Φασισμός και γιόγκα: Η ανησυχητική αναβίωση μιας παλιάς ιστορίας
Δημήτρης Πολιτάκης ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΔΙΑΒΑΣΕΙ κανείς τα εκατοντάδες σχετικά άρθρα και την εκτεταμένη βιβλιογραφία –ειδικά από την πανδημία και μετά– που έχει ασχοληθεί με το φαινόμενο για να έχει αντιληφθεί τις συνάφειες που έχουν αναπτυχθεί ανάμεσα στην κουλτούρα της (ασύλληπτα επικερδούς) μπίζνας της ευεξίας και της άσκησης και στη συνωμοσιολογική ακροδεξιά.
Οι περισσότεροι από εμάς κάποια στιγμή έχουμε ακούσει ή έχουμε γίνει οι ίδιοι μάρτυρες των «εναλλακτικών» αντιλήψεων και της «αντισυστημικής» ρητορικής κάποιου «χαρισματικού» δάσκαλου/κόουτς/γκουρού που κάνουν την τάξη του να θυμίζει περισσότερο σέκτα παρά χώρο οργανωμένης άσκησης και ευεξίας.
Ο νεολογισμός που εφευρέθηκε για να αποκρυσταλλώσει αυτή την τάση –η οποία δεν ξεκίνησε από τη σπέκουλα και την «ψέκα» που οργίασε κατά την διετή βασιλεία του Covid αλλά έχει πολύ βαθύτερες ρίζες– είναι «conspirituality», όρος που προκύπτει από την συγχώνευση του πνευματισμού ή της πνευματικότητας (spirituality) με τη συνωμοσία (conspiracy). Δύο λέξεις και δύο έννοιες που θεωρούμε ίσως ότι προέρχονται από διαφορετικούς κόσμους αλλά τελικά έχουν πολλά κοινά, παρότι μέχρι και σχετικά πρόσφατα μια πρακτική σαν τη γιόγκα συνδεόταν με την αντικουλτούρα και τον χιπισμό.
Προφανώς, η γιόγκα με τις ποίκιλες υποδιαιρέσεις της είναι κάτι τόσο μαζικό –και τόσο ευεργετικό σε τόσες πολλές περιπτώσεις– που είναι γελοίο (και λάθος) να συνδέεται με οποιονδήποτε απόλυτο τρόπο με τις σκοτεινές δυνάμεις της αντίδρασης.
Οι ρίζες της χάνονται στα βάθη του χρόνου, η γιόγκα έχει περάσει όμως από σαράντα κύματα μέχρι τις μέρες μας, από την εποχή που αναγεννήθηκε και ανασκευάστηκε στον 20ό αιώνα από ποικίλους δυτικούς φορείς: Άγγλους και Γερμανούς ευγονιστές, αποκρυφιστές, αποικιοκράτες και υπέρμαχους της Αρίας φυλής την περίοδο του μεσοπολέμου κι ακόμα πιο πριν, μέχρι τους new age Καλιφορνέζους γκουρού που ξεπετάχτηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’60.
Προφανώς, η γιόγκα με τις ποίκιλες υποδιαιρέσεις της είναι κάτι τόσο μαζικό –και τόσο ευεργετικό σε τόσες πολλές περιπτώσεις– που είναι γελοίο (και λάθος) να συνδέεται με οποιονδήποτε απόλυτο τρόπο με τις σκοτεινές δυνάμεις της αντίδρασης.
Υπάρχει όμως σε όλη αυτή την πολυδαίδαλη κουλτούρα της ευεξίας που υπόσχεται το ιδανικό τρία στα τρία –σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία– μια αφηρημένη διάσταση, μια διαρκώς μισάνοιχτη πόρτα που επιτρέπει τη διείσδυση πάσης φύσεως ψευτο-γκουρού με υστερόβουλα κίνητρα και ύποπτη ατζέντα.
Αν προσθέσει κανείς στην εξίσωση και άλλα συγκοινωνούντα δοχεία –εναλλακτική ιατρική, αντι-επιστημονική ψέκα, νεοφασιστικές αντιλήψεις–, τότε το κοκτέιλ γίνεται επικίνδυνο, και για την ψύχη και για το μυαλό, αν όχι για το σώμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου