ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ

Οι ευθύνες του Γ. Παπανδρέου
                                                                                           

Toυ Aγγελου Σταγκου

Η Καθημερινή, 15/1/12

Αν ο Γ. Παπανδρέου δεν είχε αυτό το όνομα δεν θα γινόταν ποτέ πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Το ίδιο ισχύει και για τον Κ. Καραμανλή, που άλλωστε δεν πολυήθελε τη δουλειά και μόνο λόγω οικογενειακής υποχρέωσης την ανέλαβε. Ο πρώτος όμως δεν είχε και κανένα ιδιαίτερο χάρισμα από εκείνα που υποτίθεται ότι πρέπει να χαρακτηρίζουν έναν πολιτικό ηγέτη. Δεν είναι ρήτορας, δεν διαθέτει πολιτική ευφυΐα, δεν είναι καλός «ηθοποιός», δεν μπαίνει στο βάθος των θεμάτων, δεν κάνει καλές επιλογές προσώπων, είναι πολύ κακός manager, το μυαλό του είναι χαοτικό και γενικά συμπεριφέρεται ως πολίτης της Νεφελοκοκκυγίας, μακριά από την πεζή πραγματικότητα.

Ολα αυτά τα αρνητικά ήταν εμφανή στον Γ. Παπανδρέου από την πρώτη στιγμή που ασχολήθηκε με την πολιτική. Κανονικά θα έπρεπε να τα αντιληφθούν την εποχή που ήταν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, αλλά όχι πρωθυπουργός, όλοι αυτοί που τον πλαισίωναν, τον χειροκροτούσαν και τώρα τον απορρίπτουν, αλλά ο μύθος του ονόματος σκέπαζε τα πάντα. Το «Παπανδρέου να ’ναι κι ό,τι να ’ναι» λειτούργησε σαν χρυσόσκονη· το ίδιο φυσικά έγινε και με άλλες «ιστορικές» πολιτικές οικογένειες κατά τη διαδρομή του νεοελληνικού κράτους. Από την άλλη πλευρά, ακόμη και ο Γ. Παπανδρέου θα περνούσε ανώδυνα στην Ιστορία αν δεν είχε την ατυχία να πέσει πάνω στη συγκυρία που βιώνει η χώρα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Γ. Παπανδρέου «κάηκε» πολιτικά την τελευταία διετία και με αυτή την έννοια η αποκαθήλωσή του ήταν φυσικό επακόλουθο. Είχε ξοδέψει το όποιο πολιτικό του κεφάλαιο, είχε χάσει την αξιοπιστία του, οι αντιδράσεις από πάρα πολλές μεριές ήταν τεράστιες και το ένστικτο επιβίωσης των βουλευτών του κόμματός του αποδείχθηκε ισχυρότερο από την κομματική πειθαρχία. Ωστόσο, η επικρατούσα άποψη ότι ευθύνεται για τη σημερινή ζοφερότατη κατάσταση δεν στηρίζεται από τα πραγματικά δεδομένα. Η πορεία της χώρας ήταν προδιαγεγραμμένη εδώ και πολλά χρόνια με το οικονομικό - κοινωνικό μοντέλο που είχε υιοθετήσει και έτρεφε διά του δανεισμού, η χρεοκοπία ήταν προ των πυλών όταν ανέλαβε ο τέως πρωθυπουργός και σε αυτήν θα φτάναμε ακόμη και με τη δραχμή ως εθνικό νόμισμα. Ο Γ. Παπανδρέου δεν προκάλεσε την κρίση, αλλά δεν είχε τα προσόντα -και το απέδειξε- να τη μανατζάρει στοιχειωδώς.

Η Ελλάδα βρισκόταν ήδη σε ύφεση το 2008, αλλά αρνιόταν να το παραδεχθεί. Τον Δεκέμβριο του 2008 ο Κ. Σημίτης είχε προειδοποιήσει μέσα στη Βουλή ότι στα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων κυκλοφορούσε η ιδέα της προσφυγής στο ΔΝΤ και η χρονιά έκλεισε με ύφεση 0,3%. Το 2009 η ύφεση βάθαινε, τον Ιούνιο του ιδίου έτους έκθεση του ΔΝΤ προέβλεπε ότι η χρεοκοπία επερχόταν, τον ίδιο μήνα ο Ζ. Κ. Γιουνκέρ έστειλε την αυστηρή επιστολή του στην Αθήνα και τελικά «κλείσαμε» με ύφεση 3,2% και χρέος γενικής κυβέρνησης περί τα 300 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου ήρθε στην εξουσία τον Οκτώβριο του 2009. Πήρε δηλαδή στα χέρια της μια ήδη απασφαλισμένη χειροβομβίδα, αλλά ταυτόχρονα κατάφερε να αυτοϋπονομευθεί με το περίφημο «λεφτά υπάρχουν»...

Η μεγάλη κατηγορία που αιωρείται εναντίον του Γ. Παπανδρέου είναι ότι δεν διαπραγματεύτηκε το Μνημόνιο, αλλά πολύ λίγοι αναρωτιούνται κατά πόσο ήταν σε θέση να διαπραγματευτεί οτιδήποτε στην κατάσταση που βρισκόταν και συνεχίζει να είναι η χώρα. Μία χώρα - μόρφωμα, ουσιαστικά χρεοκοπημένη, χωρίς παραγωγική βάση, δίχως κρατική διοίκηση και με απολύτως στρεβλή νοοτροπία. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι δωρητές ή οι δανειστές επιβάλλουν τους όρους τους, όπως έχουμε διαπιστώσει επανειλημμένα, από την απεμπόληση της εκμετάλλευσης των ελληνικών μονοπωλίων μέχρι το Σχέδιο Μάρσαλ. Η Ελλάδα δεν είναι Αργεντινή με τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της και ακόμη περισσότερο δεν είναι Ιταλία, που άλλωστε δεν έχει μπει σε μηχανισμό στήριξης.

Ουσιαστικά, ο Γ. Παπανδρέου απέτυχε να εφαρμόσει τα μέτρα και τις αλλαγές που οι καιροί και οι ανάγκες απαιτούν (και λόγω αντιδράσεων) και δεν κατάφερε να επιμερίσει με δικαιοσύνη τα βάρη στους πολίτες. Γι’ αυτά ευθύνεται, όχι όμως για τη βαθιά κρίση και την οικονομική πολιτική που ακολούθησε. Για να είμαστε δίκαιοι.