"FIN DE SIÈCLE"

The phrase "Fin de siècle"

 

 Η φράση "Fin de siècle" άρχισε να εμφανίζεται στη γαλλική γραφή το 1886, αντανακλώντας το αναδυόμενο ενδιαφέρον για τα έτη που έκλειναν τον δέκατο ένατο  (ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία) ως μια ξεχωριστή ιστορική περίοδο.

Στη δεκαετία του 1890 ο όρος  "Fin de Siècle" έγινε μια δημοφιλής τάση που εξαπλώθηκε από τη  Γαλλία στη Βρετανία, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στις γερμανόφωνες χώρες.

Περιγράφει είτε τη  νεωτερικότητα της περιόδου αυτής είτε την ταυτότητά της ως μίας φθινοπωρινής παρακμής. Αυτό σήμαινε είτε το ενήμερο όσο και μοντέρνο είτε το παρακμιακό και φθαρμένο.

 ΑΚΟΥΤΕ ΣΠΟΥΔΑΙΕΣ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΥΤΗΣ

Erik Satie : Gymnopédie No. 1 - 00:00 

Claude Debussy : Golliwog's Cakewalk - 3:37 

Gabriel Fauré : Berceuse - 6:28 

Maurice Ravel : Sonatine Op. 40 (Modéré) - 9:25 

 Claude Debussy : Deux Arabesque - 13:44 

 Johannes Brahms : Intermezzo No. 3 Op. 117 - 22:43 

Erik Satie : Je te veux - 28:36 

Claude Debussy : Reverie - 33:41 

Edvard Grieg : Valse Mélancolique - 38:37 

Claude Debussy : String Quartet (Assez Vif) - 42:19 

Camille Saint-Saens : Aquarium - 46:01 

Claude Debussy : Danse Profane - 48:17 

Edward Elgar : Salut d'Amour - 53:56 

Erik Satie : Gnossienne No. 1 - 56:38 

Johannes Brahms : Viola Sonata No. 1 Op. 120 - 1:00:26 

Antonìn Dvoràk : Humoresque - 1:04:38 

Gabriel Fauré : Sicilienne - 1:07:28 

Maurice Ravel : Jeux d'Eau - 1:11:12 

Claude Debussy : La fille aux cheveux de lin - 1:17:17 

 Edvard Grieg : Once upon a time - 1:19:22 

 Claude Debussy : Clair de Lune - 1:23:40 

Erik Satie : Tendrement - 1:29:04 

Gustav Mahler : Adagietto - 1:33:53 

Camille Saint-Saens : Le Cygne - 1:44:27

Απελευθέρωση

Σνίτσλερ Άρτουρ

Μετάφραση: Ρούσσου ΜαρίαΜια μνημειακή ψυχογραφία / τοιχογραφία
με επίκεντρο τη σεξουαλικότητα και την παρόρμηση προς τον θάνατο.

_{Συχνά αναρωτήθηκα από πού κατορθώσατε να αντλήσετε αυτή ή εκείνη τη γνώση,
που εγώ κατέκτησα ύστερα από πολύμοχθη έρευνα.
Τελικά έφτασα στο σημείο να ζηλεύω κάποιον που θαυμάζω πολύ ως συγγραφέα.}

_{Βιένη, 8 Μαΐου 1906
Από επιστολή του Ζίγκμουντ Φρόιντ προς τον Άρτουρ Σνίτσλερ}

I. Fin de siècle και το κίνημα του μοντερνισμού στη Βιένη
 

Βιένη 1900. Για κάποιους το «γύρισμα» ή «τέλος του αιώνα» (Jahrhundertwende ή Fin de siècle) σηματοδοτούσε το ξημέρωμα μιας νέας εποχής, απαλλαγμένης από την υποκρισία και την σαθρή ηθική του παρελθόντος, ενώ για άλλους σήμαινε τη δύση της μεγάλης αυτοκρατορίας του Δούναβη, το τέλος των αξιών της μοναρχίας. To κίνημα του μοντερνισμού στη Βιένη ήρθε να αποτυπώσει στη λογοτεχνία την κρίση της εποχής: μια κρίση ταυτότητας, συνείδησης και γλώσσας. «[...] Μοντέρνο είναι το ψυχολογικό άκουσμα του χορταριού που μεγαλώνει και το πλατσούρισμα στον θαυμαστό κόσμο της καθαρής φαντασίας. [...] Μοντέρνο είναι η διαμέλιση μιας διάθεσης, ενός αναστεναγμού, ενός ενδοιασμού· και μοντέρνο είναι η ενστικτώδης, σχεδόν υπνοβατική αφοσίωση σε κάθε αποκάλυψη του ωραίου, σε μια συγχορδία χρωμάτων, μια σπινθηροβόλα μεταφορά, μια θαυμάσια αλληγορία» θα γράψει ο Αυστριακός συγγραφέας Ούγκο φον Χόφμανσταλ. Ο Άρτουρ Σνίτσλερ έγινε ο απόλυτος εκφραστής αυτού του διχασμού, γι' αυτό και χαρακτηρίστηκε ως «o ποιητής ενός καταποντισμένου κόσμου, δηλ. της αυστριακής αυτοκρατορίας πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο». Ο λόγος του Σνίτσλερ ανατέμνει τη βιενέζικη κοινωνία με εργαλεία την ανίχνευση της σεξουαλικότητας και την τεχνική της συνειδησιακής ροής.
_____________________________________

Το 1900 εκδόθηκε η νουβέλα του Σνίτσλερ Ο ανθυπολοχαγός Γκουστλ που σηματοδότησε την εισαγωγή της συνειδησιακής ροής στη γερμανόφωνη λογοτεχνία. Τον ίδιο χρόνο δημοσιεύθηκε Η ερμηνεία των ονείρων του Σίγκμουντ Φρόιντ. Πολύ αργότερα, στις 14 Μαΐου 1922, ο Φρόιντ σε μια επιστολή του προς τον Σνίτσλερ έγραψε: «Σας απέφευγα επειδή φοβούμαι τους σωσίες... η αιτιοκρατία σας όπως και η σκέψη σας, το γεγονός ότι έχετε συλλάβει τις αλήθειες του ασυνείδητου, τις ορμές της ανθρώπινης φύσης, η χαλάρωση των πολιτισμικών συμβάσεων ασφάλειας, η σύλληψη των ιδεών σας στο σημείο της πόλωσης ζωής και θανάτου, όλα τούτα με έκαναν να αισθανθώ μεγάλη οικειότητα». Αν και στη λογοτεχνία του 19ου αιώνα γινόταν συχνά λόγος περί νευρώσεων, υστερίας και νευρασθένειας, ο Φρόιντ ήταν ο πρώτος που θεμελίωσε μια επιστημονική ορολογία για τις ψυχικές διαθέσεις και αποτύπωσε τους μηχανισμούς του υποσυνείδητου.
Οι εκπρόσωποι του κινήματος του μοντερνισμού επηρεασμένοι τόσο από την ψυχανάλυση όσο και από τη φιλοσοφία του Φρίντριχ Νίτσε (1844-1900) δεν έβρισκαν κανένα ενδιαφέρον στον εξωτερικό κόσμο που γοήτευε τους Νατουραλιστές. Το μόνο που ήθελαν ήταν να στρέψουν επιτέλους το βλέμμα προς τα μέσα. Ο Ρόμπερτ Μούζιλ (1880-1942) θα πει χαρακτηριστικά για τον πλουραλισμό των ιδεών και τάσεων που επικρατούσε την περίοδο εκείνη μεταξύ 1890-1910: «Αγαπήθηκε ο υπεράνθρωπος, αγαπήθηκε και ο υπάνθρωπος… λατρεύτηκε η υγεία και ο ήλιος, αλλά και η τρυφερότητα των φυματικών κοριτσιών... οι άνθρωποι ήταν θεοσεβείς και σκεπτικιστές, νατουραλιστές και λεπτολόγοι, θαρραλέοι και νοσηροί».
Οι αντίπαλοι του Σνίτσλερ ωστόσο, από τους συντηρητικούς –και μετά το 1918, εμφανώς πια αντισημιτικούς– κύκλους της μεγαλοαστικής τάξης τον κατέκριναν με δριμύτητα ακόμη και ως πορνογράφο. Παρ’ όλα αυτά «το μεγαλοαστικό κοινό απολάμβανε μαζοχιστικά μέσα από τις κόσμιες φιγούρες του Σνίτσλερ την αποδόμηση του: ο κόσμος διαμαρτυρόταν, άφριζε – κι ωστόσο πήγαινε στις παραστάσεις με ενθουσιασμό!» Η απάντηση του Σνίτσλερ σε όλα αυτά ήταν: «Γράφω για τον έρωτα και τον θάνατο. Υπάρχουν μήπως άλλα θέματα;»

ΑΡΘΟΥΡ ΣΝΙΤΣΛΕΡ "ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ"

Εισαγωγή του βιβλίου με ανάλυση του όρου Fin de siècle και το κίνημα του μοντερνισμού στη Βιένη του 1900 και το πρώτο κεφαλαιο .

Διαβάστε επίσης: (Fin de siècle) ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΑΣΙΣΜΟ -