[.....] Ο κατά φαντασίαν κερατάς υποφέρει περισσότερο από τον πραγματικό. Κανένας εραστής δεν είναι σε θέση να νικήσει έναν αντίζηλο-φάντασμα! Και, το χειρότερο, τα όργια της φαντασίας του «απατημένου» μπορεί να έχουν πολύ πραγματικά, ολέθρια αποτελέσματα.
Η ερωτική ζήλια δεν είναι, φυσικά, ανδρική αποκλειστικότητα. Αλλά στον άνδρα ενισχύεται από τη χαρακτηριστικά αρσενική σεξουαλική κτητικότητα, για την οποία οι φεμινίστριες έχουν μια ορισμένη εξήγηση (η καταλυτική επιρροή της πατριαρχικής αγωγής) και οι κοινωνιοβιολόγοι μια άλλη, εντελώς διαφορετική (η καταλυτική επιρροή των γονιδίων). ΄Οποια ποσοστά αλήθειας και αν περιέχουν οι δύο εξηγήσεις, γεγονός είναι ότι ο μηχανισμός της ζήλιας δεν θέλει και πολύ για να πάρει μπρος στον άνδρα. Αρκεί μια υποψία, συχνά προϊόν της φαντασίας στη ρεαλιστική συσκευασία της «σιδερένιας» ανδρικής λογικής, για να φουντώσει το σύνδρομο του κερατωμένου και ν΄ αρχίσει η παράνοια να υπαγορεύει τη συμπεριφορά, οδηγώντας όχι σπάνια στη διάσπαση του ζευγαριού.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τον ήρωα της νουβέλας του Κώστα Κατσουλάρη. Λίγο πριν από τα σαράντα αυτός και η γυναίκα του, η Ρέα, επαγγελματικά πετυχημένοι και οι δύο- ο ίδιος ακτινολόγος, εκείνη στέλεχος μεγάλης τράπεζας- με μεζονέτα στα βόρεια προάστια και μια μικρή κόρη που φροντίζουν να μη της λείπει τίποτα, δίνουν την εντύπωση ενός μοντέρνου αντρόγυνου υπεράνω πρωτόγονων και ανεξέλεγκτων παθών. Αφετηρία των υποψιών του ακτινολόγου μας θα γίνει η απροθυμία, όπως τουλάχιστον νομίζει ο ίδιος, της γυναίκας του να κάνουν δεύτερο παιδί. Σιγά σιγά θ΄ αρχίσει να πλάθει στο μυαλό του και ν΄ ανάγει σε καθεστώς πραγματικότητας διάφορα σενάρια, όπου ο ρόλος του ερωτικού αντίζηλου απονέμεται κάθε φορά σ΄ έναν διαφορετικό άνδρα από το περιβάλλον της Ρέας.
Υπάρχει βέβαια κάτι το κωμικό σ΄ αυτό, πέρα από τις θλιβερές επιπτώσεις του. Και όντως ο Κατσουλάρης αντιμετωπίζει τον ήρωά του μ΄ έναν αδιόρατο σαρκασμό, ο οποίος, καθώς άνδρας μιλάει εδώ για μια τυπικά ανδρική αδυναμία, μπορεί να θεωρηθεί και αυτοσαρκασμός, εξίσου τυπικός για το πάλαι ποτέ ισχυρό φύλο. ΄Αθελά του, ο ήρωάς μας μάς αποκαλύπτει ότι δεν είναι τόσο αισθαντικός και αφοσιωμένος στη γυναίκα του όσο θέλει να πιστεύει. Δεν μπορεί π.χ. να καταλάβει τι εννοεί εκείνη, όταν του λέει ότι δεν τη βλέπει την ώρα που κάνουν έρωτα. Και γενικά, άλλωστε, η παρατηρητικότητά του δεν φαίνεται να είναι σπουδαία, αφού κοιτάζοντας τον Παρθενώνα μιλάει για κολόνες «ιωνικού ρυθμού» (τουλάχιστον έτσι προτιμώ να ερμηνεύσω κάτι που δεν είμαι απόλυτα βέβαιος ότι δεν οφείλεται σε αβλεψία του συγγραφέα).
Εν πάση περιπτώσει, σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας ο συγγραφικός σαρκασμός γίνεται ακόμη αισθητότερος, καθώς ο ακτινολόγος ομολογεί ότι διέπραξε ο ίδιος ουκ ολίγες ερωτικές ατασθαλίες τα πρώτα χρόνια του γάμου του. Σε μια από τις γυναίκες εκείνων των εφήμερων και άνευ σημασίας (γι΄ αυτόν) περιπετειών θα καταφύγει τώρα, από τη μια για ν΄ ανταποδώσει τα ίσα στην «άπιστη» σύζυγο και ν΄ ανορθώσει τον πληγωμένο ανδρικό εγωισμό του, από την άλλη επειδή πιστεύει πως η Ρέα έδειχνε ανέκαθεν κάποια ζήλια για τη συγκεκριμένη παλιά φιλενάδα, επομένως η περίπτωση προσφέρεται για «χοντρό παιχνίδι», που δηλώνει έτοιμος να κάνει ο δικός μας. «Όταν το μυαλό μπει στο κανάλι των στρατηγικών κινήσεων, όταν χαθεί το νήμα που συνδέει τις πράξεις με τις πρωτογενείς επιθυμίες, τότε η πραγματικότητα γίνεται ένα εξάμβλωμα που από τη μια στιγμή στην άλλη θα στραφεί εναντίον σου». Το λέει ο ίδιος ο ήρωας, με τη στερνή γνώση βέβαια κάποιου που έχει ήδη υποστεί την καταστροφή κι έχει συνειδητοποιήσει τα λάθη του που την προκάλεσαν. Όπως στην πεζογραφία του Ανδρέα Μήτσου, για την οποία μιλήσαμε την προηγούμενη βδομάδα, ο πρωταγωνιστής θα πιαστεί στα δίχτυα των μηχανευμάτων του. Οι «στρατηγικές κινήσεις» του θα γίνουν μπούμερανγκ, που θα σκάσει πάνω του διαλύοντας τον γάμο του.
Ενας άνδρας στη θέση του ήρωα της ιστορίας του Κατσουλάρη, αλλά από διαφορετική τάξη, κουλτούρα, ίσως κι εποχή μπορεί και να ξέκανε τη γυναίκα του βάσει απλώς υποψιών. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε μ΄ έναν εξημερωμένο νεοέλληνα αστό. Ο ακτινολόγος μας δεν επιδιώκει μια συζήτηση με το έτερον ήμισύ του για το ζήτημα που τον απασχολεί ούτε προσλαμβάνει έναν ιδιωτικό ντετέκτιβ (ενώ η Ρέα θα κάνει και τα δύο, όταν τα πράγματα φτάσουν στο απροχώρητο). Προτιμά να ζει με τα σενάριά του και να βασανίζεται, καθώς τα επεξεργάζεται. ΄Η μήπως και να ηδονίζεται μαζοχιστικά; Διότι η εντρύφησή του στα σενάρια αυτά, αντί για μια αποφασιστική κίνηση επαλήθευσης ή διάψευσής τους, είναι κομμάτι ύποπτη. Στο μυαλό του, όποτε προσπαθεί να σχηματίσει το πρόσωπο του φασματικού εραστή της γυναίκας του, έρχεται ένας πίνακας του άγγλου ζωγράφου Χένρυ Φιούζλι (ή Φουζέλι). Ο πίνακας ονομάζεται «Ο εφιάλτης». Παριστάνει μια νέα γυναίκα που κοιμάται, ενώ πάνω στο στήθος της έχει στρογγυλοκαθίσει ένα δύσμορφο, πιθηκοειδές πλάσμα με μυτερά αφτιά. Για τον ήρωά μας, αυτή η μορφή αντιπροσωπεύει τον απειλητικό αντίζηλο. Υπάρχει όμως στον πίνακα και μια άλλη λεπτομέρεια: μέσα από μια κουρτίνα στο βάθος προβάλλει το κεφάλι ενός αλόγου, που κοιτάζει τη σκηνή με λάγνα έκφραση. Μήπως στην ιστορία μας το άλογο είναι ο κατά φαντασίαν κερατάς; Μήπως κατά βάθος αρέσει στον ακτινολόγο να κάνει νοερά μάτι στις υποτιθέμενες απιστίες της γυναίκας του; Μήπως το τερατάκι πάνω στο στήθος της κοιμωμένης είναι οι δικές του ανομολόγητες επιθυμίες;
Ο συγγραφέας δεν διερευνά αυτά τα ερωτήματα. Τα υποβάλλει όμως η αφήγησή του.[....]
Απόσπασμα από την κριτική του Δημοσθένη Κούρτοβικ
(Βιβλιοδρόμιο Νέων , 18/9/2010) για το νέο βιβλίο
του Κώστα Κατσουλάρη "Ο άνδρας που αγαπούσε τη γυναίκα μου",
Εκδ. Ελληνικά Γράμματα.
(Βιβλιοδρόμιο Νέων , 18/9/2010) για το νέο βιβλίο
του Κώστα Κατσουλάρη "Ο άνδρας που αγαπούσε τη γυναίκα μου",
Εκδ. Ελληνικά Γράμματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου