Κυριακή, Ιανουαρίου 05, 2020

Ένα βιβλίο για τον ληστοκλέφτη και αρχισεκιουριτά Κολοκοτρώνη, που κατάφερε να γίνει σπουδαίος στρατηγός του κλεφτοπολέμου στην Επανάσταση του 21


	Μικρομέγα Κολοκοτρωνέικο Νίκος Δ. Πλατής Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2019 256 σελ. ISBN 978-960-9797-83-2,

Διαβάζοντας το Κολοκοτρωνέικο, πέραν των αμιγώς επαναστατικών "ρεπορτάζ", ο αναγνώστης έχει πρόσβαση και σε πλήθος "λεπτομερειών" που η επίσημη ιστορία αποσιωπά εκ συστήματος, όπως λόγου χάρη:
- Ότι στη Λευκάδα (Santa Maura), λίγο πριν την έκρηξη της Επανάστασης, κυκλοφορούσε ένας καουμπόης με την παραδοσιακή στολή του (καπέλο αλά Τζον Γουέιν, μπότες με σπιρούνια κτλ.).
- Ότι στα 1824, όταν ο λόρδος Μπάιρον εγκαταστάθηκε στην Κεφαλονιά ως "τουρίστας", ακολούθησε επακριβώς το... παραδοσιακό παιδοφιλικό πρόγραμμα (όπως γράφει η βιογράφος του Βύρωνα Μπενίτα Άισνερ) που "προσέφερε" η νήσος σ' εκείνους που είχαν το πουγκί με τους απαιτούμενους παράδες· ξεναγός δε του ρομαντικού Άγγλου ποιητή ο γνωστός μας εθνικός ήρως Ανδρούτσος.
- Ότι ο Ιμπραήμ διέδιδε πως ο Κολοκοτρώνης δεν αξίζει ούτε μία πρέζα ταμπάκο και πως ο Κολοκοτρώνης από τη μεριά του τον καλούσε να παλέψουν (σε μονομαχία).
- Ότι ο Καποδίστριας δεν ήταν Έλληνας, αλλά ένας ελληνοποιημένος αριστοκράτης Βενετζάνος (Βενετσιάνος).
- Ότι ο προαναφερόμενος Καποδίστριας είχε σκεφθεί να εποικήσει την Ελλάδα με Ελβετούς χωρικούς. - Ότι η παροιμία "Ήρθαν τα άγρια να διώξουν τα ήμερα" στα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη παρουσιάζεται παντελώς αντεστραμμένη, διέπεται από το δίκαιο των αγρίων και ουχί το αντίθετο: "τα ήμερα δεν θα διώξουν τα άγρια, όλα φεύγουν, ο σπουργίτης πάντοτε μένει". Που πάει να πει πως από τότε (1821) μέχρι και σήμερα πολλά άλλαξαν, ακόμη και η σημασία των παροιμιών...

Κολοκοτρωνέικο: Ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη

M. HULOT

19-24 λεπτά

lifo.gr

Το νέο βιβλίο του Νίκου Πλατή μικροΜέγα Κολοκοτρωνέικο, βασισμένο στις λέξεις, στις φράσεις και στις μνήμες που ανασύρει ο γέρος του Μοριά στα απομνημονεύματά του, είναι τρομερά ενδιαφέρον. «Κάπως εκρηκτικό ενίοτε», όπως το χαρακτηρίζει ο συγγραφέας του, είναι πραγματικά γεμάτο αποκαλυπτικές λεπτομέρειες και δεκάδες αυτοτελείς μικροϊστορίες από την ιστορία αλλά και την προϊστορία της Επανάστασης του '21 στον πυρήνα της (την Πελοπόννησο) αλλά και στα πέριξ, που στηρίζονται σε αξιόπιστες πηγές. Και είναι ένα βιβλίο που δεν το διαβάζει κανείς σελίδα σελίδα, με τη σειρά της αρίθμησης, αλλά κυκλικά – ο αναγνώστης μπορεί να ξεκινήσει το διάβασμα απ' όποια σελίδα θελήσει, πηγαίνοντας μπρος-πίσω με τον τρόπο που επιλέξει. Είναι ένα βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη, που φωτίζει όμως πολλές πτυχές της Επανάστασης με έναν τρόπο διαφορετικό από αυτόν που έχεις συνηθίσει. «Είναι ένα λεξικογραφημένο ιστορικό δοκίμιο» λέει ο Νίκος Πλατής. «Ένα βιβλίο 256 σελίδων, με συναρπαστικές μικροϊστορίες και σπάνιες εικόνες καθημερινότητας από την Επανάσταση. Πέρασα εξόχως καλά γράφοντάς το και συνθέτοντάς το. Είμαι χαρούμενος που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες κι ευχαριστώ από καρδιάς τις Εκδόσεις των Συναδέλφων που μου έκαναν όλα τα χατίρια – μέχρι και 32 σελίδες έγχρωμες, παρακαλώ. Είναι ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη».

— Γιατί έγραψες ένα τέτοιο βιβλίο;
Γιατί, επιτέλους, κάποιος έπρεπε να το γράψει.

— Με ποια αφορμή;
Ξεκίνησα να το γράφω με αφορμή τα απομνημονεύματά του, τα οποία προσπάθησα πολλάκις να διαβάσω, αλλά δεν καταλάβαινα τι έλεγαν. Οπότε μπήκα στη διαδικασία της αποκωδικοποίησης, δηλαδή ποιος είναι ποιος, τι έγινε τότε, ποιο χωριό ήταν αυτό, πότε έγιναν όλα αυτά, και σιγά-σιγά, αποκωδικοποιώντας τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, τελικά βρέθηκα, άθελά μου, να χτίζω το Κολοκοτρωνέικο, το καινούριο μου βιβλίο.

— Ποιες ήταν οι πηγές σου;
Οι πηγές μου είναι πολλές, αξιόπιστες και σημαντικές. Ωστόσο, αν πρέπει να επικεντρώσω, θα σταθώ στις ιστορικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα της Επανάστασης του '21. Έχουμε τον Φωτάκο και τα εξαιρετικά του απομνημονεύματα, έχουμε τον Νικόλαο Κασομούλη, αλλά έχουμε και τον Μαξίμ Ρεμπό, έναν μηχανικό των κανονιών που μας άφησε φοβερές μαρτυρίες, σπαρταριστά ρεπορτάζ από την καθημερινότητα των πρώτων χρόνων της Επανάστασης. Όλα αυτά διασταυρώνονται με τα λόγια, τη σκέψη, τις φράσεις και τις μνήμες του Κολοκοτρώνη και βγάζουν ένα συμπέρασμα.

Η συλλογική ταυτότητα ενός έθνους χρειάζεται πρότυπα. Τα πρότυπα αυτά δημιουργούνται μέσα από διαδικασίες επιλεκτικής μνήμης, ωραιοποίησης των γεγονότων και ηρωοποίησης κάποιων προσώπων – στην πραγματικότητα, ελάχιστα σπουδαίων.

— Τελικά, τι άνθρωπος ήταν ο Κολοκοτρώνης;
Αυτός που γεννήθηκε κάτω από ένα δέντρο. Ήταν στο επάγγελμα ληστοκλέφτης αρχικά, όπως και ο πατέρας του, κατόπιν ζούσε επαγγελλόμενος τον κάπο, ένα είδος αρχισεκιουριτά της εποχής, επικεφαλής ενός ιδιωτικού στρατού που τον πλήρωναν οι προύχοντες προκειμένου να προστατέψουν την περιουσία τους, το βιος τους, τα πράγματά τους. Μετά δούλεψε ως μισθοφόρος. Ήταν ένας άνθρωπος των όπλων σε όλη του την προεπαναστατική ζωή. Ήταν 51 χρονών όταν πέρασε στην Επανάσταση. Σίγουρα, βέβαια, ήταν ένας σπουδαίος στρατηγός του κλεφτοπολέμου και κατάφερε να χρησιμοποιήσει όλη την εμπειρία του που είχε αποκτήσει ως κλέφτης προς όφελος της Επανάστασης, γιατί ήξερε όλα τα κατατόπια, ήξερε το κάθε πέρασμα, ήξερε την κάθε κρυψώνα. Σε αντίθεση με τον Καραϊσκάκη, ο οποίος ήταν επικεφαλής των παλικαριών του, ο Κολοκοτρώνης δεν το έκανε ποτέ αυτό το πράγμα, ανέβαινε στα πιο ψηλά σημεία κι αγνάντευε τι θα γίνει, προσπαθούσε να καταλάβει από πού θα περάσει ο εχθρός για να τον κλείσει, να κάνει την ανάλογη κίνηση.

Επίσημο γεύμα στο σπίτι Έλληνα άρχοντα στο Χρυσό. Έγχρωμη χαλκογραφία του Edward Dodwell (1821). Αριστερά ο επίσκοπος των Σαλώνων, στα τέσσερα ο υπηρέτης του.

— Και πώς έγινε ο απόλυτος ήρωας της Επανάστασης;
Αυτό δεν είναι κάτι που προκάλεσε ο ίδιος, είναι κάτι που επιδίωξε και εμπέδωσε η πολιτιστική μας μνήμη. Θα μπορούσε να είναι αυτός ή κάποιος άλλος, και σε τελευταία ανάλυση είναι το σύμβολο μιας επανάστασης η οποία στην πραγματικότητα υπήρχε και χάθηκε με την επέλαση του Ιμπραήμ. Δεν ήταν μια κερδισμένη επανάσταση. Ο τρόπος παρουσίασης των εθνικών συμβάντων διευκολύνει τη μετατροπή ενός ήσσονος αξίας γεγονότος σε σύμβολο και περνάει σε δεύτερη μοίρα το πραγματικά σημαντικότερο συμβάν: έτσι, οι περισσότεροι σημερινοί Έλληνες προτιμούν να συνδέουν τα Δερβενάκια και όχι τη ναυμαχία του Ναβαρίνου με την επιτυχία της Επανάστασης του '21. Η αντίδραση στην ιστορική αλήθεια είναι ψυχολογικά κατανοητή, ποιος θέλει να θυμάται ότι μια επανάσταση, η Επανάσταση του '21, πέτυχε μόνο και μόνο γιατί το θέλησαν οι ξένες δυνάμεις, επειδή τα κανόνια τους βύθισαν τα πλοία του εχθρού; Έτσι, δεν υπάρχει στο εθνικό μας εορτολόγιο η 20ή Οκτωβρίου 1827, η χρονολογία που οι ξένες δυνάμεις βούλιαξαν τα πλοία του Ιμπραήμ κατανικώντας τον και σώζοντας την μέχρι εκείνη τη στιγμή εντελώς χαμένη επανάσταση, ενώ υπάρχει στο εθνικό μας εορτολόγιο η 25η Μαρτίου 1821, που τάχα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός σήκωσε το λάβαρο της επανάστασης στην Αγία Λάβρα. Στην ουσία, η Ελλάδα κέρδισε την επανάσταση, την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δι' αντιπροσώπων. Όταν μπήκε ο Ιμπραήμ, η επανάσταση τελείωσε, πνίγηκε στο αίμα και ήταν τελειωμένη υπόθεση.

— Πες μου για το βιβλίο. Πώς ξεκίνησες να το γράφεις; Είχα την Διήγησιν συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, από πολύ παλιά. Την είχα αγοράσει να τη διαβάσω από τη δεκαετία του '70. [.......................................] ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ