκε η Αρχαία Ολυμπία»;
Κάποτε το μπάχαλο μας άρεσε. Το τραγουδήσαμε με τα τραγούδια μας, το αποδώσαμε στα πληγωμένα μας αισθήματα, το βαφτίσαμε ιδιαιτερότητα για να το απολαύσουμε. Αγνοούσαμε- κάναμε πως δεν βλέπαμε για την ακρίβεια - πως το μέσα μπάχαλο έχει την δική του λογική, προβάλλει τις δικές του απαιτήσεις. Πως το μπάχαλο είναι εξίσου άπληστο με μας που το καλλιεργούμε. Μπορεί να μας κάψει όπως μας έκαψε στην κυριολεξία.
Το πρώτο μπάχαλο της ζωής μου το έζησα το καλοκαίρι του ΄74. Στην επιστράτευση ο στρατός της χούντας κατέρρευσε, μόνον που ο στρατός της χούντας ήταν ο Ελληνικός Στρατός και οι Τούρκοι είχαν μπει στην Κύπρο και ήταν έτοιμοι να βγουν στο Αιγαίο- ή τουλάχιστον έτσι φοβόμασταν. Ήταν εκείνες οι εβδομάδες που αισθανόσουν τελείως απροστάτευτος, έρμαιο των περιστάσεων που σε ταπείνωναν, ένας άθλιος κομπάρσος της ζωής σου.
Το ίδιο απροστάτευτος αισθανόσουν όταν άκουγες πως η φωτιά έχει περικυκλώσει την Καρύταινα και τα Στύρα, ότι πλησιάζει στην Καλαμάτα και οι φλόγες της έχουν φτάσει ώς το Στάδιο της Αρχαίας Ολυμπίας.
Μόνον που τώρα δεν είχες χούντα για να της φορτώσεις τις ενοχές, μόνον που τώρα ντρεπόσουν γιατί ο υπουργός Πολιτισμού δήλωνε από τηλεοράσεως πως κάηκαν «κάτι αρχαία που είχαν εκθέσει οι Γερμανοί»- εννοώντας προφανώς όχι παρατυχόντες Γερμανούς τουρίστες αλλά τους αρχαιολόγους της Γερμανικής Σχολής που άρχισε να σκάβει την Αρχαία Ολυμπία από τον 19ο αιώνα.
Γιατί μαζί με τις ανθρώπινες ζωές, μαζί με τα δάση κάηκε κι ένα κομμάτι της αξιοπρέπειάς μας.
Δεν υπάρχει συνταγή για να γλιτώσει την ανθρώπινη ζωή από τις κρίσεις της. Υπάρχουν όμως συνταγές που της επιτρέπουν να μεταπλάσει την αγριότητά τους σε λόγο, να εντάξει στη ζωή το ένστικτο θανάτου που σπέρνουν γύρω τους. Το σύνολο αυτών των συνταγών ονομάζεται πολιτισμός.

Ένοχοι λαγοί στο καπέλο

Μόλις πριν από τρία χρόνια σύμπας ο Ελληνισμός, παραφουσκωμένος με έργα, γιόρταζε τον διεθνή θρίαμβο των Ολυμπιακών Αγώνων. Την επομένη της τελετής έναρξης αρκετοί είχαν επισημάνει πως ο ελληνικός πολιτισμός αλλάζει σελίδα. Κανείς βέβαια τότε δεν περίμενε πως ο θρίαμβος θα άφηνε πίσω του χορταριασμένους και πλημμυρισμένους στίβους και μερικά ακόμη χιλιάδες ή εκατομμύρια κυβικά από άχρηστο μπετόν. Και σίγουρα κανείς δεν περίμενε πως τρία χρόνια και μερικές εβδομάδες αργότερα κάποιος εκφωνητής της τηλεόρασης, μιλώντας ως συνήθως σαν να εκφράζει το λαϊκό αίσθημα, θα ούρλιαζε «δεν μας νοιάζουν τα αγάλματα, εδώ καίγονται σπίτια». Λίγο πιο κάτω ένας κάτοικος της περιοχής έλεγε πως δεν τον ένοιαξε που κάηκε το χωράφι του αρκεί να σωθεί η Αρχαία Ολυμπία. Μιλούσε με λυγμούς. Γιατί και η αξιοπρέπεια είναι είδος πρώτης ανάγκης. Το ξέρω πως θα ακουγόμουν καλύτερα αν έβγαζα ένοχους λαγούς μέσα από το καπέλο μου, πραγματικούς ή φανταστικούς, για να εξορκίσω το κακό.
Ξέρω ακόμη πως έτσι, υιοθετώντας το αίσθημα της ενοχής, κινδυνεύω να αθωώσω τους πραγματικούς ενόχους, τους ενορχηστρωτές του μπάχαλου, τους καταπατητές της αξιοπρέπειάς μας.
Όμως αυτούς, για να τους εντοπίσουμε θα πρέπει να ανακτήσουμε ένα κομμάτι απ΄ την χαμένη σοβαρότητά μας. Και η ανάκτηση της χαμένης σοβαρότητάς μας ξεκινάει από την αναγνώριση της ενοχής μας.

ΤΑ ΝΕΑ,8/9/07