«Μέσα από τα έργα μου παλεύω για μια δίκαιη κοινωνία»

Ντίνα Δασκαλοπούλου

efsyn.gr

Οι θεσμοί δεν χρειάζονται εμένα να τους προσβάλω, προσβάλλονται και αυτοί καθημερινά μόνοι τους. Η διαφθορά στην Κύπρο έφτασε σε πρωτόγνωρα σημεία ● Έχω τον δικό μου Χριστό, έναν Χριστό που είναι όπως όλοι οι άνθρωποι, που είναι μαζί με τους κατατρεγμένους, με τους πρόσφυγες, με τους διαδηλωτές μπροστά από τα ΜΑΤ, με τους οπαδούς στην κερκίδα, με τους νέους, μέσα στην καθημερινότητά μας

Η πανίσχυρη Εκκλησία, οι ακροδεξιοί, η κυβέρνηση, το φασιστοειδές ασκέρι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ζητούν την κεφαλή του επί πίνακι. Ο διωγμός που υφίσταται με νομικοφανή επιχειρήματα φτάνει μέχρι και στο σημείο οι διώκτες του να ζητούν την απόλυσή του από το σχολείο όπου εργάζεται. Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου, το ΑΚΕΛ, συνάδελφοί του εκπαιδευτικοί και μαθητές του στέκονται στο πλευρό του, υπερασπιζόμενοι την ελευθερία του λόγου και μια τέχνη δίχως όρια.

Πριν από λίγες μέρες στην υπόθεση παρενέβη η πρόεδρος της επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού του Ευρωκοινοβουλίου, Sabine Verheyen, η οποία με επιστολή της προς τον Κύπριο υπουργό Παιδείας εκφράζει την έντονη ανησυχία της για την πειθαρχική έρευνα που διεξάγεται σε βάρος του. Ποιο είναι το έγκλημά του; Με τους καμβάδες του σατιρίζει ανελέητα και κριτικάρει με οξύτητα το πολιτικό και θρησκευτικό κατεστημένο της Κύπρου. Μιλήσαμε με τον ζωγράφο Γιώργο Γαβριήλ.

● Ενας σκύλος κατουρά τον αρχιεπίσκοπο, η υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης στέκεται πάνω από διαδηλώτρια, η οποία τραυματίστηκε στο μάτι στη διαδήλωση των «Ως Δαμέ», ο Χριστός πρόσφυγας. Πώς εμπνέεστε τους πίνακές σας; Τι είναι αυτό που θέλετε να αναδείξετε;

Ο κάθε καλλιτέχνης εκφράζει μέσα από το έργο του τις εμπειρίες του, τα βιώματά του, τους προβληματισμούς του, τον τρόπο που βλέπει και ερμηνεύει τον κόσμο γύρω του, το πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής του. Οι τέχνες στην εποχή που ζούμε και με τα όσα συμβαίνουν γύρω μας είναι αναγκαίες όσο ποτέ, είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας. Η αναγκαιότητα των τεχνών στη ζωή μας είναι αναμφισβήτητη και αυτό διαφαίνεται μέσα από τη μακραίωνη ιστορία της ανθρωπότητας. Μπορεί οι καλλιτέχνες να μην κινούν τα νήματα της Ιστορίας, αλλά η συμβολή τους στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της κριτικής σκέψης και της καινοτομίας συνεισφέρει στην πρόοδο και ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Είναι ο πιο σύντομος δρόμος επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.

Είμαι διευθυντής σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης. Εργάστηκα για χρόνια ως καθηγητής τέχνης. Είμαι απόφοιτος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών «Σούρικοβ» της Μόσχας. Παράλληλα με το λειτούργημα του εκπαιδευτικού πάντοτε ζωγράφιζα, εξέθετα τη δουλειά μου, συμμετείχα σε μπιενάλε ζωγραφικής στο εξωτερικό, είχα κάποιες διακρίσεις στο εξωτερικό και στην Κύπρο και πιστεύω ότι συνεισέφερα και εγώ στο μέτρο των δυνατοτήτων μου στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας.

Μέσα από τα έργα μου παλεύω για μια δίκαιη κοινωνία, επικρίνω και δακτυλοδεικτώ τη διεφθαρμένη άρχουσα τάξη, καυτηριάζω καταστάσεις και προβληματίζω. Εχουμε έναν αρχιεπίσκοπο στην Κύπρο που παραδέχεται μέσα από τηλεοράσεις και ραδιόφωνα ότι μεσολάβησε και πήρε μίζες για να πάρει εγκληματίας από τη Μαλαισία κυπριακό διαβατήριο, έναν αρχιεπίσκοπο που δεν σέβεται την πολιτιστική μας κληρονομιά και χτίζει πολυτελή ξενοδοχεία πάνω σε αρχαιολογικούς χώρους, που γκρεμίζει διατηρητέα κτίρια και καλεί τον πρόεδρο της Δημοκρατίας να σταματήσουν να κλέβουν. Το να τον κατουρά ο σκύλος είναι το λιγότερο που θα μπορούσα να κάνω για να εκφράσω τον αποτροπιασμό μου.

Η τέως υπουργός Δικαιοσύνης έχει την ευθύνη της πρωτόγνωρης για την Κύπρο αστυνομικής βίας, γι’ αυτό και την απεικονίζω πάνω από το κορίτσι που κινδυνεύει να χάσει το μάτι της. Και, ναι, έχω τον δικό μου Χριστό, έναν Χριστό που είναι όπως όλοι οι άνθρωποι, που είναι μαζί με τους κατατρεγμένους, με τους πρόσφυγες, με τους διαδηλωτές μπροστά από τα ΜΑΤ, με τους οπαδούς στην κερκίδα, με τους νέους, μέσα στην καθημερινότητά μας. Ο δικός μου Χριστός δεν φορά αυτοκρατορικές επίχρυσες ενδυμασίες, ούτε κρατά αυτοκρατορικά σκήπτρα στα χέρια, ούτε και έχει κορόνες στο κεφάλι, ούτε παίρνει μίζες από εγκληματίες, ούτε μετακινείται με λιμουζίνες, ούτε ζει στη χλιδή. Ο δικός μου Χριστός δεν ταξιδεύει με τζετ δισεκατομμυριούχων Σαουδαράβων, ούτε κάνει διακοπές στις Σεϊχέλες όπως ο πρόεδρός μας.

● Η κυβέρνηση, η Εκκλησία, ακροδεξιοί κύκλοι ζητούν την κεφαλή σας επί πίνακι. Η ελευθερία της έκφρασης μάλλον δεινοπαθεί στην Κύπρο...

Η κυβέρνηση, η Εκκλησία και οι ακροδεξιοί κύκλοι είναι σίγουρα ενάντια σε όσους τους χαλούν την εικόνα τους. Παραχαράσσουν την ιστορία του τόπου μας ανενόχλητοι, τιμούν τους προδότες, όπως ο Γ. Γρίβας, και πραξικοπηματίες ως ήρωες και κυνηγούν όποιον τολμήσει να τους χαλάσει το αφήγημά τους. Ως καλλιτέχνης δεν μπορώ να κλείνω τα μάτια μου.

● Το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ) διεξάγει πειθαρχική έρευνα, μια και είστε εκπαιδευτικός και διευθυντής σε Γυμνάσιο της επαρχίας Λευκωσίας. Η πειθαρχική έρευνα ωστόσο εστιάζει στην καλλιτεχνική δραστηριότητά σας, που λαμβάνει χώρα κατά τον ελεύθερο προσωπικό σας χρόνο. Πώς σχετίζεται με την επαγγελματική σας ιδιότητα; Τι ακριβώς σας καταλογίζουν; Τι αναμένετε εσείς από αυτή την έρευνα;

Το υπουργείο, μετά την κοινοποίηση των έργων μου μέσα από τον προσωπικό μου λογαριασμό στο facebook και στο instagram και μετά την αντίδραση της Αρχιεπισκοπής και των ακροδεξιών κύκλων, έβγαλε ανακοίνωση όπου γνωστοποιούσε την πρόθεσή του να διεξαγάγει εναντίον μου πειθαρχική έρευνα για το ότι τα έργα μου προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση και πρόσβαλαν το δημόσιο αίσθημα. Αργότερα με επισκέφθηκε στο σχολείο Ερευνών λειτουργός του ΥΠΠΑΝ, όπου μου επέδωσε επιστολή που ανέφερε ότι διεξάγει έρευνα για πιθανή διάπραξη πειθαρχικού αδικήματος εκ μέρους μου.

Στην επιστολή με κατηγορούσε ότι δυσφημώ την εκπαιδευτική υπηρεσία και συμπεριφέρομαι απρεπώς προς το κοινό. Μου επέδωσε επίσης 21 τεκμήρια - φωτογραφίες των έργων μου, επιστολή του αρχιεπισκόπου, επιστολή του κόμματος ΕΛΑΜ (το κόμμα της Χρυσής Αυγής στην Κύπρο), επιστολή από Ενωση Αγωνιστών 55-59 και από άλλα μεμονωμένα πρόσωπα. Τους απάντησα μέσω δικηγόρου και επανήλθαν ύστερα από 6 μήνες με επιπρόσθετες κατηγορίες ότι δεν εμφυσούσα το εθνικό φρόνημα στους μαθητές και ότι πρόσβαλλα μέσα από τα έργα μου τα θεία, τον αρχιεπίσκοπο και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αρχισαν να εξετάζουν κατά πόσο οι μαθητές του σχολείου μου εκκλησιάζονταν, πήγαιναν εκδρομές σε αρχαία μνημεία, εκκλησίες και μοναστήρια, αν διαβάζαμε στους εθνικούς εορτασμούς τα μηνύματα του υπουργού και αρκετά άλλα. Δεν γνωρίζω ποια κατάληξη θα έχει αυτή η ιστορία.

● Οι κατήγοροί σας μιλούν για προσβολή του Θεού και ανόσιες θέσεις, προσβολή των θεσμών και των συμβόλων. Εσείς νιώθετε να σας προσβάλλουν;

Αν προσβάλλουν κάποιοι τον Θεό, το κάνουν αυτοί καθημερινά με τις πράξεις τους. Οι δε θεσμοί δεν χρειάζονται εμένα να τους προσβάλω, προσβάλλονται και αυτοί καθημερινά μόνοι τους. Η διαφθορά στην Κύπρο έφτασε σε πρωτόγνωρα σημεία, γι’ αυτήν κάνουν αναφορές τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όχι μόνο της Ευρώπης αλλά όλου του κόσμου.

● Οι κινήσεις του υπουργείου Παιδείας σε βάρος σας προκάλεσαν την παρέμβαση της προέδρου της επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού του Ευρωκοινοβουλίου Sabine Verheyen, η οποία με επιστολή της προς τον υπουργό Παιδείας εκφράζει την έντονη ανησυχία της για μια τέτοιας φύσης έρευνα. Ταυτόχρονα, υπάρχει ένα κίνημα αλληλεγγύης προς το πρόσωπό σας. Μιλήστε μας γι’ αυτό.

Η επιστολή της Verheyen προς τον υπουργό ήταν μια θετική εξέλιξη, όπως και το γεγονός ότι το θέμα συζητήθηκε στην επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού του Ευρωκοινοβουλίου. Ελπίζω το ΥΠΠΑΝ να πάρει τα σωστά μηνύματα και να σταματήσει τη δίωξη εναντίον μου. Το θετικό της όλης υπόθεσης αποτελεί το γεγονός ότι άρχισε μια συζήτηση γύρω από το θέμα της ελευθερίας της έκφρασης και αν μπορούν να υπάρχουν όρια στην τέχνη, στην επιστήμη και οπουδήποτε αλλού. Ολοι αντιλαμβάνονται, καλλιτέχνες και πανεπιστημιακοί, ότι σήμερα είμαι εγώ, αύριο μπορεί να είναι αυτοί και οποιοσδήποτε άλλος. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην περάσει η δίωξη εναντίον μου. Οι προοδευτικές δυνάμεις θα πρέπει να επαγρυπνούν, διαφυλάττοντας κεκτημένα που κερδήθηκαν μέσα από σκληρούς αγώνες - άνθρωποι έχυσαν αίμα για να μπορούμε εμείς σήμερα να εκφραζόμαστε ελεύθερα.

«Αλληλεγγύη στους διωκόμενους καλλιτέχνες παντού!»

Δημήτρης Χριστόπουλος*

Σκοτάδι στην Κύπρο. Για να θυμόμαστε και τα κατά καιρούς επιτεύγματα του ελληνορθόδοξου πολιτισμού στο πεδίο του αγώνα εναντίον της ελευθερίας της τέχνης και του λόγου, να πούμε ότι εδώ και κάμποσο καιρό στην Κύπρο διώκεται ο ζωγράφος και εκπαιδευτικός Γιώργος Γαβριήλ, κατά παραγγελία της Εκκλησίας που κάλεσε το υπουργείο Παιδείας διά στόματος αρχιεπισκόπου να τον απολύσει «καθώς αν ένας γονέας εμπιστευτεί τα παιδιά του σε αυτόν, τότε θα τα καταστρέψει».

Το υπουργείο Παιδείας συμμορφώθηκε και εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία: «…Ούτε η ελευθερία της έκφρασης ούτε η ελευθερία της καλλιτεχνικής δημιουργίας μπορεί (...) να δικαιολογήσουν την προσβολή του δημόσιου αισθήματος και την προαγωγή μηνυμάτων που καλλιεργούν λογική περιφρόνησης ή και ενδεχομένως κλίμα μισαλλοδοξίας μέσα στη μαθητική κοινότητα».

Το θέμα έχει προκαλέσει και την αντίδραση του Ευρωκοινοβουλίου και η συζήτηση θα συνεχιστεί. Επισυνάπτω μερικούς πίνακες του Γαβριήλ για να αντιληφθεί κανείς για πόσο σκοταδισμό συζητάμε στην Κύπρο και προτείνω στους αδελφούς Κυπρίους εφεξής να ζωγραφίζουν λιβάδια με αγελαδίτσες στο ηλιοβασίλεμα, να μην ενοχλείται η Εκκλησία τους και να μην έρχεται σε δύσκολη θέση η πολιτεία τους μήπως τυχόν χαλάσει κάνα χατίρι στους ιερωμένους. Αλληλεγγύη στους διωκόμενους καλλιτέχνες παντού! Κάτω η λογοκρισία! Ζήτω η ελευθερία της τέχνης! Απλά πράγματα. Βασικά για τη ζωή μας.

* επίτιμος πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (αναπαράγουμε με την άδειά του σχόλιό του στο facebook)