Η ιστορική κρίση ως κοσμολογικό και πνευματικό γεγονός

 

✩ Ποιήματα που άλλαξαν τον κόσμο |  W.B.Yeats, «Η Δευτέρα Παρουσία»

Επιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα 

 fractalart.gr

 

Ο Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέιτς (William Butler Yeats) (13 Ιουνίου 1865, Δουβλίνο – 28 Ιανουαρίου 1939, Γαλλία),  θεωρείται ένας από τους κορυφαίους αγγλόφωνους ποιητές του 20ού αιώνα. Ασχολήθηκε με την ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο, το δοκίμιο και τη μελέτη. Επηρεάστηκε από το γαλλικό συμβολισμό, κατόρθωσε να συγκεράσει το ρομαντισμό με το ρεαλισμό, ενώ στο έργο του διαφαίνεται η αγάπη του για τους μύθους και τις παραδόσεις για την πατρίδα του, Ιρλανδία, καθιερώνοντας το κελτικό “στυλ”, με θέματα από την κελτική μυθολογία, τη μελαγχολία και το μυστικισμό. Το 1923 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για την «πάντα εμπνευσμένη ποίησή του, της οποίας η υψηλή καλλιτεχνική μορφή εκφράζει το πνεύμα ενός ολόκληρου έθνους»

 

 

 William Butler Yeats

 The Second Coming

Turning and turning in the widening gyre   

The falcon cannot hear the falconer;

Things fall apart; the centre cannot hold;

Mere anarchy is loosed upon the world,

The blood-dimmed tide is loosed, and everywhere   

The ceremony of innocence is drowned;

The best lack all conviction, while the worst   

Are full of passionate intensity.

Surely some revelation is at hand;

Surely the Second Coming is at hand.   

The Second Coming! Hardly are those words out   

When a vast image out of Spiritus Mundi

Troubles my sight: somewhere in sands of the desert   

A shape with lion body and the head of a man,   

A gaze blank and pitiless as the sun,   

Is moving its slow thighs, while all about it   

Reel shadows of the indignant desert birds.   

The darkness drops again; but now I know   

That twenty centuries of stony sleep

Were vexed to nightmare by a rocking cradle,   

And what rough beast, its hour come round at last,   

Slouches towards Bethlehem to be born?

 

Το ποίημα του,  (The Second Coming), “Η Δευτέρα Παρουσία” αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα της αγγλόφωνης ποίησης του 20ού αιώνα, όχι μόνο για την εσωτερική του ένταση και την ενορατική του δύναμη, αλλά και για τον τρόπο που συνέλαβε την ιστορική κρίση ως κοσμολογικό και πνευματικό γεγονός.  Στο ελληνικό κοινό συστήθηκε ως “Δευτέρα Παρουσία”  σε μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη και ενσαρκώνει μια γόνιμη συνάντηση δύο οραματικών ποιητών, οι οποίοι, αν και ανήκαν σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, συμμερίζονταν μια κοινή αγωνία απέναντι στην ιστορική παρακμή και την απώλεια του νοήματος. Συντέθηκε το 1919, όταν η Ευρώπη έβγαινε τραυματισμένη από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, και ο Yeats —όπως και ο Σεφέρης  λίγο αργότερα, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή— προσπαθούσε να διαβάσει πίσω από τα ερείπια τα σημάδια μιας επερχόμενης εποχής.

Η μετάφρασή  δεν μειώνει την απόσταση ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς — την βαθαίνει, ώστε να ακουστεί πιο καθαρά το υπαρξιακό μήνυμα που μοιράζονται: ότι όταν το κέντρο καταρρέει, το έρεβος δεν είναι θεωρητικό, αλλά βαθιά ανθρώπινο. Ο Σεφέρης αποφεύγει τον επιτηδευμένο χριστιανισμό. Η “Δευτέρα Παρουσία” δεν μετατρέπεται σε ευαγγελική προσδοκία, αλλά παραμένει ένα δαιμονικό προμήνυμα, ενταγμένο στη μοίρα του ανθρώπου να δημιουργεί τέρατα όταν χάνει τα θεμέλιά του. Ο συγκερασμός αποκρυφισμού, ιστορικής ανάλυσης και αποκαλυπτικής εικονοπλασίας δημιουργεί ένα έργο σχεδόν αλχημικό, που διαρκώς μεταμορφώνεται όσο αλλάζει ο κόσμος. Εκατό χρόνια μετά, το ποίημα μοιάζει όχι μόνο επίκαιρο, αλλά ανατριχιαστικά προφητικό.

 

 

Δευτέρα Παρουσία

 

Γυρίζοντας ολοένα σε κύκλους που πλαταίνουν
Το γεράκι δεν μπορεί ν’ ακούσει πια το γερακάρη•
Τα πάντα γίνονται κομμάτια• το κέντρο δεν αντέχει.
Ωμή αναρχία λύθηκε στην οικουμένη,
Απ΄ το αίμα βουρκωμένος λύθηκε ο ποταμός, και παντού
Η τελετή της αθωότητας πνίγεται•
Οι καλύτεροι χωρίς πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι
Είναι γεμάτοι από την ένταση του πάθους.

Σίγουρα κάποια αποκάλυψη θα είναι κοντά•
Σίγουρα η Δευτέρα Παρουσία θα είναι κοντά.
Η Δευτέρα Παρουσία! Δεν πρόφταξα να σώσω αυτό το λόγο
Και μια μεγάλη εικόνα γέννημα του Spiritus Mundi
Θολώνει τη ματιά μου: κάπου στην άμμο της ερήμου
Μορφή με σώμα λιονταριού και το κεφάλι ανθρώπου,
Ένα άδειο βλέμμα κι αλύπητο σαν ήλιος,
Κινείται με μηρούς αργούς, καθώς τριγύρω
Στροβιλίζουνται ίσκιοι αγανακτισμένων πουλιών.

Το σκοτάδι ξαναπέφτει• τώρα όμως ξέρω
Πώς είκοσι βασανισμένοι αιώνες πετρωμένου ύπνου
Κεντρίστηκαν από ένα λίκνο λικνισμένο κατά το βραχνά,
Και ποιο ανήμερο θεριό, μια που ήρθε τέλος η ώρα του,
Μουντά βαδίζει για να γεννηθεί προς τη Βηθλεέμ.

 

 

Μετάφραση: Γιώργος Σεφέρης, ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ, 1965, Εκδ. ΙΚΑΡΟΣ