Sleuth/Σλουθ (Παιχνίδια Μυαλού)-1972: καθηλωτικές ερμηνείες σ΄ένα "παιχνίδι θανάτου"

Ο Άντριου Γουάικ, ένας κορυφαίος συγγραφέας αστυνομικών βιβλίων μένει σε ένα αρχοντικό του 16ου αιώνα. Όταν τον επισκέπτεται ο Μάιλο Τιντλ, ιδιοκτήτης αλυσίδας κομμωτηρίων, του αποκαλύπτει πως γνωρίζει για το δεσμό που διατηρεί με την γυναίκα του, Μαργαρίτα. Αντί να είναι εκδικητικός, όμως, ο Άντριου του εκμυστηριεύεται πως χαίρεται που θα την ξεφορτωθεί. Και για να αποφύγει να της πληρώσει διατροφή, προτείνει στον Μάιλο να ντυθεί κλόουν και να κλέψει τα ακριβά κοσμήματα της γυναίκας του, έτσι ώστε οι δύο εραστές να αποκτήσουν οικονομική εξασφάλιση και ο ίδιος να πάρει τα λεφτά από την ασφάλεια. Όμως το σχέδιο του Άντριου είναι πιο σκοτεινό, σχεδιασμένο για να κοροϊδέψει τον εραστή της γυναίκας του, και ξεκινάει μια σειρά από απάτες και τεχνάσματα όπου τίποτε δεν είναι αυτό που φαίνεται.

Χώρες Παραγωγής: United Kingdom 

 

 

ΚΡΙΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ

Sleuth (Παιχνίδια Μυαλού)

Πληροφορίες

Σκηνοθέτης: Joseph L. Mankiewicz
Σενάριο: Anthony Shaffer (θεατρικό έργο και σενάριο μεταφοράς στην οθόνη)
Φωτογραφία: Oswald Morris
Μουσική: John Addison
Ηθοποιοί: Laurence Olivier, Michael Caine, Eve Channing, Alec Cawthorne
Τοποθεσία: Ηνωμένο Βασίλειο, 1972
Διάρκεια: 138’

«Ακόμα κι όταν η πλοκή της δολοπλοκίας επαναλαμβάνεται σε διαφορετικό μοτίβο, η ιδιοφυία της παράστασης είναι τέτοια που κάνει τις παρτίδες εθιστικές, καθώς αυτές μεταμορφώνονται χωρίς να αλλάζουν ουσιαστικά, μέσα στο χρόνο.»

Ο διάσημος συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων Andrew Wyke (Laurence Olivier), προσκαλεί στο σπίτι του τον ιταλικής καταγωγής γοητευτικό αλλά άσημο κομμωτή Milo Tindle (Michael Caine), ο οποίος τυχαίνει να είναι και ο εραστής της γυναίκας του Marguerite Wyke (Eve Channing). Ο συγγραφέας, ζει απομονωμένος σε μία έπαυλη την οποία έχει μετατρέψει σε έναν αινιγματικό παιχνιδότοπο. Με σατανικό και αρκετά κωμικό τρόπο, ο Άντρου σαν αράχνη πλέκει έναν ιστό υπό τη μορφή παιχνιδιών μυαλού και φαντασίας, με απώτερο σκοπό την ταπείνωση του Μάιλο, πράγμα το οποίο σταδιακά το πετυχαίνει. Όμως στο “παιχνίδι” ή ρεαλιστικότερα τη μάχη ανάμεσα στους δύο, κάθε δράση, έχει και μία αντίδραση (action-reaction principle). Ο Μάιλο θα ανταποκριθεί και θα ανταποδώσει στην πρόκληση του Άντρου, και αυτή τη φορά οι κανόνες του παιχνιδιού σκληραίνουν, αγριεύουν και προκαλούν το αίσθημα φόβου. Από εκεί και πέρα ξεκινάει ένα νοητικό παιχνίδι ανάμεσα στους δύο άντρες που κινείται στα όρια του ψυχολογικού θρίλερ και του σαρδόνιου χιούμορ. Παρακολουθούμε να καταρρέει σταδιακά ο πολιτισμός, οι τύποι πλέον να μην κρατιούνται ούτε στο ελάχιστο βαθμό και να διαδραματίζεται ένα ξεγύμνωμα προσωπικοτήτων, που οδηγεί μοιραία στο φινάλε.

Βασισμένο πάνω στο γνωστό θεατρικό έργο του Antony Shaffer, το απολαυστικό κύκνειο άσμα του J.L Mankiewicz βάζει τον θεατή σε καθαρά θεατρικό κλίμα και διαθέτει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, τα οποία έχουν κάνει την ταινία αυτή να ξεχωρίσει. Δεμένο σενάριο και πλοκή που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον, δύο στοιχεία που κυρίως τα οφείλει στην εκπληκτική θεατρική σύλληψη του Anthony Shaffer, αλλά και στη λιτή σκηνοθεσία του Mankiewicz. Απολαυστικές ερμηνείες δίνουν και οι δυο από τους μεγαλύτερους πρωταγωνιστές του βρετανικού (κι όχι μόνο) κινηματογράφου · ο κορυφαίος θεατρικός ηθοποιός Laurence Olivier και ένας Michael Caine στα πρώτα βήματα της μετέπειτα μεγάλης καριέρας του, αποδεικνύονται υπεραρκετοί ώστε να κρατήσουν το κοινό σε αγωνία, καθώς και να το προβληματίσουν με έξυπνους γρίφους και δόλια παιχνίδια. Τι κι αν σ’ όλη την ταινία είναι απλές μαριονέτες της ίδιας τους της αλαζονείας σε ένα καλοστημένο θέατρο, οι ερμηνείες τους είναι τόσο καθηλωτικές που εγκλωβίζουν ακόμα και τον πιο υποψιασμένο θεατή στο δικό τους ταλαντούχο παιχνίδι της εξαπάτησης.

Η πρώτη σκηνή της ταινίας με τον κήπο-λαβύρινθο απεικονίζει με τον καλύτερο τρόπο την εξέλιξη της υπόθεσης, αφού το παιχνίδι και η πραγματικότητα μπερδεύονται τόσο πολύ που ο θεατής αδυνατεί να κατανοήσει που ξεκινά το ένα και που τελειώνει το άλλο. Το παιχνίδι λοιπόν που ξεκινά από το κέντρο ενός λαβυρίνθου, συνεχίζεται εντός ενός μαξιμαλιστικού και γεμάτου εκπλήξεις ντεκόρ και ολοκληρώνεται στον ίδιο, με πλέον όμως ημιδιαλυμένο και παρακμασμένο τον χώρο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, οι εναλλαγές και μεταμορφώσεις του χώρου συνάδουν απόλυτα με αυτό που συμβαίνει στους δύο ήρωες. Τη σταδιακή δηλαδή μετατροπή τους από δύο καθ’ όλα αξιοπρεπείς gentleman, που επιθυμούν να λύσουν τις διαφορές τους «πολιτισμένα», σε δύο άγρια αρσενικά που καταλήγουν να μάχονται ενστικτωδώς όχι τόσο για το θηλυκό αυτό καθ’ αυτό αλλά για την ικανοποίηση του ενστίκτου της κυριαρχίας του ενός στον άλλον. Δεν είναι τυχαίο εξ’ άλλου ότι η «μάχη» διεξάγεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας μέσα από μια απολαυστική διαλεκτική διαδικασία στην οποία ο κάθε ήρωας επιστρατεύει διανοητικά, συναισθηματικά και ηθικά όπλα προκειμένου να υποτάξει τον αντίπαλο. Και μόνο στο τέλος, όταν o «πολιτισμός» αποτυγχάνει, η φυσική βία έρχεται στο προσκήνιο. Το παιχνίδι που στήνει ο ένας άντρας στον άλλο, τους διασκεδάζει, καταλήγουν όμως  να καταστρέφονται οι ίδιοι από αυτό.

Τα πραγματικά παιχνίδια αυτόματα γίνονται οι δευτεραγωνιστές, σε ένα τερέν για δύο, με την ζωή τους να παίζεται σαν ένα θέατρο σε κουκλόσπιτο, που καταλήγει το ίδιο σε αυτόματο, όταν τα αφεντικά γίνουν υπόδουλοι και οι συγγραφείς γίνουν οι άμοιροι πρωταγωνιστές αφημένοι στο έλεος της ίδιας τους της πένας.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί πως το 2007 επιχειρήθηκε ένα ριμέικ της ταινίας σε σκηνοθεσία Kenneth Branagh με πρωταγωνιστές τον Jude Law αλλά και τον ίδιο τον Michael Kane, αυτή τη φορά στο ρόλο του συγγραφέα Άντρου.