ΠΑΘΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

 Ἀντίπατρος Θεσσαλονικεύς 

Δύο επιγράμματα 

Μετάφραση:Gerontakos 

Α. 

Codex Palatinus 23 p. 177

Codex Palatinus 23 p. 179

 

 

Το άγαλμα μιας νύμφης (νεράιδας του νερού) που ανακαλύφθηκε τον περασμένο μήνα κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην αρχαία πόλη της Παφλαγονίας (Μαύρη Θάλασσα) Άμαστρη ταυτοποιήθηκε ως άγαλμα της Αφροδίτης.

Βικιπαίδεια:Αφροδίτη (μυθολογία)

VI 208

ἡ τὰ πέδιλα φέρουσα, Μενεκράτις: ἡ δὲ τὸ φᾶρος,
Φημονόη: Πρηξὼ δ᾽, ἣ τὸ κύπελλον ἔχει.
τῆς Παφίης δ᾽ ὁ νεὼς καὶ τὸ βρέτας: ἄνθεμα δ᾽ αὐτῶν
ξυνὸν: Στρυμονίου δ᾽ ἔργον Ἀριστομάχου.

πᾶσαι δ᾽ ἀσταὶ ἔσαν καὶ ἑταιρίδες: ἀλλὰ τυχοῦσαι
κύπριδος εὐκρήτου, νῦν ἑνός εἰσι μία.

— Paton edition

 

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

 

Αυτή που φέρνει τα παπούτσια είναι η  Μενεκράτη, 

η άλλη με τον μανδύα είναι η Φημονόη 

και η Πραξώ αυτή που κρατάει το κύπελλο.

 Ο ναός και το άγαλμα είναι της Αφροδίτης. 

Το τάμα το κάνουν από κοινού

και είναι έργο του Αριστομένη του  Στρυμονίου. 

Εταίρες ελεύθερες ήταν πριν κι από την ίδια πόλη οι τρεις τους,

μα με τις ευχές τους πέτυχαν από την Αφροδίτη

να έχει καθεμιά  ένα δικό της άντρα.

 

Β.

 

Codex Palatinus 23 p. 179 

Αφροδίτη Μητέρα

Μαρμάρινο άγαλμα της Αφροδίτης, "Venus Genetrix".

Δεύτερο μισό 1ου αι. μ.Χ.

Από την Αργυροπούλη (Λάππα) Κρήτης

Ρέθυμνο, Αρχαιολογικό Μουσείο

 

VI 208

Βιθυνὶς Κυθέρη με τεῆς ἀνεθήκατο, Κύπρι,
μορφῆς εἴδωλον λύγδινον, εὐξαμένη.
ἀλλὰ σὺ τῇ μικκῇ μεγάλην χάριν ἀντιμερίζου,
ὡς ἔθος: ἀρκεῖται δ᾽ ἀνδρὸς ὁμοφροσύνῃ.

— Paton edition

 

 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ 

 

Είμαι το μαρμάρινο είδωλο της μορφής σου , Κύπριδα.

Με αφιέρωσε σε σένα η Βιθυνή Κυθέρη, 

γυρεύοντας με  ευχές  τη χάρη σου . 

Κι εσύ, όπως συνηθίζεις, κάνε της ένα μεγάλο δώρο, ως  αντάλλαγμα της ταπεινής της προσφοράς.

Της είναι αρκετό  να ζει μονιασμένη με τον άντρα της.

 

 *******************

 

 

ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ -ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΕΙΣ  ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗ

 Δύο διαφορετικά είδη γυναικείων επισκέψεων σε ναό της Αφροδίτης  . 

 

Από τη μία οι ευγνωμονούσες πρώην εταίρες Μενεκράτη, Φημονόη και Πραξώ, οι οποίες  ευτύχησαν με τη βοήθεια (όπως πιστεύουν) της θεάς να εγκαταλείψουν την πορνεία και να ζήσουν έναν ήσυχο συζυγικό βίο στο πλάι ενός μόνο άντρα.

 

Από την άλλη η απελπισμένη  αστή  Κυθέρη, που δεν τα πάει καλά με τον άντρα της και καταφεύγει στη θεά για να πάρει βοήθεια. 

Προσφέροντας ένα ακριβό δώρο φτιαγμένο από ονομαστό τεχνίτη, ζητά από τη θεά να φροντίσει να αποκατασταθεί η διαταραγμένη σχέση με τον άντρα της . 

Η θεά είναι η τελευταία της λύση για να μπορεί να ζήσει με τον άντρα της ένα φυσιολογικό , μονιασμένο βίο.

 

Τα επιγράμματα είναι δύο  προσωπικές ιστορίες που φωτίζουν τις στρατηγικές επιβίωσης και τις ελπίδες των γυναικών σε έναν κόσμο όπου η ανδρική εξουσία ήταν απόλυτη. 

Η μία ιστορία μιλάει για τη λύτρωση από τη δημόσια σκλαβιά της πορνείας, η άλλη για τη διάσωση ενός γάμου, στον οποίο το επάνω χέρι έχει ο άντρας . Επομένως,  η γυναίκα δεν έχει κανένα συμφέρον να είναι διαταραγμένος, μια και δεν έχει κανένα απολύτως αστικό δικαίωμα έναντι του ανδρός της για να εξασφαλίσει την πολυπόθητη αρμονία . Ο άντρας της έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου επάνω της, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να το εφαρμόσει.

Η αναζήτηση της ασφάλειας, του σταθερού συντρόφου και της οικογενειακής αρμονίας παραμένει παγκόσμια και διαχρονική. Οι πόρνες του άλλοτε που γίνονται "κυρίες" και η  απελπισία της αστής  Κυθέρης, που βλέπει τον γάμο της να καταρρέει και τη θέση της μέσα στην οικογένεια να απειλείται, είναι μια συναίσθηση που αναγνωρίζουν εύκολα οι γυναίκες οι σήμερα.

Η πραγματικότητα της ανδροκρατούμενης κοινωνίας  της εποχής μας είναι αυτή που κάνει αυτές τις δύο ιστορίες τόσο δυνατές και επίκαιρες. 

Για την Κυθέρη, ο άντρας είναι ο άξονας της ύπαρξής της· η ευτυχία της εξαρτάται απ' αυτόν. Για τις εταίρες, ο στόχος είναι ακριβώς να εξασφαλίσουν τη ζωή μιας γυναίκας ενταγμένης στον κοινωνικό ιστό. 

Και στις δύο περιπτώσεις η θεότητα, η Αφροδίτη, είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να το πετύχει , το έσχατο μέσο διάσωσής τους από τη δεινή τους θέση . Αυτήν εμπιστεύονται τυφλά , σ΄ αυτήν καταφεύγουν για  προστασία και βοήθεια, αυτή είναι η μόνη  σύμμαχος της γυναίκας σε έναν κόσμο πλασμένο μόνο για τους άνδρες, όπου η γυναίκα χρησιμεύει μόνο για την τεκνοποιΐα και τη φροντίδα του σπιτιού και φυσικά  είναι το σκεύος της ανδρικής ηδονής.. 

Πόσο κοντινή δε μοιάζει να είναι  εκείνη η εποχή με τη δική μας; Και πόσο οικείος με τα σημερινά προβλήματα ο βίος της γυναίκας στις  κοινωνίες του καιρού μας ; Όχι μόνο στις  απόλυτα ανδροκρατούμενες, όπως είναι οι  μουσουλμανικές, αλλά και στις κοινωνίες που καυχώνται ότι έχουν πετύχει την ισότητα των δύο φύλων , αλλά η σωματεμπορία και  οι γυναικοκτονίες μιλούν για το αντίθετο.  

Η θρησκεία υπήρξε ανέκαθεν η παρηγοριά και  το έσχατο καταφύγιο των αδυνάμων, εκείνων που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα , όπως οι γυναίκες , αν παρακολουθήσουμε  τη ζωή τους στο διάβα των αιώνων.

Πόσες , άραγε, πιστές ,  δεν προσφεύγουν στις μέρες μας   σε κάποιο ναό για να ευχαριστήσουν  μια θεϊκή οντότητα  για τη βελτίωση της ζωής τους αλλά και για να ζητήσουν την παρέμβασή της για την επίλυση των δυσκολιών στις σχέσεις με τους συντρόφους ή τους συζύγους;

Θραύσμα γαμήλιου αγγείου που απεικονίζει γυναίκες που γιορτάζουν τα Αδώνια, περίπου  425 π.Χ. Μουσείο του Λούβρου Louvre Museum

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 

1. Πορνεία στην αρχαία Ελλάδα(Βικιπαίδεια)

2. Διαβάστε  ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο της αρχαιολόγου Μαρίας Γκιρτζή για τις σοκαριστικές αντιλήψεις και πρακτικές  των ανδρών της κλασικής εποχής σχετικά με τις  γυναίκες και το ρόλο τους στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο. Θα σοκαριστείτε από τις απόψεις που είχαν η σοφοί μας για το γυναικείο φύλο :

«Πτυχές της ζωής της γυναίκας στην Αρχαία Αθήνα»(περιοδικό Αρχαιολογία

Θραύσμα γαμήλιου αγγείου που απεικονίζει γυναίκες που γιορτάζουν τα Αδώνια, περίπου  425 π.Χ. Μουσείο του Λούβρου Louvre Museum