Μετρό της Θεσσαλονίκης: εκεί όπου συναντώνται η ανικανότητα με την κομματική εμπάθεια

Ερωτήσεις και απαντήσεις για το Μετρό της Θεσσαλονίκης και τα Αρχαία της Βενιζέλου

Του Γιάννη Μυλόπουλου

13-16 λεπτά

---

4 Ιανουαρίου 2020

Πολλές φίλες και πολλοί φίλοι, πολίτες της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο, έχουν κυριολεκτικά μπερδευτεί με τα όσα ακούγονται, λέγονται και γίνονται από τη σημερινή κυβέρνηση και τη σημερινή διοίκηση της Αττικό Μετρό ΑΕ, σχετικά με το Μετρό της Θεσσαλονίκης και τα Αρχαία της Βενιζέλου.
Για το λόγο αυτόν, συγκέντρωσα και ταξινόμησα αυτές τις ερωτήσεις, στις οποίες θα προσπαθήσω στη συνέχεια να απαντήσω όσο πιο απλά, κατανοητά και συνοπτικά μπορώ, προκειμένου να αποκατασταθεί η αλήθεια και να υπάρξει μια όσο γίνεται περισσότερο αντικειμενική ενημέρωση των πολιτών.

1. Τι συμβαίνει με τα έργα του Μετρό στη Θεσσαλονίκη σήμερα; Προχωρούν ή έχουν σταματήσει; Τα έργα του Μετρό της Θεσσαλονίκης μετά την επανέναρξή τους τον Μάρτιο του 2016, προχωρούσαν, για πρώτη φορά στην ιστορία του έργου, με γρήγορους ρυθμούς και είχαν σημειώσει πρωτόγνωρη πρόοδο. Συγκεκριμένα, ενώ το 2016 και μετά από 10 χρόνια κατασκευής, (2006-2016), είχε ολοκληρωθεί μόλις το 30% του έργου, το Σεπτέμβριο του 2019 που άλλαξε η διοίκηση της Αττικό Μετρό ΑΕ, το έργο είχε φτάσει στο 75% της φυσικής και οικονομικής του ολοκλήρωσης. Σε 3,5 δηλαδή μόλις χρόνια, το έργο προχώρησε με ρυθμό 4,5 φορές πιο γρήγορο, από όσο είχε προχωρήσει την πρώτη δεκαετία της κατασκευής του. Σιγά-σιγά όμως, από τις εκλογές περίπου και μετά, το προσωπικό σε όλα τα εργοτάξια άρχισε να απολύεται και το έργο να επιβραδύνεται, εγκαταλείποντας τους μέχρι πρότινος εντατικούς και γρήγορους ρυθμούς. Σήμερα, τα περισσότερα εργοτάξια είναι σφραγισμένα και το προσωπικό που έχει απομείνει είναι τόσο, όσο για να συντηρούνται κάποιες ήσσονος σημασίας εργασίες. Το έργο πλέον σημειώνει ελάχιστη πρόοδο και από το καλοκαίρι και μετά είναι πρακτικά σταματημένο.
2. Τι συνέβη και σταμάτησε η πρόοδος του έργου; Αυτό που συνέβη μετά τις πρόσφατες εκλογές, είναι ότι η νέα κυβέρνηση, δια στόματος πρωθυπουργού στα εγκαίνια της ΔΕΘ, αμφισβήτησε την μέχρι τότε πορεία του έργου και κυρίως την εφαρμοσιμότητα της τεχνικής λύσης που είχε εγκριθεί στο ΚΑΣ, είχε μελετηθεί και υλοποιούνταν ήδη από το 2017 στο σταθμό Βενιζέλου. Η λύση αυτή, μια καινοτόμος και παράλληλα διεθνώς γνωστή και καταξιωμένη τεχνική λύση, ήρθε να επιλύσει ένα χρονίζον πρόβλημα του μετρό της Θεσσαλονίκης και να δώσει τέλος σε έναν μεγάλο διχασμό της πόλης, που είχε ως κεντρικό αντικείμενο την τύχη των αρχαιοτήτων που είχαν βρεθεί στη Βενιζέλου. Συγκεκριμένα, η τεχνική λύση που εφαρμόζονταν ήδη, επέτρεπε την κατασκευή του σταθμού με in situ παραμονή του πολύ σημαντικού για τον πολιτισμό και την ιστορία της πόλης αρχαιολογικού συμπλέγματος που έχει βρεθεί εκεί. Ο πρωθυπουργός λοιπόν, υποστήριξε την άποψη ότι η παλιά λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, η οποία είχε επικρατήσει ελλείψει εναλλακτικής που θα μπορούσε να διατηρήσει τα αρχαία στη θέση τους, ήταν πολύ πιο σύντομη ως κατασκευή και πολύ πιο φτηνή ως κόστος και γι’ αυτό ο σχεδιασμός έπρεπε να αλλάξει για να επανέλθει αυτή, η προηγούμενη λύση. Συγχρόνως, ο πρωθυπουργός αλλά και άλλα στελέχη της κυβέρνησης, ανέπτυξαν ένα διεθνώς πρωτότυπο, για έργα μετρό, σκεπτικό, σύμφωνα με το οποίο η κατασκευή των υπολοίπων 12 σταθμών, οι οποίοι σύμφωνα με το υπάρχον χρονοδιάγραμμα θα παραδίνονταν σε λειτουργία στο τέλος του 2020, έπρεπε και αυτή να σταματήσει, προκειμένου το έργο να δοθεί σε λειτουργία όλο μαζί και όχι «κολοβό», όπως υποστήριξε ότι θα ήταν αν δίνονταν τμηματικά. Έδωσε μάλιστα ο πρωθυπουργός και ημερομηνία παράδοσης του συνόλου του έργου με τη νέα λύση και το νέο σχεδιασμό, αναβάλλοντας την παράδοσή του από το τέλος του 2020, για τον Απρίλιο του 2023. Το περίεργο στις δηλώσεις αυτές του πρωθυπουργού και των στελεχών της κυβέρνησης είναι ότι έγιναν χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια μελέτη, από την οποία να προκύπτουν αυτά τα συμπεράσματα και αυτές οι διαπιστώσεις, αλλά και χωρίς να έχει εισηγηθεί κάποιος αρμόδιος φορέας ή τεχνικός σύμβουλος σχετικά. Πρόκειται δηλαδή για πολιτικές και όχι για επιστημονικά τεκμηριωμένες εκτιμήσεις και ως εκ τούτου, η ακρίβειά τους ελέγχεται. Άλλωστε, είναι η πρώτη φορά που δίνεται ημερομηνία λήξης ενός έργου από πολιτικό πρόσωπο, χωρίς να υπάρχει ούτε τεχνική μελέτη που να υποστηρίζει την ανάγκη αλλαγής σχεδιασμού, ούτε τον ίδιο το νέο σχεδιασμό, ούτε, πολύ περισσότερο, χρονοδιάγραμμα εργασιών. Με δυο λόγια ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση, με πολιτικές εκτιμήσεις και με μια πολιτική απόφαση που ελήφθη χωρίς να υπάρχει ούτε τεχνική μελέτη, ούτε επιστημονική τεκμηρίωση, ούτε και χρονοδιάγραμμα, ανέτρεψε τον τεχνικό σχεδιασμό ενός μεγάλου έργου που κατέγραφε σημαντική πρόοδο και στηρίζονταν σε νόμιμες αποφάσεις των αρμόδιων οργάνων της Πολιτείας, στην τεχνική τεκμηρίωση σειράς μελετών και το οποίο εκτελούνταν σύμφωνα με ένα εγκεκριμένο από την Αττικό Μετρό ΑΕ και συμφωνημένο με τον ανάδοχο, χρονοδιάγραμμα.
3. Και η εργοληπτική εταιρεία που κατασκεύαζε το έργο πως αντέδρασε σε αυτή την πολιτική παρέμβαση; Συγχρόνως, την ίδια εποχή που συμβαίνουν αυτά, η ΑΚΤΩΡ που είναι η ανάδοχος εταιρεία για τα κατασκευαστικά έργα, ενώ μέχρι πρότινος με δημόσιες δηλώσεις στελεχών της, (Φεβρουάριος 2019, δνων σύμβουλος Εξάρχου), επιβεβαίωνε την καλή πορεία του έργου και την ολοκλήρωσή του, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, στα τέλη του 2020, άρχισε να αμφισβητεί με επιστολές τα όσα μέχρι πρότινος διαβεβαίωνε, διαμαρτυρόμενη για καθυστερήσεις από πλευράς Αττικό Μετρό ΑΕ.
4. Γιατί και με τι στοιχεία αμφισβητήθηκε η τεχνική λύση που εφαρμόζονταν στη Βενιζέλου; Υπήρχε τελικά μελέτη για την in situ παραμονή των αρχαιοτήτων; Εδώ υπάρχει μια ολόκληρη εκστρατεία παραπλάνησης και παραπληροφόρησης, προκειμένου να αμφισβητηθεί η μέχρι τώρα πορεία του έργου. Κύριο στοιχείο της εκστρατείας αυτής είναι η προσπάθεια να αποδειχθεί ότι η λύση της απόσπασης των αρχαιοτήτων, με την οποία η ΝΔ είχε από παλιά εμμονή, είναι καλύτερη. Το κακό για όσους υπερασπίζονται αυτή την άποψη είναι ότι, με δεδομένη την πρόοδο του έργου, η λύση της απόσπασης δεν είναι η καλύτερη, μια και ταυτίζεται με αλλαγή σχεδιασμού, που σημαίνει νέες μελέτες, νέες άδειες, εργασίες αποκαθήλωσης όσων έγιναν τα τελευταία χρόνια, καθώς και μια νέα αρχαιολογική ανασκαφή με αβέβαιη εξέλιξη, λόγω του πλούσιου αρχαιολογικού υποστρώματος στη Βενιζέλου, που πάνε το έργο πίσω για τουλάχιστον 3 χρόνια και συνεπώς μεταθέτουν την παράδοσή του για ισόποσο, τουλάχιστον, διάστημα. Αυτό και μόνο το γεγονός σημαίνει καθυστερήσεις ετών και συνεπώς και αποζημιώσεις που θα διεκδικήσει ο εργολάβος ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρώ. Αυτή η παρατήρηση δικαιολογεί και το ενδιαφέρον του εργολάβου να υποστηρίξει αυτή τη λύση. Όμως το ζήτημα δεν εξαντλείται μόνο στις καθυστερήσεις και το επιπλέον κόστος που θα προκαλέσει η λύση της απόσπασης. Το κυρίως πρόβλημα με την αλλαγή σχεδιασμού είναι ότι η απόσπαση των αρχαιοτήτων, σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο του 2002, είναι πράξη παράνομη, εφόσον υπάρχει τεχνική λύση που επιτρέπει την κατά χώραν παραμονή τους. Για να ξεπεράσει λοιπόν η κυβέρνηση αυτόν τον σκόπελο, έπρεπε να αποδείξει ότι η τεχνική λύση που εγκρίθηκε από το ΚΑΣ το 2017 και η οποία μελετήθηκε στη συνέχεια και είχε αρχίσει να εφαρμόζεται… δεν υπάρχει ή είναι ανέφικτη. Ξεκίνησαν λοιπόν μια προσπάθεια αποδόμησης της τεχνικής λύσης και των μελετών που τη συνοδεύουν, η οποία άρχισε ως αμφισβήτηση της τεχνικής εφικτότητας αυτής της λύσης. Η προσπάθεια αυτή στηρίχθηκε σε ένα συνηθισμένο γεγονός, ότι δηλαδή η Αττικό Μετρό ΑΕ ανέπεμψε την τελευταία μελέτη που υποβλήθηκε το καλοκαίρι με κάποιες παρατηρήσεις, (όλες οι άλλες μελέτες έχουν ήδη εγκριθεί και πληρωθεί από την εταιρεία), βαφτίζοντας τη συνήθη αναπομπή, απόρριψη. Μόνο που η πραγματικότητα τους διαψεύδει, γιατί οι παρατηρήσεις απαντήθηκαν από τον μελετητή και ήταν έτοιμες να σταλούν στην εταιρεία. Η οποία όμως με επιστολή της νέας διοίκησης που διορίστηκε εντωμεταξύ από την κυβέρνηση, προκειμένου να φανεί ότι δήθεν η μελέτη απορρίφθηκε, ζήτησε την αναστολή της εκτέλεσής της. Αποδεικνύοντας περίτρανα με τον τρόπο αυτόν ότι η μελέτη θα εγκρίνονταν, αν η Αττικό Μετρό, με παρέμβασή της στον εργολάβο, δεν είχε ζητήσει από μόνη της τη διακοπή της.
5. Τι λένε οι επιστήμονες και οι μελετητές; Δεν υπάρχουν επιστημονικές απόψεις που να υποστηρίζουν ή να διαψεύδουν τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς; Πράγματι, εκτός από τα πραγματικά γεγονότα που διαψεύδουν τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς και αποδεικνύουν μια απεγνωσμένη προσπάθεια το άσπρο να φανεί σαν μαύρο, την άποψη ότι η τεχνική λύση που ακολουθήθηκε είναι εφικτή και οι μελέτες απολύτως εφαρμόσιμες, την επιβεβαίωσαν δύο ειδικοί στο αντικείμενο επιστήμονες, καθηγητές Πολυτεχνείων. Πρώτα ο καθ’ ύλην αρμόδιος Καθηγητής Γεωτεχνικής Μηχανικής και Υπογείων Έργων του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ Χρήστος Αναγνωστόπουλος, ο οποίος υπήρξε και σύμβουλος του έργου από το 2013 μέχρι σήμερα και ο οποίος σε Τεχνική Έκθεση την οποία κατέθεσε η Κίνηση Πολιτών για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην πρόσφατη συνεδρίαση του ΚΑΣ, υποστηρίζει επιστημονικά την τεχνική λύση που ακολουθήθηκε στη Βενιζέλου και διαβεβαιώνει ότι η λύση αυτή είναι επιστημονικά ορθή και οι μελέτες της τεχνικά εφικτές και κατασκευαστικά εφαρμόσιμες. Αλλά και το μόνο μέλος του ΚΑΣ με την ιδιότητα του Πολιτικού Μηχανικού, ο Καθηγητής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ Βλάσης Κουμούσης, καταψήφισε την εισήγηση της Αττικό Μετρό για αναστολή της εφαρμογής της τεχνικής λύσης που εφαρμόζονταν μέχρι τώρα, με το σκεπτικό ότι δεν πείσθηκε από την επιχειρηματολογία ότι η λύση αυτή δεν υπάρχει, ούτε ότι δεν είναι εφικτή από το ελληνικό κατασκευαστικό δυναμικό. Έτσι, η γνωμοδότηση δύο ειδικών στο αντικείμενο επιστημόνων διαψεύδει τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι δήθεν η λύση δεν υπάρχει και δήθεν οι μελέτες δεν είναι σωστές ή δεν είναι εφαρμόσιμες.
6. Και τότε, αφού έτσι έχουν τα πράγματα, με τι σκεπτικό το ΚΑΣ πήρε απόφαση να σταματήσει ο σχεδιασμός της Βενιζέλου με τη μέθοδο που επιτρέπει την in situ παραμονή των αρχαιοτήτων; Το ΚΑΣ πήρε αυτή την απόφαση αγνοώντας τόσο την αρνητική εισήγηση της Εφορίας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, όσο και την αρνητική εισήγηση της Τεχνικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και τις αρνητικές γνωμοδοτήσεις και τις σχετικές εισηγήσεις των δύο καθ’ ύλην αρμόδιων καθηγητών του Πολυτεχνείου. Η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιήθηκε εντοπίστηκε σε ένα γραφειοκρατικού και τυπολατρικού τύπου ζήτημα και συγκεκριμένα στο ότι τα σχέδια που συνόδευαν την Τεχνική Έκθεση που είχε υποβληθεί το 2017 στο ΚΑΣ, ήταν, λέει, ανυπόγραφα. Λες και η Τεχνική Έκθεση τότε δεν ήταν υπογεγραμμένη από την Αττικό Μετρό, λες και δεν είχε νομίμως υποβληθεί με απόφαση των νόμιμων οργάνων της, λες και τα στελέχη της εταιρείας δεν την είχαν υποστηρίξει τότε στο ΚΑΣ . Κι ακόμη όμως, λες και ότι ακόμη και αν κάποια σχέδια αυτής της Τεχνικής Έκθεσης πράγματι δεν είχαν, εκ παραδρομής προφανώς ή επειδή δεν χρειάζονταν στη συγκεκριμένη διαδικασία, υπογραφή, αυτό αυτόματα ακυρώνει τη μελέτη και εξαφανίζει την ύπαρξη τεχνικής λύσης. Όταν μάλιστα ειδικοί επιστήμονες διαβεβαιώνουν για το ακριβώς αντίθετο. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, το ΚΑΣ, η σύνθεση του οποίου άλλαξε πρόσφατα από την κυβέρνηση, έλαβε μια προειλημμένη από καιρό απόφαση, καθώς βρίσκονταν σε διατεταγμένη υπηρεσία, προκειμένου να επιβεβαιώσει εκ των υστέρων την προφητεία του πρωθυπουργού. Όσο για τον… Ελγίνειο ισχυρισμό των εκ του κομματικού στελεχιακού προσωπικού της ΝΔ προερχόμενων στελεχών της σημερινής διοίκησης της Αττικό Μετρό, ότι δήθεν η παραμονή των αρχαιοτήτων στη θέση τους, θέτει σε κίνδυνο την ακεραιότητά τους πολύ περισσότερο από τον τεμαχισμό, την απόσπαση, τη μεταφορά και τοποθέτησή τους αλλού, σε αποθήκες, εξ αιτίας πιθανών σεισμών και άλλων φυσικών καταστροφών και ακραίων φαινομένων που θα πλήξουν τα αρχαία στη θέση τους και όχι και αλλού, αυτή προφανώς είναι άκρως αντιεπιστημονική και δεν αντέχει σε καμία σοβαρή κριτική.
7. Δηλαδή τι ισχύει αυτή τη στιγμή; Το έργο προχωρεί με το νέο σχεδιασμό; Αυτό που ισχύει σήμερα είναι ότι το έργο δεν μπορεί να προχωρήσει με το νέο σχεδιασμό, γιατί δεν υπάρχει ακόμη ούτε μελέτη απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, ούτε βέβαια χρονοδιάγραμμα εργασιών. Που σημαίνει ότι για καιρό ακόμη το έργο θα μένει σταματημένο. Όλη η μέχρι τώρα προσπάθεια της κυβέρνησης δεν ήταν να τεκμηριωθεί η άλλη λύση, αλλά να αποδομηθεί η υπάρχουσα.
8. Τι πρόκειται να γίνει τώρα; Ποια τα επόμενα βήματα; Το ΚΑΣ αποδεδειγμένα, όπως προκύπτει από τα πραγματικά στοιχεία, τα αληθινά δεδομένα, τις εισηγήσεις των αρμοδίων και τις τεχνικές εκθέσεις των ειδικών, έχει λάβει μια καθόλα παράνομη απόφαση, η οποία και θα προσβληθεί στο ΣτΕ, μόλις επικυρωθεί από την υπουργό Πολιτισμού. Που σημαίνει ότι το Μετρό της Θεσσαλονίκης έχει μπει σε μεγάλη περιπέτεια, η οποία και θα το καθυστερήσει ακόμη περισσότερο και θα είναι υπεύθυνη για εκτροχιασμό του κόστους, κυρίως λόγω αποζημιώσεων. Είναι βέβαιον ότι η παράνομη απόφαση του ΚΑΣ θα πέσει στα δικαστήρια και το έργο θα συνεχιστεί, μετά από χρόνια καθυστέρησης, με τον ίδιο νόμιμο σχεδιασμό που εφαρμόζονταν μέχρι το καλοκαίρι. Η κυβέρνηση δηλαδή ανέλαβε μια πρωτοβουλία που ισοδυναμεί με μια τρύπα στο νερό. Μόνο που εκτός από την τρύπα, θα αφήσει και αρνητικά ίχνη στην κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Και το έργο θα καθυστερήσει και θα σπαταληθούν εκατομμύρια Ευρώ από τα κρατικά ταμεία σε αποζημιώσεις στους εργολάβους, (οι αποζημιώσεις δεν είναι επιλέξιμες δαπάνες από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία), οι οποίοι θα είναι και οι μόνοι κερδισμένοι από όλη αυτή την υπόθεση.

πηγή: tvxs.gr