Από τα άδυτα της Αλ Κάιντα στο βραβείο κοινού του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
Ο Ταλάλ Ντέρκι μισός Σύριος μισός Κούρδος, έστησε μία κάμερα στο στόμα του λύκου και μας άφησε άφωνους στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης που έριξε αυλαία χθες. Ο νικητής του βραβείου κοινού για την ταινία «Πατέρες και γιοι» περιζήτητος και πολυβραβευμένος, μας μετέφερε στην εμπόλεμη Συρία διακινδυνεύοντας της ζωή του και μας έδειξε πως εκπαιδεύουν οι μαχητές της Αλ Κάιντα τα παιδιά τους. Είχαμε ξανά δει ταινία του στο Φεστιβάλ, την επίσης βραβευμένη το 2014 στο Sundance «Επιστροφή στη Χομς» πάλι με θέμα τη Συρία.
Στο ντοκιμαντέρ που παρακολουθήσαμε με κομμένη την ανάσα, πρωταγωνιστές είναι τα παιδιά. «Μου ήταν σαφές από την αρχή. Αυτά ήταν οι ήρωες και οι γονείς τους οι αντιήρωες.» μου λέει ο Ντέρκι μια μέρα μετά την προβολή. «Η ματιά μου ήταν κυρίως στραμμένη στους δύο γιους του άνδρα τον 13χρονο Οσάμα και τον 12χρονο Αϊμάν . Γιατί το θέμα μου ήταν πώς κατασκευάζεται ένας τζιχαντιστής, πώς ένα παιδί πείθεται να οδηγηθεί στην ακρότητα και στον θάνατο, τον δικό του και των άλλων, χωρίς να έχει ελευθερία επιλογής, Και δεν είναι δύσκολο αυτό ξέρεις, όταν από την ώρα που γεννιέσαι σε φωνάζουν Οσάμα , γιατί θέλουν να γίνεις σαν τον Μπιν Λάντεν!»
Παρακολουθούμε τα παιδιά να μυούνται σε ένα βίαιο περιβάλλον από μωρά. Ο Ντερκι δεν κρύβει από μας την τρυφερότητα των πατεράδων απέναντι στους γιους τους. Ακόμα κι αυτή η ανθρώπινη στιγμή , εξουδετερώνεται από το γενικό αίσθημα μιας βίας που βιάζεται να κληροδοτηθεί για τους σκοπούς του πολέμου, της θρησκείας του Τζιχάντ. Ένα αγοράκι εξηγεί στον πάτερα του πως ο αδερφός του αποκεφάλισε ένα πουλάκι «Όπως έκανες κι εσύ σε εκείνο τον άνθρωπο» του λέει. Η κάμερα , ζουμάρει σε παιδικά βλέμματα και καταγράφει τη στιγμή που περνούν από την αθωότητα στο σκότος του πολέμου. Τα παρακολουθούμε να μεταφέρουν στα αδέρφια τους τη βία που δέχονται από τον πάτερα, να εκπαιδεύονται σε στρατόπεδα από ενηλίκους που τους ρίχνουν σφαίρες αριστερά και δεξιά προκειμένου να εξοικειωθούν, να κατασκευάζουν βόμβες ανάμεσα στο παιχνίδι. Να μην έχουν άλλη επιλογή εκτός από τη βαρβαρότητα.
Συναντηθήκαμε με τον Ντέρκι σε μια ηλιόλουστη Θεσσαλονίκη και προσπάθησα να χωρέσω όλα τα ερωτήματα σε μια συνέντευξη. Πως κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Αμπού Οσάμα, (από τους ιδρυτές του μετώπου Αλ Νούσρα, συριακού βραχίονα της Αλ Κάιντα), αν θεωρεί ότι διακινδυνεύει ακόμα τη ζωή του, πως άντεξε δύο χρόνια αυτό το μαρτύριο.
Ο ίδιος πρόσφυγας στο Βερολίνο σπούδασε όμως στην Ελλάδα. Εξάλλου όταν τον ρωτήσαμε αν φοβάται τη λέξη «Φοβάμαι» την είπε στα Ελληνικά. «Μεγάλωσα στη Συρία και ποθούσα πάντα να έρθω στην Ελλάδα. Για μένα σήμαινε θάλασσα, Καβάφης , Ρίτσος , Καζατζάκης Θέατρο. Όλοι αυτοί ήταν μεταφρασμένοι στα Αραβικά. Από τότε που άνοιξα τα μάτια μου τους άκουγα. Ήρθα στην Ελλάδα το , σπούδασα στο Θεατρικών Σπουδών της Πάτρας και μετά στη Σχολή Σταυράκου. Από εκεί αποφοίτησα με τον καλύτερο βαθμό στην τάξη μου. Είμαι ακόμα καλός μαθητής.» λέει γελώντας.
Ο Ντέρκι μου εξηγεί ότι ήταν επιλογή του να μην δείξει δολοφονίες και σφαγές. «Ήθελα να αναδείξω την ψυχολογική βία, που δημιουργεί αυτόν τον κύκλο που δεν τελειώνει, μιας βίας που περνάει από γενιά σε γενιά. Όχι αίμα, όχι ανθρώπους να κουβαλούν πτώματα. Ήθελα να πάρει ο θεατής το μήνυμα ως αίσθημα , όχι ως εικόνα»
Είναι ένα από τα πιο αντιπολεμικά φιλμ που έχουμε δει. Αυτός ήταν ο στόχος σας;
Είμαι εναντίον του πολέμου . Πιστεύω στην εκπαίδευση. Μόνο αυτή μπορεί να καταπολεμήσει την τρομοκρατία. Τα παιδιά του κόσμου είναι αθώα. Τα παιδιά του κόσμου υποστηρίζω. Είναι παιδιά που δεν έχουν άλλη εικόνα από αυτή του πολέμου. Εκπαιδεύονται να γίνουν μηχανές του πολέμου. Είναι το μόνο που ξέρουν, είναι το μόνο που κάνουν.
Πως ήταν συναισθηματικά για εσάς να περάσετε δύο χρόνια στον πόλεμο και στο στόμα του λύκου;
Συναισθηματικά ήταν πολύ δύσκολο. Ξαφνικά εκεί που κάθεσαι βλέπεις τα παιδιά να κατασκευάζουν μία βόμβα, το είδες στην ταινία έτσι; Το μόνο που κατάφερα να τους πω είναι να μην χρησιμοποιήσουν γυάλινο μπουκάλι αλλά πλαστικό για να αποφύγουν να εκτιναχθούν τα θραύσματα. Μετά , έβλεπα τους πατεράδες να τα χτυπούν κάθε λίγο και μετά τα παιδιά να μεταφέρουν αυτή τη βία το ένα στο άλλο. Ήταν οδυνηρό να βλέπεις κάθε μέρα πως ανακυκλώνεται η βαρβαρότητα. Τι να πεις σε αυτά τα παιδιά που περιμένουν να μεγαλώσουν για να πιάσουν όπλο;
Το μεγάλο ερώτημα όσων είδαμε την ταινία είναι τί είπατε για να τους πείσετε να σας αφήσουν να μαγνητοσκοπήσετε;
Στην αρχή ήταν δύσκολο να πειστούν. Καμία από αυτές τις οργανώσεις δεν θέλει να βλέπει κάμερες απέναντι. Μετά από πολλές προσπάθειες που απέτυχαν, τελικά ζήτησα να με μυήσει στον μουσουλμανισμό . Έτσι δέχτηκε να μείνω εκεί. Με δίδασκε το Κοράνι αλλά και το Κίνημα των Τζιχαντιστών , κι εγώ τραβούσα αυτά τα συγκλονιστικά πράγματα που είδατε. Παράλληλα, τους έφερνα φαγητό, έπαιζα με τα παιδιά, προσπάθησα και τα κατάφερα να γίνω μέρος της καθημερινότητάς τους.
Σου έβαλε κάποιους όρους;
Μου είπε να μην βγαίνω από το σπίτι, γενικά να μην πολύ κινούμαι. Είχε πολλούς εχθρούς τριγύρω, ακόμα και μέλη του ISIS με τους οποίους δεν τα πήγαινε καλά η Αλ Κάιντα και αν μάθαιναν ότι είχε ξένο σπίτι , θα κινδυνεύαμε κι οι δύο. «Θα σε χρησιμοποιήσουν εναντίον μου» μου έλεγε. Τότε που είχε δύναμη ο ISIS στην περιοχή , ήταν σημαντικό το να μην δώσει λαβή. Σήμερα δεν έχει, υπάρχει μόνο η Αλ Κάιντα και κανείς δεν ξέρει πότε και αν θα αναστηθεί. Ένας άλλος όρος ήταν να μη βλέπω και να μην φιλμάρω τις γυναίκες. Ούτε τις κόρες του γιατί , κάποτε θα μεγαλώσουν. Όλα τα άλλα, επιτρεπόντουσαν να τα τραβήξω. Ακόμα και τις δολοφονίες. Οι γυναίκες ήταν η κόκκινη γραμμή αλλά επίσης τα δεύτερα θύματα μετά τα παιδιά.
Ήταν καχύποπτος;
Είναι πολύ έξυπνος. Δεν ένιωσα να έχει κάποια άσχημα συναισθήματα για μένα . Δεν ξέρω τι κατάλαβε.
Ζήτησε να δει την ταινία;
Εδώ και έναν χρόνο δεν έχουμε καμία επαφή
Γιατί;
Ήθελα τη ζωή μου πίσω. Δεν μπορούσα να αναρτήσω στα social media φωτογραφία μου στο μπαρ με τη γυναίκα μου, γιατί γι’ αυτούς είμαι μουσουλμάνος που δεν πίνει , δεν διασκεδάζει . Προσποιήθηκα για καιρό ότι ήμουν ένας άλλος. Μαθαίνω νέα του. Βγάζει tnt από τις νάρκες και το πουλάει , έτσι ζει.
Θα μπορούσαν να θεωρήσουν το φιλμ προπαγάνδα για τον σκοπό τους;
Ο καθένας μπορεί να διαβάσει με τον δικό του τρόπο το φιλμ . Μπορεί εγώ να μην κάνω κριτική, αλλά το βλέμμα μου φαίνεται. Κι επιλέγω να δείξω τα πάντα. Τη βία τη σκληρότητα, το πόσο αδύναμος γίνεται όταν χάνει το πόδι του, την ταραχή του όταν δεν μπορεί να ελέγξει την κατάσταση. Δεν θα ήθελε να δείξω πχ. ότι τα παιδιά του δυσαρεστούσαν στο στρατόπεδο! Και σίγουρα θα γινόταν έξαλλος αν μάθαινε ότι δεν είμαι το θρησκόληπτο παιδί , αλλά ένας καλλιτέχνης.
Φοβάσαι ότι θα σε ανακαλύψουν και θα εκδικηθούν;
Φοβάμαι ότι θα ανακαλύψει ότι του είπα ψέματα και θα στείλει κάποιον ίσως να μου κάνει κακό. Αλλά προσπαθώ να μη σκέφτομαι το κακό σενάριο. Σε κάθε περίπτωση, τουλάχιστον η ταινία είναι έξω τώρα, ο σκοπός επιτεύχθηκε.
Πώς είναι η κατάσταση στη Συρία;
Η πολιτική κατάσταση στη Συρία είναι πολύπλοκη. Είναι διαλυμένη, υπάρχουν εξτρεμιστές, ριζοσπάστες, φυλακισμένοι διαφορετικές χώρες , συμφέροντα και διεκδικήσεις. Εγώ είμαι Σύριος - Κούρδος. Για εμάς πιστεύουν ότι είμαστε κομουνιστές και άθεοι και πρέπει να μας ξεφορτωθούν. Δεν μπορώ να σκεφτώ πως θα γίνει η σύνθεση ξανά ανάμεσα σε όλα αυτά τα κομμάτια.
Για το Κουρδικό δεν έχετε κάνει ταινία όμως, γιατί;
Το έχω στο μυαλό μου. Θα το κάνω κάποια στιγμή. Ο κόσμος αυτός δίνει γενναίες μάχες.
Ποια είναι η γνώμη σας για την αντιμετώπιση του προσφυγικού από την ΕΕ;
Στην Ευρώπη , προσπαθούν να κρύψουν κάτω από το χαλί το θέμα των προσφύγων. Ξέρω ανθρώπους στη Συρία που καταζητούνται να τους πάρουν το κεφάλι. Πού θα πάνε; Στην Τουρκία;
Για τον Ερντογάν;
Όλοι οι τρομοκράτες έρχονται στη Συρία από τα βόρεια. Από την Τουρκία. Η Τουρκία συμπεριφέρεται σαν να παίρνει εκδίκηση εκ μέρους του ISIS. Δεν τον εμπιστεύομαι τον Ερντογάν. Ότι έχει κάνει έως τώρα είναι καταστροφικό. Δες που καταλήγουν οι καλλιτέχνες, οι δημοσιογράφοι, τα ελεύθερα πνεύματα της Τουρκίας. Καταλήγουν να καταζητούνται αν δεν είναι στη φυλακή. Eίναι δημοκρατία αυτό;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου