Ντοκουμέντο :"Τι φρονούν οι συγγραφείς διά τους πολιτικούς"

Αναδημοσιεύουμε αυτούσιο από τη χθεσινή "Βιβλιοθήκη" της Ελευθεροτυπίας
ένα τμήμα από μία εξόχως ενδιαφέρουσα έρευνα,
που έκανε ο ποιητής Ρώμος Φιλύρας το... 1912
και έχει ως θέμα τη γνώμη που είχαν
οι λογοτέχνες εκείνης της εποχής για τους Έλληνες πολιτικούς.
Η σημασία της έρευνας είναι, κατά τη γνώμη μας, σπουδαία, διότι:
1. Σκιαγραφεί με σαφήνεια το πολιτικό κλίμα της εποχής.
2. Δείχνει, αλλού έμμεσα κι αλλού πιο ξεκάθαρα, το πολιτικό στίγμα
γνωστών λογοτεχνών της γραμματολογίας μας.
3. Δίνει στο σημερινό αναγνώστη τη δυνατότητα να συγκρίνει
την εποχή μας με την προ εκατονταετίας επικρατούσα πολιτική
κατάσταση και να εξαγάγει τα συμπεράσματά του , όσον αφορά
τις ομοιότητες και τις διαφορές τους.
Το υλικό που παρουσιάζεται από τις στήλες
της Βιβλιοθήκης είχε δημοσιευτεί σε συνέχειες στο περιοδικό
"Παρνασσός" και είχε διαλάθει έως σήμερα της προσοχής των Ελλήνων γραμματολόγων, ήταν δηλαδή "αθησαύριστο".
Η σπάνια για την εποχή της έρευνα βγήκε στην επιφάνεια χάρη στον ακαταπόνητο
συλλέκτη και ερευνητή παλαιών εντύπων Γιώργο Ζεβελάκη,
ο οποίος μας προσφέρει ένα αντιπροσωπευτικό
δείγμα από τα "πιστεύω" πολύ γνωστών λογοτεχνών.
Προς διευκόλυνση των αναγνωστών μας , φροντίσαμε για
την αναγκαία προσαρμογή των κειμένων στην αισθητική
αντίληψη που διέπει το blog, ενώ προσθέσαμε
ημερομηνίες ζωής και θανάτου κάτω από το όνομα
των ανθολογούμενων συγγραφέων
***

Μια έρευνα του Ρώμου Φιλύρα το 1912

Ρώμος Φιλύρας
(1888-1942)

Οι λογοτέχνες για τους πολιτικούς

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΑΡΧΕΙΟ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΒΕΛΑΚΗΣ

Απ' αφορμή τις πρόσφατες εκλογές πολλοί πνευματικοί άνθρωποι εξέφρασαν τις απόψεις τους για τους πολιτικούς, τα κόμματα και τον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας. Σκεφτήκαμε να τις συγκρίνομε με τις γνώμες ομοτέχνων τους διατυπωμένες πριν από εκατό χρόνια. Ξεφυλλίζοντας τον «Εικονογραφημένο Παρνασσό» -περιοδικό ευρείας κυκλοφορίας με εξαιρετικά επιμελημένη εμφάνιση- εντοπίσαμε στις αρχές του 1912 έρευνα που είχε πραγματοποιήσει ο, νέος τότε ποιητής, Ρώμος Φιλύρας: «Τι φρονούν οι συγγραφείς διά τους πολιτικούς». Είναι μια αθησαύριστη βιβλιογραφικά δημοσιογραφική δραστηριότητα του άτυχου ποιητή η συνεργασία του με τον «Παρνασσό», του οποίου διετέλεσε και αρχισυντάκτης. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις των λογοτεχνών, αλλά και οι πολιτικές σκέψεις και τα φιλολογικά σχόλια του εικοσιτετράχρονου τότε Φιλύρα. Ωρες δημιουργικές και ανέμελες του ποιητή του υπέροχου «Πιερρότου», πριν πέσει σε «βάραθρο αγριωπό» κρατώντας «σκήπτρο και λύρα», όπως έγραψε γι' αυτόν ο Καρυωτάκης.
Η έρευνα φιλοξενήθηκε σε συνεχόμενα τεύχη του περιοδικού, από τις 12 Φεβρουαρίου μέχρι τις εκλογές της 12ης Μαρτίου 1912. Πήραν μέρος περισσότεροι από είκοσι λόγιοι, από τις απαντήσεις των οποίων παραθέτουμε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα, διατηρώντας την ορθογραφία της εποχής με μικρές, απαραίτητες διορθώσεις.

Γ. Ζεβελάκης,21/9/07

****



Ρώμος Φιλύρας

Τι φρονούν οι συγγραφείς διά τους πολιτικούς

Είναι αναμφισβήτητον ότι ο Ελληνικός λαός είναι ο πλέον πολιτικομανής λαός της Ευρώπης. Αι συζητήσεις του, αι «ακαδημαϊκαί», περιστρέφονται πάντοτε σχεδόν εις τα πολιτικά πρόσωπα και πράγματα. Ο κατέχων αυτόν πόθος διά την ήσυχον εξάσκησιν του επαγγέλματός του και την ασφάλειάν του, τον κινεί εις την ζήτησιν των προσώπων των καταλλήλων να διαχειρισθούν τα της Πολιτείας και να του εξασφαλίσουν την άνετον απόλαυσιν των καρπών της εργασίας του. Εν τη εκζητήσει του ταύτη όμως είναι ενθουσιώδης, αλλά και ταχέως απογοητεύεται. Η έμφυτος καλωσύνη του τον κάμνει να ενεβάζη σήμερον εις τα ύψη τον δείνα πολιτικόν και αύριον απογοητευμένος απ' αυτόν, να τον ρίπτη. Ούτω, συχνά του δίδεται αφορμή να τροφοδοτή την πολιτικομανίαν του, η οποία εσχάτως μάλιστα, ιδία δε κατά και μετά την «Επανάστασιν» (1909), επετάθη.
Ολοι μας λοιπόν, φυσικά, έχομεν σχηματίσει μίαν γνώμην διά τους πολιτικούς μας, από του φανατικωτέρου πολιτικομανούς μέχρι του τελευταίου ξεμανφουσιστού. Την γνώμην μας αυτήν εκδηλώνομεν διά της ψήφου μας, είτε την εκφράζομεν εις το σπήτι μας, εις το γραφείον μας, εις το καφενείον.
Οι πολλοί, διαφωτιζόμεθα ως προς αυτήν και από τα άρθρα του Τύπου, ο οποίος έχει αποστολήν να πραγματεύεται και να διονυχίζη τα πάσης φύσεως ζητήματα, ιδίως δε τα πολιτικά, και να ελέγχη την πολιτείαν των εκάστοτε Κυβερνήσεων.
Αλλά, εκτός ολίγων εξαιρέσεων, γενικαί γνώμαι, έχουσαι πλέον διαστάσεις κριτικής, δεν έχουν διατυπωθή παρά των πνευματικών αντιπροσώπων του Εθνους.
Πώς κρίνουν τους πολιτικούς μας οι μη διατριβόντες εκ καθήκοντος εις τας λεπτομερείας της πολιτείας των, ως οι δημοσιογράφοι, μολονότι πολλοί εξ αυτών έτυχε να είναι τοιούτοι, αλλά και αν είναι, από γενικωτέρας και πλέον εμπεριστατωμένης απόψεως;
Τι ιδέαν έχουν περί αυτών ως ατόμων, ως χαρακτήρων, ως ψυχών ακόμη; Ποιηταί είναι άλλωστε, εσκέφθημεν, πολλοί από τους λογίους μας και ως τοιούτοι δύναται να μας δώσουν βαθύτερον πάντος άλλου τον χαρακτηρισμόν των πολιτικών μας. Απετάθημεν λοιπόν προς τους λογίους μας, παλαιούς και νέους, και τους παρεκαλέσαμεν να μας ειπούν ή να μας δώσουν γραπτήν την κρίσιν των διά τους πολιτικούς μας.
Εύρομεν όλους σχεδόν πρόθυμους ν' απαντήσουν εις το ερώτημά μας, το οποίον ετέθη απροσώπως.

Ρώμος Φιλύρας

Στέφανος Μαρτζώκης
(1849-1923)

Ο εκ των κορυφαίων ποιητών μας κ. Στέφανος Μαρτζώκης, ο ποιητής των «Βαρβάρων στίχων», της «Τιτανομαχίας» και του «Παγκοσμίου Τραγουδιού», όπως εις την κατωτέρω επιστολήν του, αναφαίνεται πεσιμιστής, της χριστιανικής του αγαθωσύνης, η οποία επίσης τον χαρακτηρίζει, υπολανθανούσης και μεταξύ των γραμμών της απαντήσεώς του:

Ελάβατε την ευγενική καλωσύνη να με ρωτήσετε τι σκέφτομαι για τους πολιτικούς μας. Οταν μου έρχεται μία τέτοια σκέψι, δεν ξέρω νάρθω σε κανένα συμπέρασμα. Βλέπω πως όλοι αρχίζουν καλά, λένε πολλά και δεν κάνουν σχεδόν τίποτα. Δε θέλω να 'πω πως ο ένας δεν είναι καλός διπλωμάτης, ο άλλος καλός πολιτικός και οι άλλοι, άνθρωποι με αξία και θέλησι, μα ο καθένας από αυτούς είναι συγκεντρωμένος περισσότερο στον εαυτό και για τούτο μόνο τον εαυτό του βλέπει, τον εαυτό του συλλογίζεται, για τον εαυτό του εργάζεται. Κι αν τον ρωτήσης θα σου 'πη, μ' όλη τη δύναμι της ψυχής του, πως εργάζεται για το μεγαλείο του έθνους! Αυτούς πρέπει νάχουμε πολιτικούς, γιατί κ' εμείς είμαστε όμοιοι. Οταν θ' αλλάξουμε κ' εμείς, τότε βέβαια θ' αλλάξουν κ' εκείνοι. Σ' ένα τέτοιο χάος ακούεται μια κάποια διαμαρτυρία, βλέπουμε ένα ή δύο πρόσωπα που έχουν αποσυρθή από την πολιτική και τούτο είναι αρκετή ικανοποίησι για εκείνους που θάρθουν ύστερα από μας.
***
Γεράσιμος Βώκος
(1868-1927)

Ο κ. Γεράσιμος Βώκος, η δράσις του οποίου ως δημοσιογράφου άφισεν άλλοτε εποχήν, ο γνωστότατος συγγραφεύς των δραμάτων «Κατοχή», «Το 21», «Η μεγάλη ιδέα» και «Υπεράνω του κόσμου τούτου», ο διευθυντής του αλησμονήτου «Περιοδικού μας», ήδη δε του μοναδικού «Καλλιτέχνου», διετύπωσεν ως εξής τας γνώμας του περί των πολιτικών μας:

"Τι φρονώ περί των πολιτικών μας; Η ερώτησις δεν έχει, υποθέτω, σημασίαν, εφ' όσον πράγματα τίθενται πλέον υπό κρίσιν εν Ελλάδι και όχι πρόσωπα. Αλλά και τούτο δεν είναι ακόμη ακριβώς καθωρισμένον, διότι λείπουν στοιχεία διοικήσεως. Κατά την γνώμην μου, μία πρόοδος είναι αισθητή, αλλά μόνον ως πολιτική ιδεολογία. Ολοι σήμερον φιλοτιμούνται να δίδουν καλάς υποσχέσεις, διότι δεν δύνανται να πράξουν άλλως. Αλλά έχουν και την δύναμιν να τας εκτελέσουν; Τα πρόσωπα τότε μόνον θα κριθούν, όταν φθάσωμεν εις θετικά αποτελέσματα."
***
Σπύρος Μελάς
(1882-1966)

Ο κ. Σπύρος Μελάς, ο γνωστότατος ανά το πανελλήνιον σθεναρός δημοσιογράφος, εκ των κορυφαίων δραματικών συγγραφέων μας, ο γενναίως αγωνιζόμενος διά των εν τη εφημερίδι «Χρόνος» χρονογραφημάτων του υπέρ της επικρατήσεως και εν Ελλάδι των σοσιαλιστικών αρχών, εξέφρασε διά των εξής την περί των πολιτικών μας γνώμην του:

" Δεν θέλω να έχω γνώμην διά τα πρόσωπα της ελληνικής πολιτικής κωμωδίας. Προτιμώ να σας μιλήσω για τα πράγματα. Εκείνο που βλέπω είναι πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει πολιτική, επειδή δεν έχει εκδηλωθή αγών κοινωνικών τάξεων. Τα υπάρχοντα κόμματα είναι ανεξαιρέτως φατρίαι, δηλαδή συνασπισμοί προς ικανοποίησιν προσωπικών συμφερόντων. Κατά βάθος, δεν υπάρχει κανείς λόγος ν' αγωνίζωνται αναμεταξύ των, διότι τίποτε δεν χωρίζει τους οπαδούς των, ούτε αντιλήψεις κοινωνικαί ή πολιτικαί, ούτε σκοποί, ούτε μέθοδοι προς επιτυχίαν των σκοπών. Θα μπορούσαν κάλλιστα να συνεννοηθούν, να καταλήξουν εις μίαν συμφωνίαν να διαδέχεται το ένα το άλλο εις ίσας χρονικάς περιόδους και βεβαιωθείτε ότι κανείς δεν θα είχε παράπονον. Διά να υπάρξη πολιτική, όπως την εννοεί ο σύγχρονος κόσμος, πρέπει να προηγηθή χωρισμός κοινωνικών τάξεων, να εκδηλωθή και να οργανωθή ο μεταξύ των οικονομικός αγών. Τότε και μόνον θα υπάρξουν πολιτικά κόμματα, τα οποία θα επιδιώξουν την ικανοποίησιν ομαδικών συμφερόντων.
***
Γρηγόριος Ξενόπουλος
(1868-1951)

"Ο κ. Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο από 25ετίας δρων εις τα Ελληνικά Γράμματα, εκ των κορυφαίων διηγηματογράφων, δραματικών συγγραφέων και κριτικών μας, ποιητής του θαυμασίου «Εσταυρωμένου Ερωτος» και της λυρικωτάτης «Φωτεινής Σάντρη», μας έστειλε την εξής απάντησιν εις το ερώτημά μας:

Δεν ανακατεύομαι εις τα πολιτικά και κανέναν από τους πολιτικούς μας δεν έλαβ' αφορμήν να γνωρίσω. Δεν αποκρύπτω όμως, ότι από τους συγχρόνους «αρχηγούς», συμπαθώ περισσότερον τον κ. Βενιζέλον. Νομίζω, ότι μετά τον Καποδίστριαν, είναι ο μόνος διανοητικός άνθρωπος (intellectuel) που εκυβέρνησε την Ελλάδα. Δεν ηξεύρω αν είναι πραγματικόν κέρδος να προΐσταται του Εθνους ένας διανοητικός. Πολλοί άλλωστε το αμφισβητούν, προτιμώντες διά την θέσιν του κυβερνήτου ανθρώπους απλώς «κοινωνικούς», ασχέτους προς τα βιβλία και την πνευματικήν κίνησιν, ή αναγινώσκοντας το πολύ πολύ μόνο γαλλικά μυθιστορήματα, όπως κάποιος Βασιλεύς και εις πρώην Πρωθυπουργός. Αλλ' οι λόγιοι, υποθέτω, δεν ειμπορεί να είναι δυσηρεστημένοι, οσάκις μία καλοτυχία αναβιβάζη εις την πρωθυπουργίαν έναν από τους ιδικούς των. Και μα την αλήθειαν, «ένας από τους ιδικούς μας» είναι ο κ. Βενιζέλος. Ανθρωπος του βιβλίου, του φιλολογικού βιβλίου, δυνάμενος να γνωρίζη ότι υπάρχει ένας ποιητής Παλαμάς, ν' απολαμβάνη ηδονικώς μίαν μετάφρασιν του Βασιλικού και να σιγκινείται μέχρι δακρύων εις τον θάνατον του Παπαδιαμάντη. Αυτό μόνον ηξεύρω. Μη περιμένετε τώρα να σας ειπώ λέξιν, ούτε διά τον φόρον του εισοδήματος, ούτε διά την πολιτικήν της Κυβερνήσεως εις το ζήτημα της Κρήτης. Ο κ. Βενιζέλος όμως, ο πολιτευτής Βενιζέλος, θα ημπορούσε να σας ομιλήση δι' ένα μου διήγημα ή δράμα, όπως θα το έκαμνε και ο καλλίτερος κριτικός. Κι' εδώ είναι, βλέπετε, όλη η διαφορά...".
***
Πλάτων Ροδοκανάκης
(1883-1919)

Ο ύπατος των νεωτάτων συγγραφέων μας κ. Πλάτων Ροδοκανάκης, ο λαξευτής του «Ντε Προφούντις», ο περιπαθής του «Φλογισμένου Ράσου» και ο διθυραμβικός του «Θριάμβου», υπήρξεν ολιγόλογος εις την γνώμην του:

"Περί όλων των πολιτικών μας γενικώς δεν φρονώ τίποτε. Περί του Βενιζέλου όμως, πιστεύω ότι είναι ο άνθρωπος που θα σώση την Ελλάδα μας.".
***
Ηλίας Βουτιερίδης
(1874-1941)

Ο γνωστός λόγιος και Διευθυντής της εβδομαδιαίας επιθεωρήσεως «Χρονικά» κ. Ηλίας Βουτιερίδης, ο ποιητής του «Προσκυνητού» και συγγραφεύς του πέρυσι παρασταθέντος ωραίου δράματος «Οταν αγαπούμε», μας έστειλε την εξής απάντησιν εις το ερώτημά μας:

"Η κατάστασις της Ελλάδος ως Κράτους μας δίνει τον καλλίτερο χαρακτηρισμό των πολιτικών μας. Το Κράτος είναι η συνολική εκδήλωσις της αξίας των πολιτικών ανδρών ενός λαού, αφού αυτοί ρυθμίζουν τη λειτουργία του. Η λειτουργία του ελληνικού κράτους ήταν και είναι τέτοια, ώστε κάνει τον λαό να μην έχη απόλυτη πεποίθησι στους πολιτικούς του. Λένε, ότι ο λαός είναι κακομαθημένος και δεν αφίνει τους πολιτικούς του να κάμουν το χρέος τους προς το Κράτος και το Εθνος. Μα ποιος φταίει γι' αυτό; Βέβαια, όχι ο λαός. Οταν οι πολιτικοί μας δεν έχουν τη δύναμη και την τέχνη να διοικήσουν το λαό, παρά αφίνουν το λαό να τους διοική, θα ειπή ότι δεν είναι πολιτικοί άξιοι να κυβερνούν μια χώρα. Οι κυβερνήτες και αν δεν έχουν μεταρρυθμιστικόν πνεύμα, πρέπει να έχουν την τέχνη τού διοικείν. Οι δικοί μας οι κυβερνήτες, δεν έχουν την τέχνην αυτήν και για τούτο δε μπόρεσαν ποτέ να επιβληθούν στη συνείδησι του λαού. Τους λείπει ακόμη η ψυχική δύναμις, που θα τους εβοηθούσε να καταλαβαίνουν, ότι πολιτική δεν είναι μόνο το να έλθουν στην εξουσία, αλλά προ πάντων το ν' αφίνουν την εξουσία, όταν βλέπουν ότι από έλλειψη αποφασιστικότητος είναι αναγκασμένοι να προδώσουν την οποιαδήποτε ιδέα, που καθοδηγεί την πολιτική τους πορεία. Μ' άλλα λόγια, δεν έχουμε πολιτικούς με δυνατή ψυχή. Μα τάχατε έχουν οι πολιτικοί μας και ιδέες αποκρυσταλλωμένες σε ένα αρμονικό σύνολο πολιτικής μορφής; Αμφιβάλλω πολύ, επειδή έως τώρα δεν μας έδειξαν τίποτε τέτοιο.".
***
Διονύσιος Κόκκινος
(1883-1967)

"Ο εκ των καλλιτέρων νέων λογίων μας ο κ. Διονύσιος Κόκκινος, ο υπό το ψευδώνυμον «Μακκαβαίος» γνωστότατος χρονογράφος, διευθυντής δε της προ ολίγων ετών πρώτης εκδοθείσης εβδομαδιαίας σοσιαλιστικής εφημερίδος το «Μέλλον», εξέφρασε διά των εξής τας περί των πολιτικών μας γνώμας του:

" Ο λαός μας δεν μπορεί να εννοήση το εξής: Πως, ενώ πιστεύει ότι η καλή θέλησις και η ικανότης δεν λείπει από κανέναν εκ των κυβερνητών του, συμβαίνει να μη ικανοποιούν τας αξιώσεις του και τας ανάγκας, που φρονεί ότι έχει ως έθνος, ως κράτος, ως άτομον. Δεν μπορεί να ονομάση κανένα προδότην ή ανίκανον, και όμως κάθε αντιπολιτευόμενος του ομιλεί πειστικώτατα περί των εκάστοτε κυβερνητικών ως προδοτών ή ανικάνων. Ο λαός δεν εννοεί ότι οι πολιτικοί του, όπως τους εκλέγει, δεν μπορούν ποτέ να του ειπούν την αλήθειαν της θέσεώς του και να του ομιλήσουν διά τας πραγματικάς ανάγκας του. Δεν εννοεί δηλαδή ότι ο λαός δεν είναι ομοιογενής· δεν εννοεί ότι άλλαι είναι αι ανάγκαι του εργάτου, άλλαι αι του γεωδεσπότου, του μικροϊδιοκτήτου, του εργοστασιάρχου. Και επομένως ότι ο πολιτικός είναι αδύνατον ποτέ να ικανοποιήσει τας ανάγκας όλων, αφού αυταί συγκρούονται μεταξύ των και κατά συνήθειαν ότι ο πολιτικός ποτέ δεν θα του φανή καλός εις το τέλος της πολιτείας του. Βλέπομεν να τρέχουν οπίσω από τον ίδιον πολιτικόν, εκείνος που ζητεί προστατευτικόν δασμολόγιον διά την βιομηχανίαν του και εκείνος που θέλει ελάττωσιν φόρων· ο στερούμενος ιδιοκτησίας εις τας παραμονάς των εκλογών, αντί τότε ακριβώς να δείξη ότι έχει συνείδησιν των αναγκών του, ενώνει τον δρόμον του μετά του πλουτοκράτου και πηγαίνει εις τον ίδιον πολιτικόν, ο οποίος, κατά φυσικόν λόγον, δεν μπορεί ποτέ ν' αντιπροσωπεύη και τους δύο. Με δυο λόγια. Δεν είμεθα χωρισμένοι ως κοινωνικαί τάξεις· οι πολιτικοί μας δεν βγαίνουν από ομοιογενείς ομάδας, εχούσας συνείδησιν των αναγκών των και αξιώσεις διά την πλήρωσίν των, αλλ' από την όλην μάζαν την αμόρφωτον πολιτικώς και μη αλληλοσυγκρουομένην εις τα συμφέροντά της. Συνεπώς, αφού αι τάξεις δεν εχωρίσθησαν και δεν έλαβαν γνώσιν εαυτών, των συμφερόντων των, των συμφερόντων των άλλων, δεν κατώρθωσαν να βγάλουν αντιπροσώπους, τους οποίους να κρίνη κανείς. Ούτε είναι δυνατόν ν' αγανακτήσωμεν, διότι μερικοί που ωνομάσθησαν σοσιαλισταί, υπήχθησαν εις συνδυασμούς και πολιτικάς ενώσεις μετά των έως χθές αντιθέτων των. Ο σοσιαλισμός των ήτο μόνον ρούχο ορισμένου καιρού· ούτε η πολιτική των πίστις ήτο σοσιαλιστική, ούτε εργάται τους εψήφισαν διά τα συμφέροντά των. Επομένως, ουδεμία επίκρισις δι' ανθρώπους, οι οποίοι υπήρξαν σύμφωνοι προς την εποχήν των. Διότι όλη αυτή η πολιτική εποχή, από της συστάσεως της Νέας Ελλάδος μέχρι της ημέρας που θ' αναφανούν χωρισμέναι αι λαϊκαί τάξεις, πρέπει να εξετασθή ως μία κατάστασις, η ιδία πάντοτε, και εις την οποίαν θα επήγαινε πολύ να θέλη να ξεχωρίση κανείς πρόσωπα. Εκτός αν επρόκειτο να βαθμολογηθούν μερικοί διά την ικανότητα της δημοκοπίας των."
***
Τίμος Μωραϊτίνης
(1875-1952)

Ο γνωστότατος χρονογράφος και συγγραφεύς των καλλιτέρων κωμωδιών που τιμούν το Νεοελληνικόν Θέατρον κ. Τίμος Μωραϊτίνης, ο ευθυμογράφος και ο στυλίστ, μας είπε τα εξής γενικά περί των πολιτικών μας:

"Δεν αρνούμαι πατριωτισμόν από κανένα πολιτικόν μας. Εκτός αυτού, φρονώ ότι δύο-τρεις από τους κορυφαίους, είναι ικανότατοι, πολύ δυνατοί. Οσον αφορά τους άλλους, μερικοί είναι αμελέτητοι. Δεν είναι, βρε αδερφέ, φαίνεται, προωρισμένοι γι' αυτή τη δουλειά... Εν πάση περιπτώσει πρέπει να τονισθή ο πατριωτισμός που διακρίνει όλους εν γένει.".
***
Δημοσθένης Βουτυράς
(1872-1958)

Ο γνωστός διηγηματογράφος μας κ. Δημοσθένης Ν. Βουτυράς, ένα τάλαντον και μία δύναμις μοναδικής αυθορμητικότητος, ο συγγραφεύς του αριστουργηματικού «Παιδιού της Βουβής», υπήρξε μονολεκτικός και ζητωκραυγαστικός εις την διά τους πολιτικούς μας απάντησίν του. Ανεφώνησε:

"Βενιζέλος!!!".

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΑΡΧΕΙΟ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΒΕΛΑΚΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 21/09/2007 wap.enet.gr